Indeks usprymańnia karupcyi
Indeks usprymańnia karupcyi ranžyruje krainy pa ich mierkavanym uzroŭni karupcyi ŭ dziaržaŭnym siektary. Jon štohod publikujecca niaŭradavaj arhanizacyjaj Transparency International z 1995 hoda.
Dadzienyja za 2021 hod, apublikavanyja ŭ studzieni 2022 hoda, aceńvajuć 180 krain pa škale ad 100 bałaŭ (minimalnaja karupcyja) da 0 (maksimalnaja karupcyja). Čym bolšaja kolkaść bałaŭ — tym vyšejšaje miesca krainy ŭ śpisie i tym mienš jana karumpavanaja. Lidarami rejtynhu zastajucca Danija, Novaja Ziełandyja, Finlandyja, Sinhapur i Šviecyja.
Pazicyi Biełarusi ŭ hetym rejtynhu istotna pahoršylisia. U indeksie za 2021 hod Biełaruś nabrała 41 bał sa 100 (87-aje miesca). Chacia ŭ rejtynhu za 2020 hod u Biełarusi było 47 bałaŭ (63-je miesca, karupcyja była mienšaj).
Padzieńnie za adzin hod na 6 bałaŭ stała samym vysokim u śviecie — takim čynam, u Biełarusi adbyŭsia samy vysoki ŭ śviecie rost karupcyi.
Indeks lohkaści viadzieńnia biznesu
Heta indeks, stvorany Suśvietnym bankam, z dapamohaj jakoha składajecca rejtynh zakanadaŭstva krain pavodle spryjalnaści miascovym pryvatnym pradpryjemstvam.
Jon składajecca z 10 pakazčykaŭ: «Ulik pradpryjemstva», «Dazvoł na budaŭnictva», «Padklučeńnie da elektrazabieśpiačeńnia», «Ulik ułasnaści», «Pazyki», «Abarona ŭkładalnika», «Padatkaabkładańnie», «Mižnarodny handal», «Vykanańnie dahavora» i «Vyrašeńnie niepłatazdolnaści».
Apošniaje daśledavańnie pa hetym indeksie praviedzienaje pa vynikach 2020 hoda — i tut u Biełarusi istotny abvał. Z 37 miesca naša kraina adkaciłasia na 49-je. Heta najhoršy pakazčyk z 2015 hoda.
A pieršaja dziasiatka vyhladaje tak:
- Novaja Ziełandyja
- Sinhapur
- Hankonh
- Kitaj
- Danija
- Kareja
- ZŠA
- Hruzija
- Brytanija
- Narviehija
- Šviecyja
Indeks ekanamičnaj svabody
Heta štohadovy indeks i rejtynh, stvorany ŭ 1995 hodzie kansiervatyŭnym analityčnym centram Heritage Foundation i The Wall Street Journal dla vymiareńnia stupieni ekanamičnaj svabody ŭ krainach śvietu.
Rejtynh aceńvaje charaktarystyki ekanamičnaj svabody ŭ dyjapazonie ad 0 da 100, dzie 0 aznačaje «adsutnaść ekanamičnaj svabody», a 100 aznačaje «poŭnuju ekanamičnuju svabodu». Isnuje dvanaccać charaktarystyk, padzielenych na čatyry katehoryi.
Pačynajučy z 2015 hoda, Biełaruś ustojliva palapšała svaje pazicyi ŭ hetym rejtynhu.
Ale i tut zdaryłasia padzieńnie. Z 88 miesca Biełaruś pieramiaściłasia za hod na 95-je. Ciapier my znachodzimsia pamiž Salvadoram i Hrecyjaj.
Lidary hetaha rejtynhu: Sinhapur, Novaja Ziełandyja, Aŭstralija, Šviejcaryja, Irłandyja.
Indeks sacyjalnaha prahresu
Jon vymiaraje, nakolki krainy zadavalniajuć sacyjalnyja i ekałahičnyja patreby svaich hramadzian. 54 pakazčyki asnoŭnych čałaviečych patrebaŭ, dabrabytu i mahčymaściaŭ dla prahresu farmirujuć hety indeks.
I tut taksama zafiksavana paharšeńnie pazicyj Biełarusi.
Za hod kraina skaciłasia z 47-ha na 54-je miesca (heta najhoršy pakazčyk za ŭsie apošnija hady).
Pavodle rejtynhu, lidarami byli Narviehija, Finlandyja, Danija, Isłandyja, Šviejcaryja.
Indeks viaršenstva prava
Indeks fiksuje, u jakoj stupieni krainy prytrymlivajucca viaršenstva prava na praktycy. Jon daje danyja pa vaśmi aśpiektach viaršenstva prava:
- abmiežavańnie paŭnamoctvaŭ urada;
- adsutnaść karupcyi;
- paradak i biaśpieka;
- bazavyja pravy;
- adkryty ŭrad;
- pravaprymianieńnie;
- hramadzianskaje pravasudździe;
- kryminalnaje pravasudździe.
Hetyja faktary dalej padzialajucca na 44 pakazčyki. Razam jany dajuć vyčarpalnuju karcinu zakonnaści ŭ krainie.
U Biełarusi z zakonnaściu za apošnija hady stała ŭsio jašče horš. Pavodle rejtynhu za 2021 hod, Biełaruś zaniała 97-je miesca sa 139. Chacia jašče ŭ 2019-m była 66-aj sa 126 krain.
Ciapier u hetym rejtynhu naša kraina znachodzicca pamiž Parahvajem i Kitajem.
Pavodle hetaha rejtynhu, u Biełarusi vielmi kiepskaja situacyja z abmiežavańniem paŭnamoctvaŭ urada (my ažno 136-ja sa 139) i jaho adkrytaściu (130-ja sa 139).
Lidary ž hetaha rejtynhu: Danija, Narviehija, Finlandyja, Šviecyja, Hiermanija.
Rejtynh niedziejazdolnaści dziaržaŭ
Heta štohadovaja spravazdača, jakaja publikujecca časopisam The New Humanitarian. Śpis pakazvaje stupień uraźlivaści dziaržaŭ da kanfliktaŭ abo kałapsu.
Rejtynh — heta suma bałaŭ pa 12 pakazčykach, kožny pakazčyk aceńvajecca pa škale ad 0 da 10, dzie 0 — stabilnaja dziaržava, a 10 — najmienš stabilnaja i kvołaja.
U rejtynhu niedziejazdolnaści za 2021 hod Biełaruś zaniała 98-je miesca sa 179. Chacia raniej Biełaruś była stabilniejšaj i zajmała 103 miesca.
Pieršyja miescy ŭ im zajmajuć Jemien, Samali, Paŭdniovy Sudan i Siryja.
Indeks svabody presy
Heta štohadovy rejtynh krain, jaki składajecca pavodle ŭmoŭ dla isnavańnia svabodnych srodkaŭ masavaj infarmacyi ŭ krainie. Jon vyznačajecca i publikujecca mižnarodnaj niaŭradavaj arhanizacyjaj «Reparciory bieź miežaŭ».
Indeks farmirujecca pa vynikach apytańnia, jakoje pravodzicca siarod partniorskich arhanizacyj i karespandentaŭ z usiaho śvietu, a taksama žurnalistaŭ, daśledčykaŭ, jurystaŭ i aktyvistaŭ u halinie pravoŭ čałavieka.
I ŭ hetym rejtynhu situacyja pahoršyłasia. U 2019 hodzie Biełaruś zajmała 153 miesca sa 180 krain, a pa vynikach 2021 hoda — 158-ja.
Voś tak vyhladajuć pazicyi susiednich pa rejtynhu krain.
- Ruanda
- Uźbiekistan
- Biełaruś
- Sudan
- Sinhapur
- Samali
Svaboda ŭ śviecie
Heta štohadovaje apytańnie i spravazdača amierykanskaj niaŭradavaj arhanizacyi Freedom House, jakoje vymiaraje stupień hramadzianskich svabod i palityčnych pravoŭ va ŭsim śviecie. Krainy kłasifikujucca jak «svabodnyja», «častkova svabodnyja» abo «niesvabodnyja».
I biez taho žachlivyja pazicyi Biełarusi ŭ hetym rejtynhu jašče bolš pahoršylisia. Kali ŭ 2019 hodzie ŭ Biełarusi było 19 punktaŭ sa 100 (165 miesca), to zaraz tolki 11 sa 100 (180 miesca). Stolki ž punktaŭ, kolki ŭ Biełarusi, jašče ŭ Jemiena i Uźbiekistana.
Pa 100 bałaŭ majuć Finlandyja, Narviehija i Šviecyja.
Čytajcie taksama:
«Čytaješ dopyt u NKVD i ŭjaŭlaješ, jak heta adbyvajecca na fonie słavutych dźviarej HUBAZiKa». Dźmitryj Hurnievič pra «Kremulatar» Sašy Filipienki
«Sukienku nachabna styryli pad česnaje słova aficera». Jak ciapier žyvie BČB-niaviesta
