Nie sakret, što ŭjaŭleńni pra hieahrafiju śvietu vyznačajucca ŭ sučasnaha čałavieka nie stolki ahulnymi tearetyčnymi viedami, kolki standartnymi turystyčnymi kirunkami i zdareńniami, pra jakija pišuć u navinach.
Što da pieršaha, to tut dastatkova praśpiekta ad turystyčnaha ahienctva, kab apisać ceły śviet: stalicy jeŭrapiejskich krain plus niekalki bolšych haradoŭ, takich jak Barsiełona ci Miłan. Dadadzim da hetaha roznyja trapičnyja kurorty — ad Tajłanda da Kuby — i voś užo hatovaja hieahrafija žadańniaŭ.
Naviny dadajuć da hetych zon prestyžu i nasałody zony niaščaściaŭ, jakija majuć zaŭvažna mienš stabilny charaktar.
Pra isnavańnie Irana ŭzhadvajem, bo tam voś-voś pačniecca nie mienš jak Treciaja suśvietnaja, a da taho ž źbili ŭkrainski Boinh.
Irak isnuje, tamu što tam znoŭ terakt — jak zaŭsiody, ale isnuje niadoŭha, bo ŭvaha pieraklučajecca na niejki inšy niaščasny punkt płaniety, dzie taksama byŭ vybuch.
Livan uvohule nie adroźnić ad Livii — stralajuć i tam, i tam.
Najbolš jaskrava punkty na mientalnaj karcie pramaloŭvajucca pry pierasiačeńni pieršaha i druhoha.
Zhareŭ Notr-Dam? Dyk ja ž tam byŭ! Zatapiła Vieniecyju? Treba źjeździć, pakul zusim nie syšła pad vadu.
Ujaŭleńni pra susiednija krainy, kaniešnie, zaŭždy bolš składanyja — ale nie našmat. Sprabujučy ŭjavić sabie mientalnuju kartu śvietu biełarusa, mižvoli łoviš siabie na dumcy, što najlepšym terminam, kab jaje apisać, była b «hieahrafija niadoli».
Polšča — heta toje miesca, kudy jeduć na pracu, z «kartaj palaka» i biez, asabliva ad bieznadziejnaści z haradkoŭ na zachadzie, dzie pracy vobmal, a zarobki mizernyja. Jeduć, jak my niadaŭna daviedalisia aficyjna, i daktary. («Ale mnohija ŭžo viartajucca!») Jašče jeduć na navučańnie ci na stypiendyi, mnohija kab paśla «niejak prystroicca».
I Varšava — heta ŭ pieršuju čarhu aŭtavakzał Varšava-Zachodniaja, praŭdzivaje polska-biełaruskaje pamiežža.
I hetak dalej — hieahrafija miescaŭ pracy, bolš ci mienš paśpiachovych scenaryjaŭ adaptacyi, jakaja rehularna pramaŭlajecca navokał, stanovicca fonam žyćcia tut («U jaho dačka ŭ Hiermanii...» ci «Pajechała pa linii ichniaj carkvy ŭ Šviecyju. Dahladaje niejkuju piensijanierku. Kaža, što padabajecca...» i h.d.).
Hetaja karta raście i robicca bolšaj. Naprykład, na joj tryvała zamacavaŭsia Kitaj. Jon i raniej byŭ tam, ale pieravažna na ŭzroŭni aficyjnaj paviestki: u jaho my prasili kredyty, pradavali tudy suchoje małako, razam budavali «Vialiki Kamień». Ale ŭžo niekalki hod, jak tudy aktyŭna jeduć na pracu («Ty padumaj! A raniej ža vierabjoŭ jeli!»). Akazałasia, što ŭ krainie, nasielnictva jakoj raniej padavałasia biednym, vykładčyca anhielskaj movy ŭ dziciačym sadku moža atrymlivać kala 1500 USD u miesiac — zarobak, i pałova jakoha niedasiažnaja dla žychara siaredniaha biełaruskaha horada.
Vydatna ŭzbahačaje našu mientalnuju hieahrafiju palityčnaja i ekanamičnaja paviestka. Čas ad času my daviedvajemsia pra «našy ciesnyja suviazi z Kambodžaj» ci składany los kalijnaha kambinatu, pabudavanaha biełarusami ŭ Turkmienistanie.
Vieniesueła nam bližejšaja za Francyju — tolki voś Čavies pamior…
I hetak dalej.
Tradycyjnaja navahodniaja sprečka z Rasijaj pra haz i naftu vydatna spryčyniłasia da hetaha pracesu. My akazalisia adkrytymi cełamu śvietu! Paśla pieraboru blizkich i dalokiich krain navinavuju paviestku zachapiła Narviehija. Jaje nafta (praz porty bratniaha łatyšskaha naroda) — naša ciapierašniaja apora i nadzieja pra praŭdzivy hieapalityčny i ekanamičny razvarot u bok Jeŭropy.
Prynamsi, kamientary z padobnym źmiestam nabirajuć sotni «łajkaŭ» na našych papularnych navinavych resursach.
Ale razmova pra inšaje.
Što abjadnoŭvaje ŭsie hetyja punkty na mientalnaj karcie: naftavuju płatformu ŭ Paŭnočnym mory, šviejnuju fabryku pad Varšavaj, škołu ŭ kitajskim horadzie, nazvu jakoha nie zapomnić, i stalicu Vieniesueły (siem litar)? Pošuki lepšaj doli.
Dla asobnaha čałavieka ci dla asobnaj dziaržavy, ale abjadnanych žadańniem znajści vyrašeńnie svaich prablem niedzie zvonku.
Abjadnanych ahulnaj niadolaj choć na ŭzroŭni dzir u biudžecie krainy, choć u biudžecie asobnaj siamji.
Mienavita adčuvańniem niadoli farmirujecca istotnaja častka našaj mientalnaj hieahrafii, našaha vobrazu śvietu, jaki poŭny mahčymaściej — voś tolki nabracca voli i pierasiačy miažu.
Sapraŭdnaja emihracyja dla hetaha zusim nie abaviazkovaja, dastatkova i adnoha ŭmoŭnaha ładu.
Rozum, uvohule, tolki ŭmoŭna schilny abmiažoŭvać siabie patrabavańniami rečaisnaści, kali zastajecca sam-nasam z saboju.
Tak lohka ŭjavić, jak u cysternach z narviežskaj naftaj da nas kantrabandaj zaviazuć paŭfabrykaty razumnych ekanamičnych reform, vysokija siarednija zarobki, demakratyčnyja kaštoŭnaści (antybijotykami kursam pa 10 dzion), cukierki z načynkaju z aptymizmu i — na samym dnie — husty kancentrat adčuvańnia čałaviečaje hodnaści.
Ci nie praŭda?
