Staršy navukovy supracoŭnik BEROC ekanamist Dźmitryj Kruk adznačaje, što ŭ apošnija dva miesiacy pavodziny Nacbanka krychu źmianilisia. Ale padkreślivaje: heta reakcyja na situacyju ŭ ekanomicy.
«Pa ličbach hrašovaj bazy možna ŭbačyć, što apošnija dva miesiacy Nacbank jaje krychu naroščvaje: kuplaje valutu na ŭnutranym rynku i ŭlivaje rubli ŭ ekanomiku. Taki adčuvalny rost adbyvajecca ŭpieršyniu z pačatku hoda, — kaža Dźmitryj Kruk. — Hetaha ŭsie bajacca i ŭsprymajuć jak pradvieście devalvacyi ci chutkaha rostu cen.
Ale zaraz metanakiravanaha źmiakčeńnia manietarnaj palityki niama. Navat naadvarot. Možna skazać, što takija źmieny ŭ pavodzinach Nacbanka — heta, chutčej za ŭsio, vodhuk na niekatoryja pazityŭnyja źmieny na hrašovym rynku».
«Vierahodnaść taho, što Nacbank uklučyć drukarski stanok, jość zaŭsiody, ale pakul što pytańnie adyšło na druhi płan»
Pa słovach analityka, paśla skančeńnia pandemii śviet pieražyŭ bum popytu. Z-za hetaha ekanomika Biełarusi krychu palepšyła svoj stan. Hetuju situacyju ekanamisty nazvali «źniešniehandlovym cudam».
«Z-za «cudu» pradpryjemstvy za 9-10 miesiacaŭ padnaźbirali peŭny «tłuščyk», što stała adlustroŭvacca na pastupleńniach valutnaj vyručki. U pradpryjemstvaŭ zastałosia bolš hrošaj na bankaŭskich rachunkach, — kaža ekśpiert. — Heta ŭ svaju čarhu pryviało da taho, što źnik deficyt likvidnaści (praściej kažučy, niedachop hrošaj — zaŭv. «NN») u bankaŭskaj sistemie.
Tamu banki stali bolš aktyŭna vydavać kredyty ŭ paraŭnańni ź situacyjaj, jakaja była da lipienia. Na fonie hetych źmien i niekatoraha ŭmacavańnia rubla, dziakujučy tamu ž źniešniehandlovamu cudu, pamianiali svaje pavodziny ludzi. I ŭ pryncypie, samy hałoŭny ŭniosak zrabili mienavita rublovyja depazity ad nasielnictva.
Ale tut važna adznačyć, što heta situacyja stała mahčymaj biez ulivańnia hrošaj i dziejańniaŭ Nacbanka. Jon tut viadomy i prosta adreahavaŭ na źmieny kanjunktury.
Kali pahladzieć pakazčyki za biahučy hod, to šyrokaja hrašovaja masa amal viarnułasia da ŭzroŭniu pačatku hetaha hoda. Kazać pra niejki maštabny jaje rost nie davodzicca».
Dźmitryj adznačaje, što ahułam situacyja ŭ ekanomicy za apošnija miesiacy vyraŭniałasia. Asabliva kali paraŭnoŭvać ź pieryjadam sa žniŭnia 2020 da lutaha 2021. Ale pry hetym radavacca rana: nielha skazać, što ŭsio viarnułasia da normy.
«Časam finansisty vykarystoŭvajuć termin «adskok dochłaj kotki». Voś apošnija dva miesiacy heta taki maleńki adskok paśla doŭhaha pieryjadu surjoznych prablem na hrašovym rynku i ściskańnia hrašovaj masy.
Heta pakul nie źjaŭlajecca niejkaj ustojlivaj novaj tendencyjaj. Praźmierna radavacca nie varta, ale i bić tryvohu taksama», — adznačaje ekanamist.
«Vierahodnaść taho, što Nacbank uklučyć drukarski stanok, jość zaŭždy. Pytańnie sapraŭdy stajała na paradku dnia ŭ žniŭni-lutym. Zaraz pakul na niejki pieryjad pytańnie adyšło na druhi płan. «Źniešniehandlovy cud» dobra padpraviŭ finansavaje stanovišča biełaruskaj ekanomiki. U biahučym momancie situacyja značna palepšyłasia. I prosta zaraz patreby ŭ niejkich masiravanych ulivańniach niama.
Tak, pryncypova prablemy praźmiernaj daŭhavoj nahruzki zastajucca. Ale na siońniašni momant pakul bolšaść pradpryjemstvaŭ, kali paraŭnoŭvać ź pieryjadam žniŭnia-lutaha, adčuvajuć siabie lepš i spakajniej. Zaraz jany spraŭlajucca sa svaimi daŭhami.
Heta, biezumoŭna, nie aznačaje, što ŭ luby momant situacyja nie moža pahoršycca. Źmienicca situacyja ŭ źniešnim handli — usio vielmi chutka moža źmianicca ŭ horšy bok».
«Dziela vyratavańnia «familnaha srebra» — našych fłahmanaŭ — stanočak uklučycca moža»
Pa słovach staršaha analityka «Alpary Jeŭrazija» Vadzima Iosuba, uklučeńnie drukarskaha stanka pieryjadyčna łabirujuć i ŭrad, i dyrektary dziaržpradpryjemstvaŭ, i navat prychilniki z Administracyi prezidenta. Nadrukavać hrošy i razdać ich pradpryjemstvam bačycca jak adno z chutkich rašeńniaŭ prablem dla zakredytavanych, chranična stratnych pradpryjemstvaŭ.
«Pieryjadyčna sprabujuć niešta rabić ź imi: dać adterminoŭku ci rasterminoŭku. Ale kardynalnym čynam hetaja prablema nie źmianiajecca. Usio roŭna zastajucca pradpryjemstvy z kučaj prablemnych daŭhoŭ, — kaža Iosub. — Tut adno z dvuch: albo ŭsich bankrucić, albo drukavać hrošy i zalivać ich.
Jak by pakul i zalivać ich hrašyma nie chočacca, ale i bankrucić taksama. Padobna, što treciaha vychadu asabliva niama. Adsiul ryzyki, što dziela vyratavańnia «familnaha srebra» stanočak uklučycca moža. Što budzie praz tydzień-miesiac — nichto nie dumaje.
Nacbank pakul hetaha nie robić, bo nie było prostaha zahadu. Jamu ŭdajecca adstojvać pazicyju. Ale ŭpeŭnienaści, što jano tak budzie i dalej, niama».
Praktyka minułych dziesiacihodździaŭ pakazvaje, što ŭ dalokaj pierśpiektyvie druk hrošaj nie dapamahaje vyrašyć prablem stratnych pradpryjemstvaŭ. Čamu čynoŭniki i ciapier trymajucca za hetuju ideju?
«Minułaja praktyka pakazała: toje, što pracuje, u našaj ekanamičnaj sistemie nieprymalna, — kaža Iosub. — U našych ekanamičnych realijach nie pryniata zakryvać pradpryjemstvy, jakija byli i buduć nieprybytkovymi, kolki im nie dapamahaj (choć usie zakony ekanomiki pra heta kažuć).
To-bok jany rana ci pozna sami pamruć, ale da hetaha im 10 razoŭ dapamohuć, abiasceniać rubiel, uzdymuć košty. Pradpryjemstvam heta ŭ vyniku nie dapamoža, ale niejki čas dazvolić pacialopkacca.
Canoj taho, što nie pryznajucca ekanamičnyja zakony na ŭzroŭni asobnych pradpryjemstvaŭ, moža hrobicca ŭsia ekanomika. Tamu što rost inflacyi i devalvacyja bje pa hamancy kožnaha biełarusa, pa ekanomicy ŭsich pradpryjemstvaŭ. U tym liku i efiektyŭnych.
Situacyju, kali ŭklučajecca drukarski stanok, biełarusy prachodzili nie raz: adrazu ž pačynajuć raści košty i kursy valut. A voś što adbudziecca, kali stanok nie ŭklučać?
«Pačynajecca kryzis niepłaciažoŭ. Jość, praŭda, inšy varyjant. Možna prymusić banki ŭ čarhovy raz hetyja pradpryjemstvy prakredytavać, — kaža analityk. — Tady ŭ ich adrazu kryzis płaciažoŭ nie pačynajecca, ale paharšajucca bałansy bankaŭ.
Rana ci pozna my pryjdziem u hetyja banki za svaimi depazitami. A nam adkažuć: viarnuć nie mohuć, bo prakredytavali biełaruskija pradpryjemstvy, a jany nie viarnuli hrošy.
Straty nielha zamieści pad dyvan ci zrabić vyhlad, što ich niama. Ich možna pieraraźmierkavać (taki voś zakon zachavańnia strat). Buduć heta straty pradpryjemstvaŭ i, adpaviedna, ich padradnikaŭ i rabotnikaŭ. Albo, kali pierakłaści na biudžet, to heta buduć straty biudžetu i padatkapłacielščykaŭ. Ci pierakłaści ich na banki, što prakredytujuć pradpryjemstvy. I tady heta buduć straty bankaŭ i ŭkładčykaŭ.
To-bok usie hetyja razmovy, jak vyratoŭvać ekanomiku, chto budzie ratavać i jak dapamahać — heta tolki razmovy pra toje, na kaho ŭ rešcie rešt paviesić straty.
U lubym vypadku tak ci inakš albo rabotniki, albo ŭsio nasielnictva, albo ŭkładčyki bankaŭ… Chtości heta na sabie adčuje».
«Asobnaja tema — sankcyi. Na hetuju niaŭdałuju ekanamičnuju madel, jakaja płodzić straty i nie viedaje, na kaho ich paviesić, kładucca sankcyi, — kaža Iosub. — Tamu kryzis u ekanomicy budzie. Ale jon nie abaviazkova budzie supravadžacca rezkaj inflacyjaj ci devalvacyjaj.
Ceny mohuć być dastatkova stabilnymi, inflacyja moža viarnucca navat da 5%, kurs uvohule budzie stajać na miescy. Ale pry hetym ludziej mohuć skaračać. A ŭ tych, chto zastaŭsia, buduć źnižacca zarobki. Navat pry stabilnym kursie i stabilnych koštach jany buduć žyć horš. Voś heta paŭnavartasny ekanamičny kryzis».
