Lešak Šarepka: Pakolki asnoŭny raźlik Łukašenki nie spraŭdziŭsia, ciapier u jaho niama inšaha vyjścia, jak spadziavacca na maksimalna doŭhi supraciŭ ukraincaŭ. Fota: Jacek Turčyk/ PAP
«Naša Niva»: Što dla Biełarusi značyć vajna va Ukrainie ŭ palityčnym sensie?
Lešak Šarepka: Toje, što adbyvajecca ciapier, bačycca mnie niezvarotnaj miažoj, za jakuju siahnuła Biełaruś Łukašenki. Jamu budzie vielmi składana vykaraskacca z toj situacyi, jakaja skłałasia apošnim miesiacam. Jon namahajecca pierakanać śviet, što nie biare ŭdziełu ŭ ahresii, robić vyhlad, maŭlaŭ, dla majoj krainy ničoha nie adbyłosia. Ale heta poŭnaja łuchta, na jaje nichto ŭ cyvilizavanym hramadstvie nie viadziecca.
Zirnicie ŭ zamacavanyja dakumientami normy mižnarodnaha prava. Tam čornym pa biełym napisana: kali dajacie dazvoł ahresaru vykarystoŭvać vašu terytoryju dla praviadzieńnia bajavych dziejańniaŭ, vy aŭtamatyčna pryraŭnoŭvajeciesia da napadnika.
U čym była jaho matyvacyja? Chutčej za ŭsio, Łukašenka staviŭ na karotkaterminovuju vajnu, u jakoj Ukraina navat šanca na vyratavańnie nie zajmieje.
Paśla ž rasijskaj pieramohi byŭ raźlik atrymać bonusy za łajalnaść — haz, naprykład, ci hrašovuju dapamohu dy pasłableńnie pa kredytach. Da taho ž u hieapalityčnym sensie vaša respublika atrymlivała krainu-bliźnia pa susiedstvie, z maksimalna łahodnym staŭleńniem da Rasii. A značyć, i da Biełarusi, što znoŭ ža daje nadzieju na raznastajnyja profity.
Adnak Łukašenka nie ŭličyŭ, što vajna pavierniecca da jaho i Pucina voś takim kryvavym bokam, jak atrymałasia nasamreč. Doŭhaterminovaja, ź vielizarnaj kolkaściu achviar. I z kožnym nastupnym dniom bajoŭ jaho raźlik i, adpaviedna, pazicyja jak palityka niščycca. Bo razam ź mižnarodnym pravam jon zdradziŭ jašče i damoŭlenaściam, tryvałaść jakich harantavaŭ svaim imiem.
Jak prykład pryviadu damovu pamiž Biełaruśsiu i Ukrainaj pra supracoŭnictva, siabroŭstva i hetak dalej. Dakumient datujecca 1995 hodam, padpisany Kučmaj padčas jaho vizitu ŭ Minsk. Treci artykuł hučyć tak: «Kožny z bakoŭ abaviazujecca ŭstrymlivacca ad udziełu ŭ lubych dziejańniach, skiravanych suprać luboha z bakoŭ damovy, a taksama dapuskać, kab vykarystańnie terytoryi luboha z bakoŭ staviła pad pahrozu ich biaśpieku».
«NN»: Ci razumiejecie vy stratehiju pavodzin aparatu Łukašenki? Bo Biełaruś usprymajecca śvietam užo jak afilijat Rasii. A heta ŭdar pa ambicyjach kiraŭnika niezaležnaj dziaržavy.
ŁŠ: Pakolki asnoŭny raźlik Łukašenki nie spraŭdziŭsia, ciapier u jaho niama inšaha vyjścia, jak spadziavacca na maksimalna doŭhi supraciŭ ukraincaŭ. Bo tolki ŭ takim vypadku dla Biełarusi źjavicca chacia b nievialikaja prastora dla palityčnaha manieŭru, niejkaha torhu.
Tak, jość peŭnaja «kampiensacyjnaja» ryzyka.
U vypadku tatalnaha pravału Pucin moža zadumacca pra palityčny «anšlus» inšaj krainy-susiedki, mienšaj i kudy bolš zaležnaj ad Rasii. Adnak heta buduć niepraparcyjnyja zavajavańni na fonie strat u vajnie.
I Łukašenka heta taksama razumieje. Tamu jašče bolš zacikaŭleny ŭ tym, kab Kijeŭ trymaŭsia.
Paśla vybaraŭ 2020 hoda i ŭčynienaha hvałtu Łukašenka, kab zastacca va ŭładzie, achviaravaŭ unušalnym adsotkam svajoj palityčnaj siły. Tamu i ŭsprymajecca siońnia pieravažna jak nielehitymny prezident z chistkaj pazicyjaj. Vidavočna, što jamu patrebny sajuźnik — biez padtrymki Rasii jon by za minułyja paŭtara hoda nie ŭtrymaŭsia na pasadzie.
Tamu Łukašenka budzie addavać častku samastojnaści ŭ rašeńniach, kab Pucin jaho nie pakinuŭ. I toje, što rasijskaja armija siońnia adčuvaje siabie na terytoryi vašaj respubliki jak doma tolki paćviadžaje majo mierkavańnie.
Lešak Šarepka: Łukašenka našmat bolš saviecki čałaviek, čym Pucin, i kudy bolšy apałahiet ruskaha śvietu
Darečy, jašče kolki hadoŭ tamu śćviardžaŭ: biełaruskaje vojska pakrysie pieraŭtvarajecca ŭ padraździeły vojska susiedniaj dziaržavy. Jano pakrysie intehravałasia ŭ Zachodniuju hrupiroŭku, padvodziłasia pad ahulnyja dziejańni pa supraćpavietranaj abaronie i hetak dalej.
Ciapier usie naŭprost ubačyli, što klučavyja rašeńni prymajucca nad hałovami biełaruskich kamandziraŭ, a terytoryja krainy pieratvaryłasia ŭ častku rasijskaj łahistyčnaj sistemy. Tamu, viartajučysia da idei «anšlusu» — navošta jon, kali i tak, jak pryjšła patreba, usio pracuje na Pucina?
«NN»: Što moža prapanavać Łukašenka siońnia Zachadu, kab zastacca na płyvu?
ŁŠ: Na hety momant ničoha.
Łukašenka našmat bolš saviecki čałaviek, čym Pucin, i kudy bolšy apałahiet ruskaha śvietu. Upeŭnieny: kali b jon apynuŭsia ŭ Maskvie i atrymaŭ tamtejšuju nieabmiežavanuju ŭładu, to ździajśniaŭ by dziejańni bolš žorstkija, čym my bačym siońnia z boku Rasii.
Adnak abmoŭlusia: kali Ukraina skončyć bajavyja dziejańni z pazicyi siły na svaju karyść, Łukašenka pasprabuje znoŭ ustupić u hulniu z Zachadam. Jon užo trymaje padobny manieŭr u hałavie — vyzvaleńnie z turmy Anžaliki Borys tamu paćvierdžańnie dy sihnał. Adnak pastajannyja pravakacyi na miažy dy antyzachodnija vykazvańni ŭsio roŭna vydajuć jaho sutnaść.
Ja viedaju Łukašenku: siońnia jon kaža adno, zaŭtra inšaje. Tamu biełaruskamu narodu dakładna nie maje sensu vieryć jamu na słova. Bolš za toje, prablemy Rasii ŭ vajnie — asabliva kali jany buduć množycca — adkryvajuć akienca mahčymaściej dla žycharoŭ vašaj krainy. Hety kryzisny dla ahresara čas varta skarystać z rozumam i zrabić usio, kab biełaruski narod abraŭ sabie lehitymnaha lidara, a nie hulaŭ z Łukašenkam.
«NN»: Što dla vas u dypłamatyčnym i palityčnym sensie budzie značyć poŭnaje zakryćcio miažy pamiž Biełaruśsiu i Polščaj?
ŁŠ: Heta realnaja prablema dla Biełarusi. Hladzicie, uvieś čas, pakul Łukašenka znachodzicca va ŭładzie, jon biez spynu kaža pra vyhadnaje hieapalityčnaje stanovišča krainy. Maŭlaŭ, zarobak na tranzicie harantavany pry choć jakich abstavinach. A ciapier ujavicie, kali hetuju pupavinu, što charčuje respubliku, pierarežuć…
Lešak Šarepka: U vypadku tatalnaha pravału Pucin moža zadumacca pra palityčny «anšlus» inšaj krainy-susiedki, mienšaj i kudy bolš zaležnaj ad Rasii. Fota: Alina Habryel-Kaminska
Ź inšaha boku, ja nie vieru, što Zachad da kanca na heta pojdzie. Zanadta šmat hulcoŭ uciahnutyja ŭ praces, zanadta šmat krain zaležać ad funkcyjanavańnia hetaj arteryi. Tamu toje, što ŭ teoryi vyhladaje jak latalnaja zbroja suprać ekanamičnaj stabilnaści sistemy Łukašenki, naŭrad ci pieratvorycca ŭ praktyčny ryčah dla cisku.
«NN»: Što čakaje Biełaruś u najbližejšaj budučyni? Da čaho rychtavacca nam?
ŁŠ: Treba daviedacca vynik vajny. Mienavita jana akreślić los i Łukašenki jak palityka, i los krainy jak samastojnaj dziaržavy.
Kali Ukraina źniknie z palityčnaj karty, my razumiejem, što i Biełaruś naŭrad ci zastaniecca samastojnaj.
Tyja ž siłaviki, jakija ciapier uzvažvajuć šancy, kaho padtrymać, schilacca ŭ rasijski bok, bo Pucin u jakaści «źbiralnika ziemlaŭ» budzie značna bolš mocny za Łukašenku.
Kali ž Ukraina zachavaje suvierenitet, to tut machavik, chutčej za ŭsio, pojdzie ŭ advarotny bok. I na hetaj chvali toj ža Łukašenka pasprabuje ŭtrymacca: maŭlaŭ, chaj sabie z achviarami, ale ž ja zachavaŭ vam niezaležnaść i nie praliŭ kryvi.
Vybar, zrazumieła, nie samy pryjemny dla biełarusaŭ. Ale, paŭtarusia, ciapier vy možacie sami padpilnavać dy skarystacca momantam, kali mienavita kalektyŭnaja vola naroda — pry adpaviednaj jednaści dziejańniaŭ — stanie vyznačalnaj histaryčnaj siłaj.
«Naša Niva» adnaŭlaje zbor danataŭ — padtrymać prosta
Lešak Šarepka: «My nie chočam pazbavić biełarusaŭ nacyjanalnaj śviadomaści»
Były polski pasoł u Minsku padkazaŭ biełarusam, z kaho brać prykład
