Što spačatku: novaja Kanstytucyja ci novyja vybary? Pra heta ŭ novym vypusku debataŭ «DysKUT» razvažajuć palitołah, analityk Centra jeŭrapiejskaj transfarmacyi i siabra Kaardynacyjnaj rady Andrej Jahoraŭ i palityčnaja ahladalnica, redaktarka sajta «Našie mnienije» Valeryja Kaściuhova.
Fota Nadziei Bužan
«Pazicyja, što spačatku novyja vybary, a potym Kanstytucyja — jana, u pryncypie, pravilnaja, ale ŭ toj situacyi, kali my nie majem pieramoŭnaha pracesu pamiž Śviatłanaj Cichanoŭskaj i Kaardynacyjnaj radaj i pradstaŭnikami biełaruskaj ułady, — miarkuje Jahoraŭ. — Nie majem vykanańnia bazavych patrabavańniaŭ chacia b u vyhladzie vyzvaleńnia palityčnych źniavolenych i pačatku niejkaha ŭznaŭleńnia funkcyjanavańnia prava ŭ Biełarusi».
Palitołah ličyć, što kanstytucyjnaja reforma, jakaja siońnia naviazvajecca ŭładami, nie maje adnosin da realnaj źmieny Kanstytucyi ŭ Biełarusi.
«Kali ja kažu, što spačatku treba mianiać Kanstytucyju, a ŭžo potym pravodzić vybary, ja kažu pra pierachodny praces, to bok toje, što musić adbycca paśla taho, jak palityčny kryzis u Biełarusi budzie vyrašany, — praciahvaje Jahoraŭ. — Vyrašeńnie palityčnaha kryzisu — heta pieramovy pamiž biełaruskimi ŭładami i Śviatłanaj Cichanoŭskaj i KR. Ja baču prykładna taki praces: spačatku ŭ pieramovach vyznačajecca struktura pierachodnaha ŭradu. Va ŭrad pryznačajucca ludzi z boku Kaardynacyjnaj rady i Cichanoŭskaj, častka ludziej zastajecca. Kaniečnie, musiać syści ludzi, niepasredna adkaznyja za masavyja parušeńni pravoŭ čałavieka i hvałt na vulicach: to bok usie kiraŭniki siłavych struktur, jany być zamienieny na inšych».
Čym hety pierachodny ŭrad musić zaniacca?
«Pad jaho kantrolem musić być pierapryznačany skład Centralnaj vybarčaj kamisii. I tady pieršyja vybary paśla hetaha musiać prajści ŭ Kanstytucyjnuju asambleju, jakaja pavinna raspracavać novuju Kanstytucyju, — tłumačyć Andrej Jahoraŭ. — I dalej užo pa novaj Kanstytucyi pavinny prajści vybary prezidenta. Bo kali nie budzie zroblena tak, to novy prezident, jaki atrymaje paŭnamoctvy pa Kanstytucyi 1996 hoda, atrymaje kalco ŭsieŭładździa, i heta jaho sapsuje».
Ale, stavić pytańnie Valeryja Kaściuhova, ci źmiena Kanstytucyi vyrašyć realnyja prablemy ludziej?
«Kanstytucyja 1994 hoda nie źbierahła nas ni ad 25 hod aŭtarytarnaha kiravańnia, ni ad masavych represij, ni ad pravavoha defołtu ŭrešcie rešt. To bok tak, dobra, kab kanstytucyjny dakumient byŭ bolš demakratyčny i svabodny, ale pa sutnaści złaja palityčnaja vola zdolnaja sapsavać jaho ŭ luby momant, vykarystoŭvajučy ŭsie hetyja nizkija pryjomy», — kaža jana.
Poŭnaja dyskusija — na jutub-kanale debataŭ «DysKUT»:
Hladzicie taksama: Jakim pavinna być studenckaje samakiravańnie pry dyktatury? Dyskutujuć lidary moładzi
