Fota Depositphotos.com
Lityj-ionnyja akumulatary, jakija majuć ułaścivaść pierazaradžacca, upieršyniu byli kamiercyjna vykarystanyja ŭ videakamierach u 1991 hodzie. Dalej jany źjavilisia ŭ noŭtbukach. Praz 10 hadoŭ takija akumulatary dazvolili dabicca nievierahodnaha pośpiechu takim technałahičnym hihantam, jak Apple Inc., a zatym im znajšli prymianieńnie ŭ elektramabilach. A siońnia lityj-ionnyja akumulatary prymianiajucca ŭ bolšaści mabilnych hadžetaŭ. Asnoŭnaja technałohija pracy lityj-ionnych akamulataraŭ zastavałasia niaźmiennaj: iony lityju pieramiaščajucca praz vadkaść ad katoda da anoda i naadvarot.
Ale heta byŭ tolki pačatak. Na praciahu dziesiacihodździa zatraty źnižalisia, a vykarystańnie akumulataraŭ dasiahnuła pierałomnaha momantu: ciapier jany hatovyja źmianić sposab vykarystańnia enierhii va ŭsim śviecie.
Sprava ŭ tym, što lityj-ionnyja akumulatary mohuć nazapašvać enierhiju na praciahu dnia, a ŭviečary zabiaśpiečvać nasielnictva elektraenierhijaj.
Ekśpierty razhladajuć evalucyjny krok u enierhietycy: ustanoŭku akumulataraŭ dla zboru i zachoŭvańnia ekałahična čystaj enierhii ad vietravych i soniečnych elektrastancyj. Hety krok pahražaje tradycyjnym elektrastancyjam, jakija mohuć pryznać nieekanamičnymi i niepatrebnymi, piša The Wall Street Journal.
U aŭtamabilnaj pramysłovaści akumulatary staviać pad sumnieŭ budučyniu hazavych ruchavikoŭ. Zatraty źnizilisia nastolki chutka, što bolšaść aŭtavytvorcaŭ čakaje, što
elektramabili praź piać hadoŭ buduć kaštavać stolki ž, kolki ich bienzinavyja anałahi.
Na siońniašni dzień elektramabili źjaŭlajucca hałoŭnaj krynicaj popytu na lityj-ionnyja akumulatary. Amierykanskaja kampanija General Motors Co. niadaŭna zajaviła, što spadziajecca pastupova vyvieści bienzinavyja i dyzielnyja aŭtamabili sa svaich aŭtasałonaŭ da 2035 hoda.
Pieršy kamiercyjna dastupny elektramabil byŭ stvorany ŭ 2008 hodzie amierykanskaj kampanijaj Tesla. Tesla Roadster — spartyŭny aŭtamabil, jaki pracavaŭ na lehkadastupnych lityj-ionnych batarejach, pryznačanych dla noŭtbukaŭ.
Tesla Roadster. Fota Depositphotos.com
Ciapier dźvie trecija ŭsich akumulataraŭ u śviecie vykarystoŭvajucca dla elektramabilaŭ, i heta ličba budzie tolki raści.
Popyt na akumulatary moža padarvać popyt na naftu, a taksama na pryrodny haz, jaki vykarystoŭvajecca na elektrastancyjach. Zdabyča karysnych vykapniaŭ i vytvorčaść akumulataraŭ pryvodziać da peŭnaj kolkaści vykidaŭ parnikovych hazaŭ, ale ekśpierty miarkujuć, što pierachod da akumulataraŭ u enierhietyčnym i aŭtamabilnym siektarach pryviadzie da ahulnaha skaračeńnia vykidaŭ, što paspryjaje hłabalnaj baraćbie sa źmienami klimatu.
Rost vytvorčaści lityj-ionnych akumulataraŭ staŭ pytańniem nacyjanalnaj biaśpieki i pramysłovaj palityki. Na siońnia ŭ vytvorčaści akumulataraŭ daminujuć azijackija krainy. 65% lityj-ionnych akumulataraŭ pastupajuć z Kitaja.
Ciapier kampanii zajmajucca novymi raspracoŭkami. Naprykład, ćviordacielnyja akumulatary, jakija nie pieranosiać iony praz vadkaść. Heta mahło b jašče bolš pavysić mahutnaść akumulataraŭ i źnizić ceny na ich.
Usio šyrej lityj-ionnyja akumulatary vykarystoŭvajuć u enierhietycy. U studzieni pačałosia budaŭnictva akumulatara ŭ Fłarydzie, jaki budzie składacca z 2,5 miljona lityj-ionnych elemientaŭ. Miarkujecca, što taki akumulatar budzie zdolny zabiaśpiečvać elektraenierhijaj Dysnejłend na praciahu 7 hadzin.
Užyvanyja aŭtamabilnyja akumulatary paśla mohuć vykarystoŭvacca jak srodak zachoŭvańnia enierhii. «Jochan Krojf Arena» ŭ Amsterdamie maje trochmiehavatny «supierakumulatar», jaki składajecca sa 148 pierapracavanych akumulataraŭ ad aŭtamabilaŭ Nissan Leaf. Hety «supierakumulatar» nazapašvaje elektraenierhiju, jakaja vypracoŭvajecca soniečnymi batarejami, a zatym dapamahaje zbałansavać užyvańnie enierhii stadyjonam.
Kab zadavolić vysoki popyt, suśvietnaja vytvorčaść lityju, jaki jašče vykarystoŭvajecca dla vyrabu jadziernych bombaŭ i lačeńnia bipalarnaha razładu, za apošniaje dziesiacihodździe vyrasła ŭtraja. Lityj u asnoŭnym pastupaje z Čyli i Aŭstralii, a taksama płanujecca pavialičyć jaho zdabyču ŭ ZŠA i Kitai. Akramia taho, hihanckija zapasy lityju maje Balivija vakoł salonaha voziera Ujuni, a taksama Arhiencina. Rajon Ujuni, pustyni Atakama ŭ Čyli i prymiežnych rajonaŭ Arhienciny nazyvajuć «vialikim lityjevym trochkutnikam».
Šmat chto z navukoŭcaŭ miarkuje, što ŭ XXI stahodździa lityj budzie mieć dla suśvietnaj ekanomiki toje samaje značeńnie, što nafta — u XX-m.
