Finskija vajskoŭcy padčas supolnych vučeńniaŭ z NATA, kastryčnik 2018 hoda
— Prezident i premjerka Finlandyi abviaścili, što kraina vyrašyła padać zajaŭku na ŭstupleńnie ŭ Paŭnočnaatłantyčny aljans. Heta kančatkovaje rašeńnie Finlandyi, ci moža parłamient jaho nie padtrymać?
— Padrychtoŭka i abmierkavańnie ŭ palityčnych kołach praviedzienyja, hetaje rašeńnie ŭžo ŭchvalili samyja važnyja parłamienckija kamitety. Amal usie viadučyja partyi i frakcyi parłamienta vykazalisia «za». Levy sajuz paćvierdziŭ svaju pazicyju, što jon pryncypova suprać ustupleńnia ŭ NATA, ale hetaja partyja zajaviła, što nie vyjdzie sa składu ŭradavaj kaalicyi. Zaŭtra budzie aficyjna pryniataje rašeńnie Sacyjał-demakratyčnaj partyjaj.
Ale bolšaść za ŭstupleńnie ŭ NATA ŭ parłamiencie ŭžo jość. Pierahledzieć hetaje rašeńnie ŭžo niemahčyma navat pracedurna.
A samaje hałoŭnaje — heta toje, što Finlandyja — demakratyčnaja kraina. Ciapier 76% nasielnictva vystupajuć za siabroŭstva krainy ŭ Aljansie, 83% nasielnictva bačać u Rasii vajennuju pahrozu. Jašče paŭhoda tamu dola finaŭ, jakija adčuvali takuju pahrozu, była značna mienšaj.
Nu a supraćstajać takoj pahrozie praściej u składzie mocnaha vajskovaha błoka, čym samastojna. Kali try čverci nasielnictva vystupajuć za ŭstupleńnie ŭ NATA, usie palityčnyja siły, jakija spadziajucca na ŭłasnuju palityčnuju budučyniu, nie buduć hetamu piarečyć.
Arkadź Mošes
— Ci mahčymaje chutkaje ŭstupleńnie Finlandyi ŭ Aljans? U jaho ŭvachodziać 30 dziaržaŭ. Ci moža niejkaja ź ich, naprykład, Vienhryja na čale ź Viktaram Orbanam, skazać «nie», i Finlandyja nie trapić u NATA?
— Hipatetyčna heta mahčyma. Ale pakul tolki prezident Charvatyi Zoran Miłanavič skazaŭ, što kali ŭ jaho budzie mahčymaść, jon nakładzie vieta na ŭstupleńnie Finlandyi ŭ NATA. Adnak zaćviardžać rašeńnie Charvatyi pavinien parłamient. I nakłaści hetaje vieta Miłanavič choča nie tamu, što maje niešta suprać siabroŭstva Finlandyi ŭ Aljansie, a tamu što choča, kab źmianili moŭny zakon u Bośnii.
Heta davoli raspaŭsiudžanaja palityčnaja praktyka na Zachadzie. Ja nazyvaju heta kirmašom, na jakim ludzi abmieńvajucca svaimi «chaciełkami». Na navukovaj movie heta nazyvajecca miechanizmam uzhadnieńnia intaresaŭ. Ale ŭjavić sabie, što jon hetaj svajoj pazicyi budzie trymacca da kanca i vystavić svaju krainu ŭ vielmi niepryvabnym śviatle, praktyčna niemahčyma.
Nie vyklučana, što Turcyja ŭźnimie niejkija pytańni padčas dypłamatyčnaha pracesu. Ale ja nie dumaju, što niechta navažycca na vieta.
— A pa terminach? Heta moža adbycca chutka?
Na samicie NATA padajecca zajaŭka, a potym praces padrychtoŭki damovy ab ustupleńni i jaje ratyfikacyi zajmaje zvyčajna paŭtara hoda. Zaraz z ulikam situacyi ŭ Jeŭropie jon moža być paskorany, ale naŭrad ci skarocicca da niekalkich miesiacaŭ.
— Namieśnik dziaržsakratara Rady biaśpieki RF Dźmitryj Miadźviedzieŭ zajaviŭ, što ŭstupleńnie Finlandyi i Šviecyi ŭ Aljans vyklučaje zachavańnie biaźjadziernaha statusu Bałtyjskaha mora. Pres-sakratar Pucina Dźmitryj Piaskoŭ skazaŭ, što ŭstupleńnie hetych dźviuch krain u NATA — heta pahroza biaśpiecy Rasii. Z vusnaŭ kramloŭskich prapahandystaŭ hučać pahrozy: my pakazali Ukrainie, da čaho viaduć jaje płany na ŭstupleńnie ŭ NATA (davoli dalokija i niapeŭnyja), my toje ž zrobim i ź Finlandyjaj, kali jana pasprabuje ŭstupić. Nakolki takuju pahrozu biaruć u Chielsinki pad uvahu?
— Kali hetaje pytańnie abmiarkoŭvałasia paśla rasijska-hruzinskaj vajny ŭ 2008 hodzie, havaryłasia, što asnoŭnyja ryzyki buduć nie paśla ŭstupleńnia ŭ aljans, a padčas pracesu ŭstupleńnia. Peŭnyja miery zaściarohi pryniatyja, niekalki dzion tamu vielmi važnaje pahadnieńnie było padpisanaje ź Vialikabrytanijaj. Hetym pahadnieńniem Łondan daje Chielsynki vajennyja harantyi.
Finy praviali padrychtoŭčyja mierapryjemstvy.
Učorašniaja reakcyja Kramla na zajavu prezidenta i premjerki Finlandyi ŭ Chielsinki była rascenienaja jak dastatkova miakkaja.
Čakajecca ŭzmacnieńnie cisku, hibrydnaja vajna, parušeńni pavietranaj prastory, vajskova-techničnyja adkazy. Ale vajna jak realnaja ryzyka ŭ Finlandyi nie razhladajecca. Ahresija suprać krainy ES i kandydata ŭ NATA — heta reč davoli balučaja dla patencyjnaha ahresara. Bolš balučaja, čym ahresija adnosna Ukrainy ci Hruzii.
Što tyčycca ŭźniknieńnia rasijskich vajskovych bazaŭ na rasijska-finskaj miažy — heta mahčyma. Ale nie abaviazkova.
Kali Łatvija stała čalcom NATA, to padlotny čas da Maskvy ad Daŭhaŭpiłsa i ad Charkava staŭ adnolkavy. I taja, i druhaja adlehłaść — niedzie 700 kiłamietraŭ. Dyk nichto nie kazaŭ, što suprać Łatvii treba vieści previentyŭnuju vajnu. Ukraina nie tolki nie stała čalcom NATA, jana nie maje nijakich mahčymaściaŭ im stać u najbližejšy čas.
Tym nie mienš arhumient pra padlotny čas byŭ vykarystany siarod inšych u jakaści abhruntavańnia «śpiecyjalnaj vajennaj apieracyi».
Palityčnyja rašeńni nie zaŭsiody vyznačajucca takimi faktarami, jak hieahrafičnaja blizkaść i dalokaść.
Ja miarkuju, što havaryć pra biaźjadzierny status Bałtyjskaha mora sapraŭdy bolš nie daviadziecca. Ale razmova pojdzie chutčej pra raźmiaščeńnie jadziernaj zbroi na rasijskich karablach, a nie ŭ Kalininhradskaj vobłaści ci dzie b tam ni było.
— Alaksandr Łukašenka peŭny čas tamu kazaŭ, što kali Zachad budzie stvarać pahrozy Biełarusi i Rasii, to Rasija moža viarnuć u Biełaruś jadziernuju zbroju. U Kramli kažuć, što dałučeńnie Finlandyi da NATA stvaraje pahrozu Rasii. Ci moža Maskva ŭ adkaz raźmiaścić jadziernuju zbroju ŭ Biełarusi? Ci stałuju bazu?
— Na moj pohlad, raźmiaščeńnie jadziernaj zbroi ŭ Biełarusi vyklučanaje. Čamu ja kažu, što jana i ŭ Kalininhradzie nie źjavicca? Usie padručniki vam skažuć, što raźmiaščać jadziernuju zbroju pobač ź linijaj frontu — heta traplać u pastku, jakaja nazyvajecca use-or-lose (vykarystaj ci zhubi). Heta značyć, što paroh užyvańnia hetaj zbroi ŭ vas źnižajecca rezka, a što vy atrymlivajecie za heta — niezrazumieła. Takaja zbroja kala linii frontu robicca bolš uraźlivaj dla ataki niajadziernymi siłami praciŭnika.
Hetaha nie rajać rabić usie padručniki pa jadziernaj stratehii. Kali havaryć pra raźmiaščeńnie jadziernaj zbroi ŭ Biełarusi, to tut, akramia Kramla, u schiemu ŭbudoŭvajecca novy kampanient — spadar Łukašenka, ź jakim treba damaŭlacca, u jakoha faktyčna źjaŭlajecca kluč dla vykarystańnia čužoj jadziernaj zbroi.
Jon tady vyrastaje z punktu hledžańnia palityčnaj značnaści i ŭ svaich vačach, i ŭ vašych, i ŭ vačach trecich krainaŭ. A što vy pry hetym vyjhrajecie — niezrazumieła.
Stałaja vajskovaja baza ŭ Biełarusi — heta mahčyma. Raniej heta było niepatrebna, zaraz, moža, i patrebna. Ale my pahladzim, jak Łukašenka budzie tarhavacca pa hetym pytańni, ci pojdzie jon na heta. Choć Rasija dla demanstracyi svaich novych vajskovych mahčymaściaŭ moža i nie pastajać za canoj.
— A Łukašenka naahuł moža tarhavacca? Jašče moža ci ŭžo moža? U našaj z vami razmovie na samym pačatku vajny vy kazali, što ad jaho ŭžo ničoha nie zaležyć, jak ad niejkaha Pušylina. Chto z Kramla tarhujecca z Pušylinymi?
— Nu voś i atrymlivajecca, što, značyć, Łukašenka — nie Pušylin. Niezaležnaja dziaržava z suvierenitetam, pryznanym inšymi krainami, traplaje ŭ inšuju katehoryju. Łukašenka moža nie pahadzicca i zapatrabavać vyvadu navat tych rasijskich vojskaŭ, jakija ŭ Biełarusi jašče zastalisia.
U jaho źjavilisia mahčymaści tarhavacca. U Rasii vydatna viadoma, što ŭ Biełarusi hetaja vajna niepapularnaja, ułasny biełaruski ŭdzieł u hetaj vajnie niedapuščalny. Źjaŭleńnie rasijskich vojskaŭ jak stałaha faktara taksama nie budzie vitacca.
Ja zaŭsiody kazaŭ, što poŭnaje padparadkavańnie Biełarusi ničoha Pucinu nie daje. Biez kantrolu nad Ukrainaj poŭny kantrol nad Biełaruśsiu nia nadta patrebny Maskvie. Kantrolu na 70% całkam dastatkova. Treba vam vykarystoŭvać hetuju terytoryju — vy jaje vykarystoŭvajecie.
Tak što peŭnyja mahčymaści torhu ŭ jaho źjavilisia. Choć ich nie varta pierabolšvać. Jaho stratehičnaje stanovišča i ŭnutry krainy, i ŭ stasunkach z Zachadam praciahvaje paharšacca.
— Kali Finlandyja ŭstupić u NATA, ci budzie jana praktykavać tyja samaabmiežavańni, pra jakija kazała Rasija ŭ svaim letašnim ultymatumie Zachadu, — nie raźmiaščać udarnyja ŭzbrajeńni na miežach Rasii?
— Pytańnie ab raźmiaščeńni ŭ Finlandyi jadziernaj zbroi nie staić z tych ža pryčyn — heta prosta niepatrebna. Miarkuju, što i stałyja bazy NATA nie buduć raźmieščanyja chacia b z taje pryčyny, što pahadnieńnie RF-NATA ad 1997 hoda zastajecca ŭ sile, a jano heta zabaraniaje. Ja čakaju narastańnia vajskovaj aktyŭnaści ŭ płanie vučeńniaŭ. Budzie niejkaje pierafarmatavańnie apieratyŭnych płanaŭ, kab upisać Finlandyju ŭ sistemu płanavańnia Aljansu.
Ale heta nie pačatak šlachu i navat nie praciah. Heta jaho zaviaršeńnie. Pahłybleńnie supracy Finlandyi z NATA idzie ŭžo šmat hadoŭ u miežach roznych prahramaŭ.
Ustupleńnie ŭ Aljans — heta, biezumoŭna, kardynalnaja źmiena ŭ vajskova-palityčnym sensie. Ale ŭ sensie ŭłasna vajskovym i vajskova-techničnym — heta nie śvitanak novaha dnia, heta praciah pracesu, jaki idzie daŭno.
Raźmiaščać niejkija ŭdarnyja ŭzbrajeńni na svajoj terytoryi, miarkuju, Finlandyja nie budzie, zychodziačy sa svaich intaresaŭ. Jana budzie maksimalna vykarystoŭvać Aljans jak abarončy sajuz.
