Šraha Carfin. Strajavy les. Z kalekcyi Nacyjanalnaha mastackaha muzieja Biełarusi.
Upieršyniu z tvorčaściu Sema Carfina ja paznajomiŭsia ŭ 2012 hodzie, kali ŭ Mastackim muziei adbyvałasia praryŭnaja vystava mastakoŭ Paryžskaj škoły. I jon adrazu pryciahnuŭ da siabie ŭvahu — u pieršuju čarhu, svaim enihmatyčnym smarahdavym koleram, jaki ŭciahvaje ŭ ciabie i pahružaje ŭ miedytatyŭnyja hłybini. Jaho karciny tady nastolki mianie zavaražyli, što mastaka zapomniŭ, i kali nieŭzabavie z Valeryjaj Čarnamorcavaj pajechaŭ u vandroŭku ŭ Śmiłavičy, to ŭ viktarynie dla vandroŭnikaŭ vyjhraŭ paštoŭku — bo zhadaŭ imia Carfina. Jak i Sucin, Carfin naradziŭsia ŭ Śmiłavičach pad Minskam. Naradziŭsia jon u 1899-m, a pamior u Paryžy ŭ 1975-m.
Fajbiš-Šraha(abo, koratka, Sem) Carfin (kali nie ličyć Šahała, bo heta ŭžo asobny vypadak) staŭ pieršym mastakom Paryžskaj škoły, jaki atrymaŭ honar asabistaj retraśpiektyvy ŭ Biełarusi. I dumaju, što niezdarma, jon vielmi jarki — i adrazu ž uhryzajecca ŭ śviadomaść, heta vam nie Sucin, kala jakoha treba vyplasvać tancy, chadzić plavacca, dumać, navošta heta i jak. Carfin — lohki i ŭźniosły, tamu biełaruskija kalekcyjaniery za apošnija hady naźbirali šmat jaho tvoraŭ, jaŭna bolš, čym jašče kaho z pradstaŭnikoŭ Paryžskaj škoły. Heta adčuvałasia i pa vystavie mastakoŭ Manparnasa z pryvatnych kalekcyj u Histaryčnym muziei — tam jaŭna pa kolkaści tvoraŭ i vizualna daminiravaŭ Carfin. Dyj ceny na jaho tvory — nie sucinskija.
I na hetaj vystavie jašče nie prysutničaje kalekcyja «Biełhazprombanka» (dzie jaho pieršymi i pačali źbirać), a tam na dadzieny momant, kali vieryć sajtu, užo 12 jaho karcin. Praŭda, hetyja tvory možna lohka ŭbačyć u publična dastupnaj halerei «Biełhazprambanka». Ale ŭsio ž, kali heta retraśpiektyŭnaja vystava, i sabrali praktyčna ŭsiaho Carfina, što jość u Biełarusi, — škada, što takoj značnaj kalekcyi tut nie było. Heta ž taki efiekt - usio razam, usio pobač, i pahružajsia sabie. A tak čarviačok pra adsutnuju kalekcyju padhryzaje ejfaryčny efiekt.
Častka tvoraŭ — z kalekcyi Mastackaha muzieja, daŭno ŭžo nie byŭ u Śmiłavičach, ažno i tam «Prastora Chaima Sucina» zajmieła ŭ svaju ŭłasnaść niekalki aryhinalnych tvoraŭ śmiłavičanina, ale ŭ dadzienym vypadku jadro vystavy — tvory z kalekcyi niejkaj hrupy kampanij A-100.
Ja nie znajšoŭ na sajcie muzieja raskładu kuratarskich ekskursij (abiacanych), tamu mnohija pytańni ŭ mianie zastalisia. Tak i nie zrazumieŭ, pavodle jakoj łohiki raźviešvali karciny — było b łahična paviesić razam dźvie vielmi adroznyja viersii «Dziaŭčat u kvietkach», mahło b atrymacca duža infarmatyŭnaje paraŭnańnie. Raźviesili ŭ roznych kutach. Ź niejkaj infarmacyi pra evalucyju stylu mastaka ci pra admietnaści jaho estetyki možna vynieści tolki vynachodnictva kala 1960 hoda voś hetaha jaho firmovaha smarahdavaha koleru, i hetuju historyju taksama možna było b raspavieści z dapamohaj łohiki ekspanavańnia, ale — nie.
I, narešcie, padumaŭ, što my nasamreč majem vielmi abmiežavanaje ŭjaŭleńnie pra Carfina, pa sutnaści, nam znajomy tolki paślavajenny pieryjad tvorčaści mastaka (jaki aktyŭna ŭdzielničaŭ u vystavach 1920—30-ch hadoŭ). Kvatera jaho ŭ Paryžy była razrabavanaja padčas nacysckaj akupacyi, źnikli ŭsie karciny, što zachoŭvalisia, ale ci nabyvalisia jaho tvory davajennaha času, dzie ich možna znajści? U adroźnieńnie ad taho ž Sucina, my viedajem tolki pałovu abličča Carfina.
