Fota: depositphotos.com.
Adnyja miarkujuć, što heta stała b dobrym raźviazańniem rasijska-ŭkrainskaha kryzisu, inšyja ž ličać, što ŭ takim vypadku Ukraina faktyčna pazbaviłasia b svajho suvierenitetu, a Rasija, mahčyma, atrymała b novuju śfieru ŭpłyvu, piša New York Times.
Apošni raz termin «finlandyzacyja» źjaŭlaŭsia ŭ publičnaj prastory ŭ 2014 hodzie, kali Rasija akupavała Krym. Tady pra finskuju madel u dačynieńni da Ukrainy zhadali staryja palityki časoŭ chałodnaj vajny — Hienry Kisindžer i Źbihnieŭ Bžezinski. Ciapier, pavodle zachodniaj presy, pra varyjant finlandyzacyi dla Ukrainy nibyta havaryŭ paśla sustrečy z Pucinym francuzski lidar Emaniuel Makron.
Amierykanskija žurnalisty spytali ŭ finaŭ, što jany dumajuć nakont mahčymaj finlandyzacyi Ukrainy. Tyja nazyvajuć finlandyzacyju vielmi ciažkim pieryjadam va ŭłasnaj historyi. Viadoma, što takaja palityka dapamahła krainie nie trapić u saviecki błok upłyvu, dzie apynulisia ŭ svoj čas šmat jakija dziaržavy Centralnaj i Uschodniaj Jeŭropy. Ale ž pry hetym nacyi daviałosia mieć spravu ź vialikaj porcyjaj samacenzury i zamiežnaha ŭpłyvu.
Takaja palityčnaja madel, kali jana funkcyjanavała ŭ samim Chielsinki, była karysnaj dla tych palitykaŭ, jakija padyhryvali Rasii, i spryjała pryhniotu tych, chto supraciŭlaŭsia rasijskamu ŭpłyvu. U časy finlandyzacyi ŭ krainu pryjechali šmat supracoŭnikaŭ savieckich sakretnych słužbaŭ, jakija ciesna pracavali ź finskaj elitaj.
Pry hetym nie ŭsie finy navat viedajuć značeńnie hetaha słova. Starejšaje pakaleńnie, znajomaje z terminam, reahuje na jaho ź nieadabreńniem. U toj ža čas maładyja žychary krainy apošni raz čuli słova «finlandyzacyja» ŭ škole i zaraz nie nadta razumiejuć, što jano značyć.
U palityčnych kołach Finlandyi ŭvohule nie pryniata zhadvać hety termin. Na minułym tydni kiraŭnik kamiteta finskaha parłamienta pa zamiežnych spravach Mika Niikka padaŭ u adstaŭku paśla tvita, u jakim jon nibyta prapanavaŭ Ukrainie palityku, padobnuju da finlandyzacyi.
Ekśpiert pa zamiežnaj palitycy Mika Aałtała tłumačyć New York Times, što, na jaho dumku, finlandyzacyja nie była b karysnaja ni Ukrainie, ni samim finam. Palitołah nie admaŭlaje, što taki pieryjad byŭ u finskaj historyi, ale śćviardžaje: kali inšaja dziaržava na miažy z Rasijaj trapić u pastku finlandyzacyi, heta moža pryvieści da adnaŭleńnia takoj madeli i ŭ samim Chielsinki.
Takim čynam, finlandyzacyja adnaznačna ŭsprymajecca jak niaprosty, vymušany dla Finlandyi čas, kali suvierenitet krainy byŭ istotna abmiežavany. Dy i sama finlandyzacyja źjaviłasia pa vynikach niekalkich saviecka-finskich vojnaŭ. Viartańnie da hetaj madeli ŭ luboj jeŭrapiejskaj krainie budzie aznačać viartańnie da časoŭ śfiery ŭpłyvaŭ vialikich dziaržaŭ i mižbłokavaha supraćstajańnia. Heta budzie adkat u 1989 hod.
Čytajcie taksama:
«Finlandyzacyju» dla Ukrainy i Biełarusi nie rajać sami finy. A jak z madellu aŭstryjskaha niejtralitetu?
Arkadź Mošes: Usialakija razmovy pra «finlandyzacyju» pavinny spynicca, dla XXI stahodździa heta absalutna nieprymalna
Le Figaro: Makron havaryŭ z Pucinym pra «finlandyzacyju» Ukrainy
