Rabotniki bujnych pradpryjemstvaŭ aktyŭna dałučalisia da akcyj salidarnaści. Da prykładu, supracoŭniki MTZ 14 žniŭnia vychodzili ŭ centr Mienska, a praź niekalki dzion — znoŭ, užo razam z kalehami z MAZa i MZKC. Z akcyjami salidarnaści vychodzili ŭ tym liku rabotniki «Biełaruśkalija», «Hrodna Azota», «BIEŁAZa». Na tym ža MZKC aktyŭna vykazvali niezadavolenaść tym, što adbyvajecca ŭ krainie nie tolki kiraŭnictvu, ale i paźniej — Alaksandru Łukašenku. Jaho adstaŭka była hałoŭnym ultymatumam aburanych rabotnikaŭ «Naftana», «Biełaruśkalija», «Hrodna Azota», «Hrodnažyłbuda». Adnak paśla hetaha nastupiła niekatoraje zacišša. Tut.by pacikaviŭsia, što ciapier adbyvajecca na pradpryjemstvach.
«Jość ludzi, jakija achviaravali svajoj vysokaapłatnaj pracaj dziela vašaj svabody». Jakaja zaraz situacyja ŭ cełym pa bujnych pradpryjemstvach
Zaraz ułady i kiraŭnictva pradpryjemstvaŭ imknucca źbić niezadavolenaść rabotnikaŭ zavodaŭ — pahrozami zvalnieńniaŭ, skaračeńnia zarpłaty, kampiensacyi daŭhoŭ z-za ŭpuščanaj ekanamičnaj vyhady, a taksama zatrymańniami členaŭ stačkamaŭ (niekatorym ź ich pryjšłosia pakinuć krainu, a niekatoryja, jak Siarhiej Dyleŭski z MTZ i Alaksandr Łaŭrynovič z MZKC, — zatrymanyja). Tym nie mienš na asobnych pradpryjemstvach pa-raniejšamu dastatkova aktyŭnyja stačkamy. Siarod ich — «Biełaruśkalij». Jaho ŭdzielniki razhladajuć mahčymaść stvaryć abjadnany stačkam Salihorska, u jaki ŭvojduć i inšyja pradpryjemstvy horada, a taksama pradprymalniki. Stačkam rehularna źbirajecca na centralnaj płoščy horada i prosić žycharoŭ padtrymajuć šachcioraŭ. «My viedajem, što vy stamilisia nie mienš za nas maralna i fizična. Jość ludzi, jakija achviaravali svajoj vysokaapłatnaj pracaj dziela vašaj svabody. Moža, ich nie tak šmat, jak chaciełasia b, ale tym nie mienš jany jość», — adznačajuć u stačkamie.
I choć u cełym pa krainie zavadčanie pierastali aktyŭna vychodzić na akcyi salidarnaści, heta nie aznačaje, što ich niezadavolenaść situacyjaj u krainie źnikła. Jany praciahvajuć stasavacca ŭ čatach i abmiarkoŭvać prablemy, jakija nazapasilisia ŭ krainie (ad vynikaŭ vybaraŭ i patrabavańnia pravieści novyja da hvałtu z boku siłavikoŭ), vychodziać z aficyjnych prafsajuzaŭ, a na niekatorych zavodach — praciahvajuć abmiarkoŭvać varyjant z zabastoŭkaj, źbirać podpisy pa hetym pytańni. Pieryjadyčna niekatoryja zavadčanie vychodziać na niepraciahłyja akcyi salidarnaści, jak na hetym tydni pastupili rabotniki «Hrodna Azota» i BIEŁAZa. A rabotniki adnaho z bujnych zavodaŭ ciapier abmiarkoŭvajuć ideju, kab z nastupnaha tydnia kałonaj prychodzić na pracu: «Kali i zatrymajuć, to niama kamu budzie pracavać».
Tym časam dla paciarpiełych praz zvalnieńnie biełarusaŭ sabrali bolš za 1,8 miljona dalaraŭ. Hetuju dapamohu, da prykładu, užo atrymali niekatoryja rabotniki MAZ, jakija stracili pracu.
A što adbyvajecca na asobnych pradpryjemstvach
Biełaruski mietałurhičny zavod, dzie źbiralisia strajkavać z 20 žniŭnia, ciapier praciahvaje pracavać. Supracoŭniki raskazvajuć, što na rabočych praciahvajecca cisk — «pahrozy, uhavory i dušavyratavalnyja razmovy z načalstvam». Taksama na pradpryjemstvie rasśledujuć spynieńnie piečaŭ 17 žniŭnia (tady rabotniki papieradžalna spyniali ŭsie try piečy na niekalki hadzin) i praniknieńnie haradžan na terytoryju zavoda.
Taksama na BMZ ŭnieśli źmieny ŭ praviły ŭnutranaha rasparadku. Tak, trapić na terytoryju pradpryjemstva abo syści ź jaje možna tolki pry dapamozie indyvidualnaha pracoŭnaha propusku, jaki treba pa patrabavańni pradjavić rabotniku achovy.
Prychodzić na terytoryju BMZ možna nie raniej čym za hadzinu da pačatku pracoŭnaha času, a sychodzić — nie paźniej čym praz hadzinu paśla jaho zakančeńnia. U astatnich vypadkach trapić na terytoryju zavoda ŭ niepracoŭny čas možna tolki z dazvołu načalnika strukturnaha padraździaleńnia.
— Ludzi praciahvajuć vychodzić z prafsajuzu, ale mocnaha patoku pakul niama. Praŭładny prafsajuz «zavarušyŭsia» i rychtujecca ŭ ciapierašniuju piatnicu znoŭ pierakroić kalektyŭnuju damovu. Chodziać čutki ab tym, što jany chočuć abumović niekatoryja vypłaty (premii, za staž, śviatočnyja) členstvam u prafsajuzie, — raspaviadajuć pracaŭniki.
Na Traktarnym zavodzie ludzi pačali vychodzić ź dziaržaŭnaha prafsajuza. Pra heta raspaviadajuć sami rabotniki pradpryjemstva.
— Usie razumiejuć, što strajk na zakonnych padstavach my abviaścić nie možam, navat niahledziačy na toje što za jaje vystupaje vidavočnaja bolšaść. Kiraŭnictva pravodzić pracu pa raźjadnańni i zapałochvańni ludziej, adnak my nie źbirajemsia zdavacca, — raspaviadaje adzin z pracaŭnikoŭ pradpryjemstva. — Na siońniašni dzień kiraŭnictva stačačnaha kamiteta bačyć dalejšuju baraćbu ŭ vychadzie ź dziaržaŭnaha prafsajuza i pierachodzie ŭ niezaležny. Kali nas tudy piarojdzie bolš za 50%, to ź niezaležnym prafsajuzam daviadziecca zaklučać kalektyŭnuju damovu. Niekatoryja rabotniki ŭžo vyjšli z prafsajuza. Niekatoryja čakajuć. Na heta jość pryčyny: ciapier zahad na zvalnieńnie rabotnika padpisvaje najmalnik i prafkam. Kali vyjdzieš z prafkama-ciabie moža zvolnić prosta najmalnik.
Akramia taho, rabotniki pradpryjemstva źbirajucca pravieści ahulnazavodski schod, na jakim abmiarkujuć dalejšy płan dziejańniaŭ.
— Na dadzieny momant u nas užo sfarmavaŭsia aktyŭ, jaki bolš-mienš adnaho viedaje i taksama pravodzić tłumačalnuju pracu na miescach, — kažuć rabotniki.
Z nahody kamandziroŭki na Aršanski instrumientalny zavod na miesiac, u jakuju, pa słovach rabotnikaŭ, chacieli adpravić kala 20 čałaviek aktyvistaŭ, pakul razmovy prycichli. «Byccam, chłopcam udałosia adbicca», — raspaviali pracaŭniki pradpryjemstva.
Na MZKC, hiendyrektar jakoha raniej kazaŭ pra toje, što «Łukašenka nie vyjhraŭ vybary», a praź niekatory čas rabotniki kryčali ŭžo samomu Łukašenku «Sychodź!» i vychodzili na akcyi salidarnaści, ciapier, jak zdajecca zboku, adnosna spakojna.
— Heta na pieršy pohlad usio vielmi cicha. Niadaŭna byŭ zatrymany ludźmi ŭ cyvilnym viadučy inžynier-elektronik Alaksandr Łaŭrynovič, staršynia stačkama MZKC, jaki źbiraŭ podpisy za strajk na pradpryjemstvie. Pryčym jaho skrucili prama na pracoŭnym miescy. Na pradpryjemstvie z tymi, chto choć niejak sprabuje ŭziać inicyjatyvu ŭ svaje ruki, pravodzić pahroźlivyja hutarki, zapałochvajuć — raspaviadaje adzin z rabotnikaŭ. - Ale niahledziačy na heta ŭsio, narodny hnieŭ rabočych nie ścichaje, ludzi pajšli pa šlachu «italjanskaj zabastoŭki». Ludzi vielmi salidarnyja, choć imknucca adkryta nie vysoŭvacca. Naohuł, MZKC jak parachavaja bočka, chopić tolki iskry. A kiraŭnictva zavodu robić usio, kab pahasić lubyja takija iskry».
«Rabotniki aburanyja, ale bajacca za siemji i budučyniu. Kažuć, kali ŭsie pojduć, to i my pojdziem (na akcyi salidarnaści. — Pryma. red.). A starejšamu pakaleńniu ŭsio roŭna, što astatnija kažuć, im by da piensii dažyć, dy na čakušku chapiła», - kaža jašče adzin rabotnik MZKC.
Rabotniki MAZ kažuć, što na pradpryjemstvie ciapier źbirajuć podpisy za adklikańnie adnaho z deputataŭ, a taksama pišuć zajavy na vychad z aficyjnaha prafsajuza. «Nie toje što b prama masava vychodziać, ale dastatkova zajaŭ napisali», - raspavioŭ adzin z rabotnikaŭ. Pa jaho słovach, na zavodzie ciapier «situacyja składanaja». «Razmovy pra strajk acichli, mnohich, ludziej, jakija ŭ adkrytuju strajkavali ci bastujuć, zapałochali, zvalniajuć», — kaža mužčyna. Jon raspavioŭ, što praz zvalnieńnie niekatorych ślesaraŭ miechanazboračnych rabot na zboračny kanviejer pieravodziać ludziej ź inšych padraździaleńniaŭ. «Mohuć być pytańni z pradukcyjnaściu pracy», - kaža pracaŭnik.
Infarmacyja ab rabocie «Biełaruśkalija» pastupaje supiarečlivaja. Z adnaho boku, sam kambinat viečaram 19 žniŭnia zajaviŭ, što ŭsie siem jaho rudnikoŭ pracujuć u płanavym režymie, jak i try z čatyroch abahačalnych fabryk, u toj čas jak fabryka pieršaha rudaŭpraŭleńnia praciahnie pracu paśla płanavaha ramontu. U toj ža čas jość infarmacyja, što nievialikaja častka šachcioraŭ pa-raniejšamu strajkuje. Pa viečarach na centralnaj płoščy horada źbirajucca niekatoryja rabotniki i nieabyjakavyja žychary, paviedamlaje stačkam.
Rabotniki «Naftana» raniej zajaŭlali pra toje, što budzie strajkavać z 29 žniŭnia, kali da taho času Alaksandr Łukašenka nie sydzie ŭ adstaŭku. Na pradpryjemstvie sabrali podpisy pad adkrytym zvarotam da naroda Biełarusi. Ale z 20 žniŭnia, paśla padliku hałasoŭ pad zvarotam zavadčan da naroda, havorka pra strajk na «Naftanie» ŭžo nie išła. Kali mierkavać pa znosinach rabotnikaŭ, niezadavolenaść situacyjaj u krainie nikudy nie syšła. Zaraz častka rabotnikaŭ abmiarkoŭvaje siarod inšaha vychad z aficyjnych prafsajuzaŭ, zbor podpisaŭ za adklikańnie deputataŭ.
Rabotniki «Hrodnažyłbuda « mieli namier sychodzić na strajk z 21 žniŭnia. Jany praviali tajnaje hałasavańnie z nahody strajku. Jak raspaviali budaŭniki, za jaje prahałasavała bolšaść supracoŭnikaŭ — 1950, suprać było 638 čałaviek. Budaŭniki aficyjna apaviaščali kiraŭnictva ab vynikach. Dziejnaść, jak paviedamlałasia, nie spyniać tolki padraździaleńni achovy, u tym liku i pažarnaj, kacielnia i techničnyja rabotniki, jakija absłuhoŭvajuć internaty i inšyja miescy ahulnaha karystańnia.
Ale ŭ vyniku mnohija rabotniki vyjšli za źmienu 21 žniŭnia. Rabočyja kazali, što jany aktyŭna strajkavali 6 papiarednich dzion, spyniŭšy pracy na abjektach, adnak potym, jak zaŭvažali budaŭniki, mnohija ź ich sutyknulisia ź ciskam i aktyŭnuju zabastoŭku vyrašyli nie praciahvać, choć niezadavolenaść u ludziej i zastałosia.
Paviedamlajecca, što «24 žniŭnia pastupiła paviedamleńnie ab spynieńni strajku ŭ suviazi z admovaj rabotnikaŭ ad udziełu ŭ im».
Tym časam u rabotnikaŭ «Hrodna Azot» była napiaredadni emacyjnaja sustreča z hubiernataram Hrodzienskaj vobłaści Uładzimiram Karanikam. Pa pytańniach možna zrazumieć, što chvaluje ludziej na zavodzie. Siarod inšaha jany pytalisia pra vyniki vybaraŭ, zahinułych ludziach, uznaharodžańni siłavikoŭ, infarmacyjnaj vajnie, hvałcie z boku siłavikoŭ, pra Łukašenku z aŭtamatam u rukach. U aŭtorak, nahadajem, byli zatrymanyja niekatoryja rabotniki «Hrodna Azota», jakija išli paśla zakančeńnia pracy ŭ centr horada. Na «Biełšynie» iduć zvalnieńni aktyvistaŭ, jakaja nie adbyłasia zabastoŭki. Rabotniki BiełAZa 26 žniŭnia paśla pracoŭnaj źmieny vychodzili na akcyju salidarnaści.
