Fota Kremlin.ru.
Pra jakija pieramieny ŭ Biełarusi možna havaryć, kali tam dahetul niama nivodnaha ŭniviersiteta na biełaruskaj movie, piša ŭ polskaj haziecie «Žečpaspolita» były pasoł Polščy ŭ Biełarusi Lešak Šarepka. A tym, chto ličyć Alaksandra Łukašenku harantam suvierenitetu, jon adkazvaje: «jaki harant, takaja i dziaržaŭnaść».
«Pierad prezidenckimi vybarami, jakija byli zapłanavanyja na śniežań 2010 hoda, vostra pahoršali biełaruska-rasijskija adnosiny. Maskva admoviłasia pastaŭlać naftu na lhotnych umovach i padvysiła ceny na haz, — nahadvaje ambasadar Šarepka. — U rasijskich ŚMI pačałasia skaardynavanaja kampanija pa dyskredytacyi biełaruskaha lidara, jakoha adkryta abvinavacili ŭ palityčnych zabojstvach i finansavych machinacyjach. Łukašenka pačaŭ trapiatacca, sprabujučy zabiaśpiečyć alternatyŭnyja krynicy pastavak enierhii. Jon zrabiŭ niekalki niaznačnych žestaŭ u dačynieńni da ES, praŭda, u Brusieli ich zaŭvažyli. Za niekalki tydniaŭ da vybaraŭ Minsk naviedali kiraŭniki MZS Polščy i Hiermanii, jakija ŭ abmien na źmienu intehracyjnaha viektara prapanavali biełaruskamu kiraŭniku značnuju finansavuju dapamohu ŭ ramkach tak zvanaha Joint Interim Plan («Sumiesnaha pramiežkavaha płana»). Vizit uspryniali jak padtrymku biełaruskaha dyktatara Zachadam», — piša Šarepka.
«Pamiać palitykaŭ karotkaja, i palityčnaja situacyja vakoł Biełarusi pačynaje nahadvać situacyju 10-hadovaj daŭniny, — miarkuje były polski dypłamat. — Novyja prezidenckija vybary pryznačany na leta 2020 hoda. Favarytam źjaŭlajecca Alaksandr Łukašenka, jaki ŭžo pakłapaciŭsia pra toje, kab u krainie nie było realnaha kankurenta.
Rasija znoŭ admoviłasia pastaŭlać u Biełaruś naftu na lhotnych umovach. Kiraŭnik Biełarusi pačaŭ demanstratyŭna arhanizoŭvać alternatyŭnyja maršruty dla pastavak syraviny, zahadzia viedajučy, što jany nie zabiaśpiečać rentabielnaść biełaruskich NPZ. U toj ža čas źjaviłasia teza, što havorka idzie nie pra naftu, a pra niezaležnaść. Amierykancy vyrašyli prademanstravać padtrymku prezidentu Łukašenku.
U pačatku lutaha Minsk naviedaŭ dziaržsakratar ZŠA Majk Pampiea, jaki zajaviŭ, što jaho kraina zmoža zabiaśpiečyć Biełaruś nieabchodnaj kolkaściu nafty na pryvabnych umovach. Cikava, ci buduć hetyja abiacańni takimi ž nadziejnymi, jak tyja, što vykazali dypłamaty ES?
Kryzis dziesiacihadovaj daŭniny skončyŭsia tym, što Alaksandr Łukašenka, hulajučy na padtrymku Zachadu, dasiahnuŭ pahadnieńniaŭ z Maskvoj pa sprečnych pytańniach da dnia hałasavańnia. Demanstrantaŭ, jakija vyjšli na vulicy Minska 19 śniežnia ŭ znak pratestu suprać falsifikacyi vybaraŭ, žorstka pabili. Niekalki socień čałaviek adpravili ŭ turmu. Biełaruski dyktatar, zadavoleny samim saboj, publična zajaviŭ, što jon užo stamiŭsia ad hetych biaskoncych razmoŭ pra demakratyju. Hety scenar nie treba paŭtarać sioleta, — zaścierahaje Lešak Šarepka. — Apazicyja zaraz značna słabiejšaja, čym tady. Administracyjnych mier dastatkova dla jaje ŭcichamirvańnia. Rasija zastajecca prablemaj. I tut, jak i ŭ 2010 hodzie, prezident Łukašenka pasprabuje vykarystać padtrymku Zachadu ŭ pieramovach. Zastajecca pytańnie, nakolki heta budzie efiektyŭnym mietadam zaraz?» — zadajecca pytańniem Šarepka.
«Mnie zaŭsiody było cikava, čamu ŭ demakratyčnych krainach isnuje tak šmat palitykaŭ, jakija hatovyja syhrać rolu karysnych idyjotaŭ i ŭ vypadku kryzisu kinuć biełaruskamu dyktataru vyratavalny kruh? — pytaje Šarepka. — Matyvacyi, biezumoŭna, roznyja. Niekatoryja vynikajuć z cynizmu, inšyja — ad niaviedańnia albo wishful thinking, myśleńnia marami. Prychilniki padobnych akcyj čaściej za ŭsio vykarystoŭvajuć arhumient, što Alaksandr Łukašenka źjaŭlajecca adzinym harantam biełaruskaj dziaržaŭnaści, i lepš, kab nad Buham stajaŭ biełaruski, a nie rasijski sałdat. Arhumient salidny, ale niepraŭdzivy. Tak i karcić napisać: jaki harant, takaja i dziaržaŭnaść», — rezka piša Šarepka.
«Biełaruskaja dziaržava znojdzie pastajannaje miesca na karcie śvietu tolki ŭ tym vypadku, kali daminujučaja bolšaść hramadzian pryznaje, što jana, dziaržava, pradstaŭlaje ich intaresy i dazvalaje im realizoŭvać svaje nacyjanalnyja pamknieńni, — kaža Šarepka. — Adnak prezident Łukašenka ličyć, što dziaržava — heta jon. Z samaha pačatku svajho kiravańnia jon padrazaŭ karani biełaruskaj dziaržaŭnaści. Jon navat pastaviŭ pad sumnieŭ sam fakt isnavańnia asobnaj biełaruskaj nacyi, śćviardžajučy, što biełarusy heta ruskija sa znakam jakaści. Dyktatar, jaki nie ŭmieje svabodna razmaŭlać pa-biełarusku, pravodzić palityku vyviadzieńnia hetaj movy sa śfiery hramadskaha žyćcia i adukacyi. Režym vystupaje suprać adkryćcia chacia b adnaho ŭniviersiteta ź biełaruskaj movaj navučańnia. Dziaržaŭnaja ideałohija hruntujecca na savieckich standartach, a ekanomika na administracyjna-kamandnaj sistemie i ručnym kiravańni. Pieryjadyčnyja ekanamičnyja kryzisy pravakujucca nie varožymi siłami, a pamyłkovaj palitykaj prezidenta, jaki dušyć pradprymalnictva i pahłyblaje zaležnaść ad Rasii.
U knizie «Abliččy Biełarusi», jakaja vyjšła niekalki hadoŭ tamu, ja napisaŭ, što biełaruskaja armija — heta, faktyčna, častka rasijskaj armii. Ja nie viedaju nijakich arhumientaŭ, jakija mahli b abvierhnuć heta, a na prykładzie vučeńniaŭ «Zachad» možna pabačyć, što biełaruskaja armija hatovaja vykonvać zadačy, jakija mała adnosiacca da abarony suvierenitetu respubliki. Biełaruski i rasijski sałdat zaraz adroźnivajucca, maksimum, uniformaj i našyŭkami. Ihnaravańnie hetaha faktu padčas realnaha kanfliktu moža mieć fatalnyja nastupstvy.
Lešak Šarepka, były pasoł Polščy ŭ Biełarusi.
Pra toje, što my ihnarujem fakty i viartajemsia da starych skampramietavanych idej, śviedčać, u tym liku, niadaŭnija zajavy palitykaŭ, jakija pradstaŭlajuć kiraŭničuju kaalicyju ŭ Polščy. Robiacca zajavy, što ŭ suviazi z rasiejskaj pahrozaj u najbližejšy čas Biełaruś stanie absalutnym pryjarytetam polskaj dypłamatyi, što dla prezidenta Łukašenki pavinna być stvorana alternatyva. Pryncyp tut taki: lepš u Minsku siadzić djabał, aby nie m**kal. Adnak mnie zdajecca, što dapuščeńni hetaj palityki hruntavalisia na całkam iłžyvaj asnovie. Alaksandr Łukašenka mientalna źjaŭlajecca nieadjemnaj častkaj «ruskaha śvietu». Jon pierakanany, što Zachad niasie bolšuju pahrozu dla jaho ŭłady, čym Rasija.
Prezident Łukašenka zacikaŭleny ŭ zachodnich finansach, technałohijach i padtrymcy baraćby z Maskvoj, ale nie ŭ intehracyi na ŭmovach ES, tamu što režym, jaki jon stvaryŭ, źjaŭlajecca pa sutnaści antyjeŭrapiejskim, a taksama antypolskim. Biełaruski dyktatar, navat bolš za rasijskaha prezidenta, karystajecca savieckimi ŭzorami dla manipulavańnia historyjaj.
Heta nie značyć, što Biełaruś nie pavinna być pryjarytetam dla Polščy. Tak ci inakš, razmova pra hetu krainu ŭ hetym kantekście zdajecca banalnaj iścinaj. Da Biełarusi treba stavicca tak nie z-za Rasii, a z-za supolnaj historyi, supolnych miež i šmatlikich nacyjanalnych mienšaściaŭ abapał miažy. I tak było šmat hadoŭ. Prablema była ŭ tym, jakim źmiestam treba napoŭnić hetuju palityku.
Suvierennaja, demakratyčnaja Polšča zvyčajna imknułasia kiravacca pryncypam, što padtrymlivać treba asnovy biełaruskaj dziaržaŭnaści i raźvićcio hramadzianskaj supolnaści, a nie niepasredna režym Alaksandra Łukašenki. I niapraŭda, što dla realizacyi takoj palityki niama adekvatnych instrumientaŭ. Samym tannym i efiektyŭnym krokam było b skasavańnie viz dla biełarusaŭ, da čaho Polšča pavinna imknucca. Błakavańnie takoha rašeńnia pad padstavaj pahrozy biaśpiecy niezrazumieła. Asabliva kali ŭličvać, što ŭ hety ž čas sotni tysiač nielehalnych mihrantaŭ prybyvajuć u ES. Taksama ciažka patłumačyć admovu ad implemientacyi Pahadnieńnia ab małym pamiežnym ruchu, a taksama čarapašyja tempy madernizacyi i pašyreńnia pamiežnaj infrastruktury», — prapanuje Lešak Šarepka.
«Kali ŭ Varšavie jość sumnievy adnosna sapraŭdnych namieraŭ prezidenta Łukašenki, ich možna lohka pravieryć, vykarystoŭvajučy ŭ jakaści łakmusavaj papiery Łukašenkava staŭleńnie da palakaŭ, jakija žyvuć u Biełarusi, jakija pa-raniejšamu padviarhajucca dyskryminacyi i pazbaŭleny asnoŭnych pravoŭ, prapisanych u dahavorach. Hetaja situacyja tolki paćviardžaje, što niezaležna ad acenki hieapalityčnaj situacyi padtrymka hetaha režymu źjaŭlajecca kontrpraduktyŭnaj dla Polščy», — miarkuje Šarepka.
«Palityčnaja sistema, stvoranaja Alaksandram Łukašenkam, zakaścianieła, i ŭsio bolš nakiravanaja na ŭłasnaje vyžyvańnie. U intaresach suvierennaj Biełarusi nie kansiervacyja hetaj sistemy, a jak maha chutčejšaja źmiena ŭłady i stvareńnie pluralistyčnaj palityčnaj sistemy. Tolki heta moža dać Biełarusi novy impuls dla raźvićcia, jaki ŭmacuje dziaržavu i zrobić jaje bolš efiektyŭnaj u adstojvańni svaich intaresaŭ pierad impierskim askałam Rasii. Zachad maje šaniec dapamahčy biełaruskamu hramadstvu ŭ dasiahnieńni hetaj mety tolki ŭ tym vypadku, kali jon budzie naviazvać ułasny kalandar i palityčny paradak dnia Łukašenku, a nie budzie padładžvacca pad jaho čakańni», — padsumoŭvaje były pasoł Polščy ŭ Biełarusi Lešak Šarepka.
