— Čym delehatam Usiebiełaruskaha narodnaha schodu pahražaje papadańnie ŭ Adzinuju knihu rehistracyi złačynstvaŭ?
— Jurydyčnaja słužba NAU praviała analiz taho, jakija zakanadaŭčyja akty parušaje arhanizacyja i ŭdzieł u Schodzie. U vyniku my možam kanstatavać, što ŭžo padčas arhanizacyi parušany Kanstytucyja i šerah zakonaŭ. Pa-pieršaje, 37 artykuł Kanstytucyi praduhledžvaje prava kožnaha hramadzianina na ŭdzieł u vyrašeńni dziaržaŭnych spraŭ, a ŭdzielniki Schodu nie vybirajucca, a pryznačajucca. Pavodle zakonu «Ab respublikanskich i miascovych schodach» i zakonu ab statusie deputata deputaty nie majuć prava vybirać delehataŭ jakich-niebudź schodaŭ. Pavodle Kryminalnaha kodeksa tut i pieravyšeńnie słužbovych paŭnamoctvaŭ, i złoŭžyvańnie słužbovymi paŭnamoctvami, u tym liku dziela karjernych metaŭ, i parušeńnie raŭnapraŭja hramadzian — adpaviedna 426, 424 i 190 artykuły. Zrazumieła, siońnia praktyčna niemahčyma pryciahnuć niekaha da adkaznaści, ale ŭ pierśpiektyvie heta realna. My prapanujem hramadzianam i inicyjatyŭnym hrupam nakiroŭvać u Knihu źviestki asob, jakija parušajuć adpaviednyja zakony, što ŭ demakratyčnaj Biełarusi budzie padstavaj dla zaviadzieńnia kryminalnych spraŭ.
— Vy skazali, što delehaty Schodu trapiać u sankcyjnyja śpisy. My bačym, što śpisy papaŭniajucca dosyć marudna: što dazvalaje vam abiacać trapić u ich 2700 čałaviekam?
— My nie kažam, što 2700 čałaviek buduć uklučanyja ŭ sankcyjnyja śpisy, — my kažam pra ryzyku ŭ ich trapić, ale rašeńnie, viadoma, budzie prymać Jeŭrasajuz i ZŠA. Uniasieńnie delehataŭ u sankcyjnyja śpisy budzie adbyvacca nie tolki na padstavie ich udziełu ŭ tak zvanym Usiebiełaruskim narodnym schodzie, ale i na padstavie inšych pravaparušeńniaŭ. Parušeńnie zakanadaŭstva, što ŭ najhoršym vypadku moža pryvieści da straty niezaležnaści Biełarusi, dazvalaje nam inicyjavać uniasieńnie adkaznych za heta asobaŭ u sankcyjnyja śpisy. Pryniaty 7 śniežnia rehłamient ES daŭ nam šyrejšyja mahčymaści, u ZŠA ŭstupiŭ u siłu Akt ab demakratyi ŭ Biełarusi, praź jaki mohuć unosicca prapanovy ab uklučeńni ŭ sankcyjnyja śpisy ZŠA. Ciapier rychtujecca čaćviorty sankcyjny pakiet ES, skiravany na piersanalnyja sankcyi i ekanamičnyja.
— Ci dapamahaje vam papiaredni dośvied prasoŭvać sankcyi efiektyŭniej?
— Pracu z sankcyjnymi śpisami ažyćciaŭlaje hrupa ekśpiertaŭ, jakaja znachodzicca nie ŭ Varšavie i nie ŭ Vilniusie. Praz pytańni biaśpieki praces zakryty, važna, kab jon takim zastavaŭsia. Sankcyi — nie samameta, heta mižnarodny instrumient, kab prymusić dyktatarskija režymy vykonvać zakon, i adkaznaść za ich na sto adsotkaŭ lažyć na dyktatarach.
— Ci jość šaniec, što ŭ čaćviorty pakiet uvojduć tyja, chto paźbieh papadańnia ŭ treci sankcyjny śpis?
— Jak ja kazaŭ raniej, detali nie abmiarkoŭvajucca, proźviščy nie nazyvajucca.
— Pra jakija terminy idzie havorka?
— Terminy zaležać ad Jeŭrasajuza i ZŠA, ale praca pačałasia.
— Jakuju kolkaść vy prapanujecie ŭ pašyrany śpis?
— Śpisy, jakija razhladajucca, u razy šyrejšyja, čym pryniatyja siońnia.
— Ja pravilna razumieju, što zakrytaść infarmacyi dazvolić paźbiehnuć aktyŭnaha pracesu łabiravańnia, jaki mieŭ miesca minułym razam?
— Jaho nielha vyklučyć. My, nakolki mahčyma, źbirajem pra heta nieaficyjnuju infarmacyju.
— Vy niejak možacie ŭpłyvać na hetyja pracesy?
— Tolki ŭskosna — my možam ažyćciaŭlać ahulnuju padtrymku i pryvodzić dadatkovuju arhumientacyju. Nad daśje pracujuć ekśpierty, a naša zadača — davieści važnaść pašyreńnia sankcyj. Pavodle rehłamientu ES, kali asoba traplaje ŭ śpis, jana nie tolki atrymlivaje zabaronu na ŭjezd u krainy ES, ale taksama nie moža ažyćciaŭlać haspadarčuju dziejnaść i karystacca aktyvami na terytoryi hetych krain, supracoŭničać ź ich kampanijami. Heta davoli vialikaja pahroza, i kožny, chto padtrymlivaje režym, pavinien jaje ŭśviedamlać. Takim čynam režym adkazvaje za parušeńni pravoŭ biełarusaŭ.
— Ci jość u vas infarmacyja, jak farmirujecca śpis delehataŭ Usiebiełaruskaha schodu?
— Nam prychodzić šmat paviedamleńniaŭ i elektronnych listoŭ, dzie raskazvajecca, što kiraŭniki prymušajuć iści na hetaje zboryšča svaich padnačalenych. Majuć miesca pahrozy zvalnieńniem, administratyŭnaj ci kryminalnaj adkaznaściu, represijami ŭ dačynieńni da siemjaŭ. Niekatoryja navat nie viedajuć ab tym, što ich abrali ŭ jakaści delehata. Ludzi pišuć nam u rospačy: mnohija nie chočuć prymać udzieł u Schodzie, ale časta nie majuć vybaru.
— Značyć, im pahražajuć sankcyi z abodvuch bakoŭ.
— My prapanujem im instrumienty padtrymki i dapamohi na vypadak zvalnieńnia albo inšych nastupstvaŭ, ale rašeńnie kožny prymaje sam.
— Ci jość užo fakty admovy ad udziełu ŭ Schodzie?
— Ludzi pakul pišuć i rajucca, što rabić. My viedajem, što kiraŭnikam davodzicca kvota i jany musiać jaje vykanać. U inšyja časy jany b sami z zadavalnieńniem pajechali. Čamu b nie: za dziaržaŭny košt, z zachavańniem zarobku, z kamandzirovačnymi, abiedami i darahami padarunkami — na raniejšych schodach daryli płanšety, skuranyja sakvajažy, hadzińniki, da taho ž ty akazvaješsia pobač z tak zvanym palityčnym bamondam i handluješ tvaram. Ale ciapier niekatoryja ŭśviedamlajuć ryzyku i starajucca zamiest siabie adpravić na Schod padnačalenaha.
— Na vaš pohlad, jakuju metu ŭłada pieraśleduje praz arhanizacyju Schodu?
— Jana choča lehitymizavać režym Łukašenki i imitavać dyjałoh, jaki tolki dekłarujecca, ale nie ažyćciaŭlajecca. Na Schod nie abirajucca ludzi roznych pohladaŭ i dumak. Navat kali chto z delehataŭ i budzie mieć inšaje mierkavańnie, jon nie navažycca jaho vykazać. A tyja, chto navažyŭsia b, nie trapiać na Schod. Kolki b Łukašenka nie sprabavaŭ schodam adciahnuć uvahu ad sapraŭdy važnych prablem, bolšaść biełarusaŭ razumieje, što heta prosta fars. Jon tolki jašče raz padkreślivaje, što zakony dla jaho nie majuć nijakaha značeńnia.
— Vy kazali pra ahulny marš supracivu, jaki moža adbycca ŭ najbližejšaj budučyni. Pajści na apošnija takija maršy značyła padstavić siabie pad dubinki. Jak ahulny marš mahčymy ciapier?
— My prapanavali ŭsim palityčnym strukturam i lidaram pravieści ahulnuju sustreču, kab vypracavać stratehiju dalejšych dziejańniaŭ. Adnym z najvažniejšych elemientaŭ płana budzie ŭsienarodny biełaruski marš, maksimalna mahčymy pa maštabie. Jon nie budzie padobny da ŭsich tych maršaŭ, jakija prachodzili raniej. Ale dla jaho treba pravieści adpaviednuju padrychtoŭku, heta budzie kompleks dziejańniaŭ, jakija pryviaduć da pikavaj kropki, kali i adbudziecca marš.
— Jakija jašče elemienty ŭ vašym płanie?
— Heta budzie abmiarkoŭvacca ŭ najbližejšy čas na ahulnaj sustrečy štaba, Kaardynacyjnaj rady i NAU.
— Marš budzie biaśpiečny?
— Chto moža harantavać biaśpieku ad Łukašenki? Nichto.
— Čamu važna praciahvać pratest u tym liku ŭ vyhladzie maršaŭ?
— Heta važna dla matyvacyi hramadstva i razumieńnia režymam, što jon biespadstaŭna kiruje ŭ našaj krainie. Heta treba, kab vyzvalić palityčnych źniavolenych i spynić represii, kab Biełaruś, jak i ŭ 2020 hodzie, hučała va ŭsim śviecie. Heta važna dla kožnaha z nas, inakš my vielmi chutka pieraŭtvorymsia ŭ kancentracyjny łahier. My pavinny być upeŭnieny, što ŭsio nie darma, bo lubyja praciahłyja pratesty mocna bjuć pa ŭładach.
— Čamu nichto z top-čynoŭnikaŭ dahetul nie pierajšoŭ na bok pratestu?
— Hetaje pytańnie hučyć sa žniŭnia. My viedajem prykłady asob z rejestra nielihitymnaha siońnia prezidenta, jakija pierajšli na bok naroda, i hety praces praciahvajecca — na dniach da NAU dałučyŭsia adzin z vysokich supracoŭnikaŭ Administracyi prezidenta. My viadziom dyjałoh z asobami, jakija zajmali vysokija pazicyi ŭ krainie, ale nie možam nazvać ich proźviščy. Kožny sam prymaje rašeńnie. Kali na dziaržaŭnym telebačańni źjaŭlajecca piatla i pahroza šybienicy, napeŭna, nie kožny hatovy zrabić taki ž krok. Dumaju, adnym z važnych elemientaŭ stratehičnaha płana, jaki my ciapier vypracoŭvajem, budzie kamunikacyja ź dziaržaŭnym aparatam. Šmat ludziej ciapier sychodzić ź dziaržaŭnych ustanoŭ, ministerstvaŭ prosta pa zaviaršeńni kantraktaŭ. Kaniečnie, važna, kab siarod ich byli topavyja asoby i jany publična vykazvali svaju pazicyju. Dumaju, čas nadydzie i my pačujem ich imiony.
