https://pixabay.com/
Z pačatku raspaŭsiudžvańnia kavidu prajšoŭ hod, ale pytańni zastajucca nieraskrytymi: čamu niekatoryja ludzi pieranosiać chvarobu ciažej za inšych?
Čamu praciahvajecca paškodžańnie lohkich navat paśla taho, kali arhanizm pazbaŭlajecca virusa?
I što staić za raspaŭsiudžanym paliorhannym zachvorvańniem, jakoje raźvivajecca ŭ pacyjentaŭ z praciahłaj formaj kavidu?
Usio bolš daśledavańniaŭ pakazvajuć: niekatoryja z hetych pytańniaŭ možna patłumačyć tym, što imunnaja sistema pamyłkova atakuje ŭłasny arhanizm — heta nazyvajecca aŭtaimunitet.
U pačatku pandemii daśledčyki vykazali mierkavańnie, što ŭ niekatorych ludziej vypracoŭvajecca zvyšaktyŭny imunny adkaz na kavidnuju infiekcyju. Cytakiny, sihnalnyja białki imunnaj sistemy, mohuć dasiahać niebiaśpiečnaha ŭzroŭniu, što pryvodzić da «cytakinavaj bury» i paškodžańnia ŭłasnych kletak arhanizma. Paźniej kliničnyja vyprabavańni pakazali, što svoječasovy ŭvod lekaŭ, jakija asłablajuć imunnuju aktyŭnaść, źnižaje śmiarotnaść siarod ciažkachvorych.
Pry hetym daśledčyki kavidu ŭsio čaściej padkreślivajuć rolu antyciełaŭ-«piarevaratniaŭ», jakija atakujuć albo elemienty imunnaj sistemy arhanizma, albo peŭnyja białki ŭ roznych orhanach. U adroźnieńnie ad cytakinavych bur, jakija čaściej vyklikajuć karotkačasovyja sistemnyja zboi, ličycca, što aŭtaantycieły viaduć da kropkavaha, ale doŭhaterminovaha paškodžańnia, paviedamlaje imunołah Akika Ivasaki ź Jelskaha ŭniviersiteta.
Jość niekalki teoryj, jak aŭtaimunitet uźnikaje paśla kavidu i inšych infiekcyj. Niekatoryja ludzi mohuć pieršapačatkova być schilnymi da vypracoŭki aŭtaantycieł, jakija nanosiać škodu pry zaražeńni. Akramia hetaha, vypracoŭku aŭtaantycieł moža vyklikać sama infiekcyja. Kali daśledčyki raskryjuć miechanizmy hetaj suviazi, jany prydumajuć, jak lačyć nie tolki nastupstvy kavidu, ale i inšyja virusnyja zachvorvańni.
Vyjaŭleńnie aŭtaantycieł
U kancy vieraśnia hrupa pad kiraŭnictvam Žana-Łarana Kazanovy z Univiersiteta Rakfielera ŭ Ńju-Jorku paviedamiła, što bolš za 10% z 987 čałaviek ź ciažkaj formaj covid-19 mieli antycieły, jakija atakavali i błakavali dziejańnie malekuł interfieronu 1 typu, — zvyčajna jany dapamahajuć umacavać imunny adkaz na čužarodnyja patahieny.
Daśledčykaŭ uraziła hetaja praporcyja, tamu što repiertuar antyciełaŭ zvyčajna mocna roźnicca, i ni ŭ koha z kantrolnaj hrupy daśledavańnia hetych antyciełaŭ nie było. Adnak daśledčyki sustrakali hetyja antycieły ŭ ludziej i da zaražeńnia na kavid, tamu Kazanova ličyć, što niekatoryja ludzi mohuć być hienietyčna schilnyja da ich vypracoŭki.
Aŭtaantycieły čaściej sustrakalisia ŭ mužčyn, čym u žančyn — i heta mahčymy adkaz, čamu mužčyny znachodziacca ŭ zonie ryzyki.
Ciapier daśledčyki praviarajuć 40 000 čałaviek, kab daviedacca, u kaho ź ich užo jość aŭtaantycieły, i vyznačyć, jak heta suadnosicca z uzrostam, połam i ciažkaj formaj kavidu.
Suviaź z aŭtaantyciełami, vyjaŭlenuju Žanam-Łaranam Kazanova, padtrymali inšyja daśledčyja hrupy. Akika Ivasaki i jaho kalehi abśledavali 194 pacyjentaŭ i miedycynskich rabotnikaŭ z covid roznaj stupieni ciažkaści na najaŭnaść šyrokaha śpiektru aŭtaantycieł. Ich daśledavańnie vyjaviła, što aŭtaantycieły da imunnaj sistemy ŭ infikavanych sustrakajucca čaściej, čym u nieinfikavanych.
Pry hetym daśledavańnie pakazała, što SARS-CoV-2 moža vyklikać vypracoŭku aŭtaantycieł, jakija atakujuć ułasnyja tkaniny arhanizma. U niekatorych infikavanych vyjavilisia aŭtaantycieły da białkoŭ u kryvianosnych sasudach, sercy i hałaŭnym mozhu. Heta asabliva zacikaviła navukoŭcaŭ, bo mnohija ź simptomaŭ pandemii jakraz źviazanyja z hetymi orhanami. Ci isnavali hetyja antycieły zahadzia abo ich vypracoŭku spravakavaŭ kavid, pakul niezrazumieła.
Jašče daśledčyki vyjavili aŭtaantycieły da malekuł, jakija nazyvajucca fosfalipidami, raspaviadaje imunołah i były dyrektar Jeŭrapiejskaj inicyjatyvy inavacyjnych lekaŭ Mišel Holdman. Najbujniejšaje padobnaje daśledavańnie, apublikavanaje ŭ listapadzie, pakazała, što hetyja antycieły mielisia ŭ 52% sa 172 čałaviek, špitalizavanych z covid-19. «Heta surjoznaja prablema, — śćviardžaje jon, — bo viadoma, što niekatoryja fosfalipidy ŭdzielničajuć u kantroli zhortvańnia kryvi, a pry covid-19 hety miechanizm łamajecca».
Užo ŭ hetym miesiacy inšaje daśledavańnie, jakoje pakul jašče nie prajšło ekśpiertnuju acenku, vyjaviła jašče adzin typ aŭtaantycieł, vyklikanyja covid-19. Doktar chutkaj miedycynskaj dapamohi z Centra Łenhona Ńju-Jorkskaha ŭniviersiteta Devid Li, mikrabijołah Ńju-Jorkskaha ŭniviersiteta Ana Radryhies i inšyja praanalizavali ŭzory syrovatki 86 čałaviek, špitalizavanych z covid-19. Jany šukali aŭtaantycieły da takich białkoŭ, jak aneksin A2, — jon ŭjaŭlaje asablivuju cikavaść, tamu što dapamahaje padtrymlivać stabilnaść kletkavych miembran i zabiaśpiečvaje cełasnaść drobnych kryvianosnych sasudaŭ u lohkich. Daśledčyki vyjavili, što siaredni ŭzrovień antyciełaŭ da aneksinu A2 u pamierłych apynuŭsia značna vyšejšy, čym u pacyjentaŭ ź niekrytyčnym zachvorvańniem. Praŭda, jak i ŭ inšych daśledavańniach, pakul niezrazumieła, ci isnavali hetyja aŭtaantycieły da zaražeńnia karanavirusam.
Teoryja aŭtaantycieł moža rastłumačyć niekatoruju zatrymku źjaŭleńnia ciažkich simptomaŭ covid-19. Kali jany vyklikanyja paškodžańniem kletak i zapaleńniem praź virusnuju infiekcyju, jak miarkuje Li i inšyja, to aŭtaantycieły nakoplivajucca ŭ arhaniźmie niekalki tydniaŭ. Pavodle jaho słoŭ, heta moža być pryčynaj, čamu maštabnyja paškodžańni tkanin vyjaŭlajucca mocna paźniej za inšyja simptomy nakštałt lichamanki. Takim čynam aŭtaimunitet moža być realnaj pryčynaj śmiarotnaha razbureńnia, jakoje praciahvajecca, navat kali sam karanavirus źnikaje.
Novy pohlad na mietady lačeńnia
Kali niejki faktar aŭtaimunitetu nasamreč isnuje — heta moža mieć nastupstvy dla lačeńnia. Kazanova śćviardžaje, što aŭtaimunitet da interfieronu, jaki moža padvierhnuć pacyjentaŭ ryzycy bolš surjoznaha zachvorvańnia, možna vyjavić pa analizie kryvi na antycieły.
Kazanova miarkuje, što, zaraziŭšysia SARS-CoV-2, hetyja ludzi jak maha raniej atrymajuć dadatak interfieronu-β, jaki, u adroźnieńnie ad inšych interfieronaŭ, nie tak schilny da atak z boku imunnaj sistemy.
Zamiaščalniki interfieronu musiać pavysić aktyŭnaść sasłablenaj imunnaj sistemy. Ale kali aŭtaantycieły atakujuć takija orhany, jak lohkija i mozh, samy vidavočny mietad baraćby — padaŭleńnie imunnaj sistemy.
Jašče da taho, jak aŭtaantycieły apynulisia ŭ centry ŭvahi, zdahadka pra toje, što pryčyna kryjecca ŭ cytakinavaj bury, paciahnuła za saboj daśledavańni z metaj vyśvietlić, ci mohuć imunasupresiŭnyja steroidy nakštałt deksamietazonu abo preparaty ad artrytu supakoić imunnuju sistemu, kali jaje paškodziŭ karanavirus.
Suśvietnaja arhanizacyja achovy zdaroŭja ciapier nastojliva rekamienduje vykarystoŭvać u ciažkich vypadkach deksamietazon, a Vialikabrytanija vykarystoŭvaje dla pacyjentaŭ ź ciažkaj formaj kavidu preparaty ad artrytu.
Lekary padkreślivajuć, što niezaležna ad taho, ci vykarystoŭvajucca jany dla padaŭleńnia cytakinavaj bury abo dla baraćby z aŭtaimunitetam, pryjom lekaŭ musić być uvažliva raźličanym, kab nie pieraškadžać baraćbie arhanizma z SARS-CoV-2.
Navukoŭcy spadziajucca, što daśledavańni virusaŭ i aŭtaimunitetu ŭ kančatkovym vyniku daduć nieabchodnyja adkazy dla pacyjentaŭ z postvirusnym aŭtaimunitetam i dapamohuć vypracavać efiektyŭnyja mietady terapii.
