Što stała padstavaj dla čutak?
U minułuju piatnicu, 28 studzienia, Łukašenka ŭ Pasłańni narodu zrabiŭ zajavu ŭ dačynieńni da apazicyi, što znachodzicca ŭ emihracyi: «Ich svajaki płačuć: tut u ich zastałasia ŭłasnaść. My blizka padyšli da vyrašeńnia hetych pytańniaŭ. A što vy dumajecie? Tut u mianie kahości buduć zabivać, spalvać, a ja budu hladzieć na heta skroź palcy?»
Sa zvykłaj dla siabie rytorycy jon adrazu ž pierajšoŭ da pahrozaŭ, zaŭvažyŭšy, što «doma pryjdziecca zapłacić štrafnyja sankcyi za naniesienuju škodu».
«Choć by častkova: za toje, što vy narabili, nie chopić ni vašaj ułasnaści, ni ŭsiaho taho, što vy zarobicie napierad za svajo žyćcio».
Adznačym, što kankretnych mier, aproč stvareńnia čarhovaj kamisii na čale z hienprakuroram Šviedam i prapahandystam Azaronkam, anansavana nie było.
Nievidavočna navat u ahulnych rysach, kaho tyčycca pahroza i što mienavita płanujecca kanfiskoŭvać, nie kažučy ŭžo pra jurydyčnuju realizacyju sprečnaj inicyjatyvy.
Ale ž dziaržprapahanda badziora pryniałasia adpracoŭvać śpiekulacyju. U pryvatnaści, supracoŭnik telekanała ANT Ihar Tur takim čynam prakamientavaŭ navinu pra aryšt kvatery dački Paŭła Łatuški:
«Spadary źbiehłyja, vy tam uličycie i pieradajcie ŭsim: heta tolki pačatak. Pieršaja łastaŭka. Majomaść zdradnikaŭ, navat pierapisanaja na dačok, siaścior, mužoŭ, paluboŭnikaŭ, katoŭ i rybak, budzie kanfiskavanaja i źviernutaja ŭ dachod dziaržavy».
«U Kanstytucyi nie zakładziena jurydyčnaj asnovy dla mier takoha kštałtu»
Kali padychodzić da hetych słovaŭ prahmatyčna, to paŭstaje šmat pytańniaŭ. Naprykład, ci zakładzienaja takaja asnova ŭ prapanavanyja źmieny ŭ Kanstytucyju? Albo dastatkova ŭnieści karektyvy ŭ zakanadaŭstva paradkam nižej? Ci možna ŭvohule dapoŭnić adpaviedny artykuł frazaj «z kanfiskacyjaj albo biez kanfiskacyi»?
«U dačynieńni da hetaha pytańnia prapanavanyja źmieny Kanstytucyi nie ŭtrymlivajuć jakich-niebudź pryncypovych karekcirovak. Artykuł 44 (jak u dziejnaj, tak i ŭ prapanavanaj redakcyi) praduhledžvaje, što dziaržava harantuje kožnamu prava ŭłasnaści i sadziejničaje jaje nabyćciu. Ułasnaść, nabytaja zakonnym sposabam, abaraniajecca dziaržavaj», — zaŭvažaje advakat Andrej Mačałaŭ, jaki byŭ pazbaŭleny licenzii ŭ Biełarusi.
Na jaho dumku, naŭrad ci idzie havorka ab rekvizicyi, nacyjanalizacyi i anałahičnych miechanizmach, jakija, tearetyčna, mohuć užyvacca ŭ peŭnych nadzvyčajnych vypadkach.
Juryst miarkuje, što ŭ źmienach u Kanstytucyju nie zakładzienaja asnova dla mier takoha kštałtu. Tamu łahična dapuścić, što kali prapanovy buduć realizoŭvać, to praź źmienu zakonaŭ u častcy zavočnaha raźbiralnictva. Na hety momant heta vyhladaje małavierahodna.
Zavočny sud. Ci narmalna heta?
«Ciapier zavočnaja vytvorčaść (rehulujecca artykułam 459 Kryminalna-Pracesualnaha kodeksa) užyvajecca tolki ŭ dačynieńni da złačynstvaŭ, jakija nie niasuć vialikaj hramadskaj niebiaśpieki. Pryčym abvinavačany pavinien całkam pryznać svaju vinu i hramadzianski isk. U suda nie pavinna być nijakich sumnievaŭ z nahody samoha pryznańnia, i jano nie asprečvajecca ni adnym bokam. Tady sud vynosić prysud samastojna», — zaŭvažaje Andrej Mačałaŭ.
Ale ŭ kancy minułaha hoda Śledčy kamitet prapanavaŭ nou-chau: uvieści zavočnyja kryminalnyja sudy.
Pa słovach jurysta, taki varyjant pryciahnieńnia čałavieka da kryminalnaj adkaznaści parušaje ahulnyja pryncypy kryminalnaha prava i supiarečyć rekamiendacyjam mižnarodnych instytutaŭ: «Adsutničaje prava na abaronu, prava pradastaŭlać dokazy i h. d. Tak, zavočnaja vytvorčaść isnuje ŭ mnohich krainach. Adnak varyjant, jaki prapanujecca ŭvieści ŭ Biełarusi, vielmi kateharyčny i parušaje mnohija pryncypy».
Dva šlachi. Abodva tearetyčnyja
Advakat nie vyklučaje, što sud moža pryniać rašeńnie ab kanfiskacyi majomaści zavočna asudžanaha. Tearetyčna, jość dva šlachi.
Pieršy — śpieckanfiskacyja. «Śpiecyjalnaja kanfiskacyja ŭžyvajecca ŭ dačynieńni da majomaści, zdabytaj złačynnym šlacham abo nabytaj na srodki, zdabytyja złačynnym šlacham; dachodu, atrymanaha ad vykarystańnia hetaj majomaści, pradmietaŭ złačynstva, pryład i srodkaŭ ździajśnieńnia złačynstva», — kamientuje Andrej Mačałaŭ.
Naprykład, u karupcyjnych spravach prymianiajecca śpiecyjalnaja kanfiskacyja niezakonnaha ŭznaharodžańnia abo majomaści, nabytaj na takija srodki. U vypadku niezakonnaj pradprymalnickaj dziejnaści — heta ŭsia vyručka, atrymanaja ad takoj dziejnaści.
Nahadajem, što ŭ 2019 hodzie Kryminalny kodeks byŭ źmienieny, i ź jaho była vyklučanaja kanfiskacyja, jak dadatkovy vid pakarańnia (toje, što pa telebačańni hučyć jak «pazbaŭleńnie voli z kanfiskacyjaj majomaści»).
«Ale nielha vyklučać, što na šlachu delibieralizacyi taki dadatkovy vid pakarańnia moža viarnucca ŭ kryminalny zakon, — dadaje Andrej Mačałaŭ. — Razam z tym, jak viadoma, zakon zvarotnaj siły nie maje i ŭžyć taki vid pakarańnia da asob, jakija ŭčynili złačynstvy da jaho ŭviadzieńnia, niemahčyma».
Druhi šlach — hramadzianski isk, jaki moža padavać fizičnaja, jurydyčnaja asoba abo prakuror. «Asnoŭnaj ekanamičnaj sankcyjaj u palityčnych kryminalnych spravach źjaŭlajecca mienavita hramadzianski isk, nakiravany na pakryćcio naniesienaj škody», — padkreślivaje advakat.
Jon zaŭvažaje, što ŭ biełaruskim kryminalnym pracesie taksama isnuje praktyka pryznańnia niesapraŭdnymi ździełak, jakija byli nakiravanyja na ŭtojvańnie majomaści, zdabytaj złačynnym šlacham abo nabytaj na takija srodki.
Hetaja praktyka časta vyklikaje krytyku, bo pry najaŭnaści adpaviednych patrabavańniaŭ prakuratury, miežy dakazvańnia značna źnižajucca i sud čaściakom prymaje navat samyja niepierakanaŭčyja dokazy.
«Moža być pryznany niesapraŭdnym dahavor dareńnia kvatery tolki z padstavy, što darylščyk ździejśniŭ ździełku niezadoŭha da svajho zatrymańnia. Pry hetym vysnovy sudoŭ pa takich spravach časta hruntujucca na zdahadkach», — pryvodzić prykład juryst.
«Spahnańnie moža być źviernutaje tolki na dolu asudžanaha»
Navat kali ŭsie vyšejpieraličanyja niedarečnaści atrymajecca abyści, uźniknuć inšyja pytańni. Naprykład, kali ŭ kvatery prapisany niechta, akramia zavočna asudžanaha? Abo heta sumiesna nažytaja majomaść?
«Kanfiskacyi sumiesna nažytaj majomaści muža i žonki (u vypadku prymianieńnia śpiecyjalnaj kanfiskacyi) abo zvarot na jaho spahnańnie ŭ košt apłaty štrafu abo hramadzianskaha isku źjaŭlajecca asobnym pytańniem, jakoje maje šmat niuansaŭ. Pa ahulnym pravile, spahnańnie moža być źviernutaje tolki na dolu asudžanaha ŭ sumiesna nažytaj majomaści», — miarkuje Andrej Mačałaŭ.
Da taho ž, pa jeho słovach, kanfiskacyja abo spahnańnie nie mohuć być užytyja ŭ dačynieńni da adzinaha žylla, u jakim pražyvaje asudžany abo členy jaho siamji.
Z ulikam usich akaličnaściaŭ, advakat ličyć kanfiskacyju majomaści ŭ palityčnych metach małavierahodnaj i nazyvaje heta śpiekulacyjaj.
Juryst: Zvyšpaŭnamoctvy UNS mohuć vyklikać pierakos u pracy dziaržaŭnych orhanaŭ i spravakavać kanstytucyjny kryzis
