Valer Karbalevič
— Pakul my majem nieaficyjny varyjant pravak Kanstytucyi. Infarmacyja jość ad adnaho z členaŭ Kanstytucyjnaj kamisii [Juryja Vaskrasienskaha — «NN»], — kaža Karbalevič. — Jaki varyjant budzie vyniesieny na refierendum, pakul absalutna niezrazumieła. Usie našy mierkavańni vykazvajucca na takoj zybkaj hlebie.
Kali ž mierkavać pa tym, što nadrukavana, to ja tut zhodzien z Arciomam Šrajbmanam: hety varyjant trochu niečakany. U biełaruskaj ekśpiertnaj supolnaści daminavała dumka, i ja taksama jaje padtrymlivaŭ, što Łukašenka padrychtuje sabie niejkuju pasadu, ź jakoj by realna kantralavaŭ palityčny praces i ŭsie miechanizmy ŭłady, jak toje zrabiŭ Nazarbajeŭ u Kazachstanie. Ale z taho varyjantu, što nadrukavany, hetaha nie vynikaje. Pasada kiraŭnika Usiebiełaruskaha narodnaha schodu takaja niapeŭnaja, abstraktnaja, jana nie daje realnych paŭnamoctvaŭ.
Kaniečnie, jość vypadki, kali palityk nie zajmaje aficyjnych pasadaŭ, ale realna kantraluje situacyju ŭ krainie: heta i Den Siaopin u Kitai, heta prezidenctva Dźmitryja Miadźviedzieva, kali krainaj kiravaŭ Pucin. Taki varyjant taksama mahčymy, ale jon nie duža pierakanaŭčy. Prezident usio ž maje sapraŭdnuju vahu i paŭnamoctvy. Łukašenka abiacaŭ, što na pasadu prezidenta jon bolš nie pretenduje.
Z hetaha vynikaje, kali taki prajekt Kanstytucyi sapraŭdy budzie vyniesieny na refierendum, i ŭstupić u siłu adrazu paśla pryniaćcia, a nie, skažam u 2025 hodzie, to my majem varyjant tranzitu ŭładu.
I heta vychad z taho tupika, kudy trapiła kraina, kudy jaje zahnaŭ Łukašenka. Sychod Łukašenki — heta śviatło ŭ kancy tunela, heta adkryvaje pierśpiektyvy, pačynaje palityčnyja pracesy, na jakija, całkam mahčyma, moža budzie ŭpłyŭ i biełaruskaje hramadstva. Usio ŭpirajecca ŭ asobu Łukašenki, nichto, aproč jaho, nie ŭ stanie ŭtrymać režym u ciapierašnim stanie. Ja liču, što taki praces zapuściać, to heta stanoŭčy momant i treba jaho padtrymać.
— Vy sapraŭdy dapuskajecie, što Łukašenka moža syści z pasady?
— Jon abiacaŭ, šmat razoŭ abiacaŭ. Ja razumieju, što abiacańni ničoha nie značać. Kali jon nie źbirajecca sychodzić, to navošta hety refierendum i hetaja novaja Kanstytucyja? Dla čaho? Ja prosta sychodžu z łohiki palityčnaha pracesu. Kali robicca krok pa źmienie Kanstytucyi i rola prezidenta źmianšajecca, to tak, jon źbirajecca syści.
— Vy vykazali niestandartnuju dumku: padtrymać prychilnikami pieramienaŭ hetyja praŭki ŭ Kanstytucyju. A ŭ čym sens? My viedajem jak u nas adbyvajucca vybary i patrebnuju ličbu napišuć i tak.
— Usio tak. Ale siońnia pierad prychilnikami pieramien staić dylema, što rabić dalej. Pieršy varyjant — padtrymać hetuju Kanstytucyju, jakaja daje šaniec na pačatak palityčnaha pracesu. Druhi varyjant — hałasavać suprać Kanstytucyi, heta značyć zachavańnie staroj Kanstytucyi, adsutnaść novych vybaraŭ i praciah znachodžańnia Łukašenki va ŭładzie da 2025 hoda. Treci varyjant — zaklik bajkotu. Druhi varyjant — samy horšy, treci varyjant — u Biełarusi zabaronienyja zakliki da bajkotu, i padziei 2020 hoda dakazali, što bajkot nie jość mabilizujučym faktaram. Kali b letaś ułady nie zarehistravali Cichanoŭskuju, to takich vialikich pratestaŭ nie było b. Heta była vialikaja stratehičnaja pamyłka Łukašenki. Bajkot naŭrad ci vyklikaŭ by takuju pratestnuju mabilizacyju. Z troch varyjantaŭ najmienšaje zło — heta hałasavać pa dadzienych papraŭkach. Usio ž heta krok napierad, jaki demantuje miechanizmy supierprezidenckaj dziaržavy.
— Na vašu dumku, ci mahčymaja palityčnaja razradka ŭ Biełarusi ŭ bližejšaj pierśpiektyvie?
— Ja dumaju, što razradka mahčymaja paśla novych prezidenckich vybaraŭ. Luby novy čałaviek na hetaj pasadzie, navat staŭlenik Łukašenki, dziela svajoj lehimityzacyi, unutranaj i zamiežnaj, budzie iści pa šlachu dełukašenkazacyi. Heta libieralizacyja ŭ hramadskim žyćci, u ekanomicy, u adnosinach z Zachadam. Paśla novych vybaraŭ ja čakaju pieramien u hramadska palityčnym žyćci.
