Fota ilustratyŭnaje. Krynica: v-grebennikov.livejournal.com
Jość u ruskaj manarchičnaj idei taki piersanaž — Ivan Sałanievič. Darečy, biełarus pa pachodžańni. Čałaviek ź vielmi niaprostym i cikavym losam. Pra jaho možna asobna šmat pisać, ale tut tolki pra adnu reč.
Sałanievič byŭ adnym z najvažniejšych ideołahaŭ manarchičnaha ruchu ŭ XX stahodździ. Jahony prahramny tvor «Narodnaja Manarchija», dzie jon vielmi pierakanaŭča dakazvaŭ pieravahi manarchičnaha kiravańnia, zrabiŭ vialiki ŭpłyŭ na ŭsiu emihracyju.
Padajecca, mienavita Sałanievič sfarmulavaŭ kancept, jaki zaraz vykarystoŭvajecca rašyzmam (pačynaju ŭžyvać hety termin jak navukovy):
Rasijskaja impieryja zaŭsiody maksimalna mirna dałučała da siabie navakolnyja ziemli i niesła tudy cyvilizacyju, čyhunku i hihijenu. Kštałtu, pryjšli ŭ Sibir, samych bujnych, kaniešnie, paviesili, ale ahułam usie zadavolenyja.
Hety kancept — sucelnaja chłuśnia i pierakručvańnie. Ale ciapier nie pra heta.
Teoryju pra mirnaje pašyreńnie Rasii padtrymlivajuć tolki apantanyja rašysty, ale vyvodnyja ź jaje idei mocna zasieli ŭ hałovach bolšaści.
Samaja važnaja z hetych idej — Rasija nie choča razvalvacca. Usim u Rasii nie toje kab dobra, ale pačućcio stabilnaści i «dałučanaści da vieličy» trymaje vializnyja terytoryi razam.
Sałanievič tut pryvodziŭ surjozny arhumient: paśla 1917 hoda Rasiju drabili, drabili, ale nie razdrabili. I Sibir nikudy nie adkałołasia, chacia mahła. Vyrvalisia tolki zachodnija ŭskrainy i ŭsio.
U peŭnym sensie žaleznym arhumientam u padtrymku hetaj idei staŭ i razvał SSSR. Advalilisia ŭsie sajuznyja respubliki, pasprabavała syści Čačnia, ale voś i ŭsio. Sibir nikudy nie pajšła, Kamčatka taksama i Tatarstan.
To bok, majem za 100 hod dźvie situacyi, kali ŭsie mahli raźbiehčysia, a nie raźbiehlisia. Binha. Rasija ŭ svaim jadry cełasnaja. I nie paspračaješsia.
Ale 2022 hod znoŭku mocna mianiaje optyku. Nielha nie zaŭvažyć, što ŭ ŚMI źjaŭlajecca ŭsio bolš materyjałaŭ pra prynižanyja narody Rasii, błohiery pačynajuć zhadvać pra farmalnyja abviaščeńni samastojnaści ŭ pačatku 1990-ch, utvarajucca arhanizacyi narodaŭ Rasii. Navat libieralnuju intelihiencyju chvoščuć u chvost i ŭ hryvu za ich niaŭvahu da pytańnia fiederalizacyi.
Cikavaje adbyvajecca i ź inšaha boku. Niekatoryja narody Rasii bačać vajnu jak tramplin dla pašyreńnia svajho ŭpłyvu ŭ Rasii. U Čačni da hetaha metanakiravana idzie sam Kadyraŭ, a ŭ Buracii prosta praskokvaje jak ideja ŭ roznych repartažach. Kštałtu, pavajujem, to pavažać nas pačnuć.
Heta novyja źjavy.
I voś tut histaryčnyja pracesy pačynajuć vyhladać krychu pa-inšamu.
Akazvajecca, što Rasija nie trymajecca manalitam, a sistemna razvalvajecca voś užo 100 hod. Razvalvaje jaje «nacyjanalizm», žadańnie narodaŭ ludźmi zvacca.
U 1917 hodzie Rasija zhubiła Polšču i Prybałtyku. I choć paśla adyhrała, ale pa fakcie zhubiła mienavita tady.
U 1991 advaliłasia jašče 15 respublik.
A ŭ 2022 hodzie pačaŭsia praces adpadzieńnia nastupnaha ešałona terytoryj.
Vidavočna, što ni ŭ 2022-m, ni ŭ 2025-m Sibir ad Rasii nie advalicca. Jak i Tatarstan.
Ale mnie padajecca, što 2022-m u Rasii zdaryŭsia «ciubik z pastaj» — zapuścilisia takija pracesy ŭ hałovach ludziej, jakija ŭžo nie admieniš.
Nacyjanalnaje samaŭśviedamleńnie vielmi marudna zachoplivaje Rasiju. I heta niepaźbiežny praces. Jaki idzie ŭžo daŭno.
Voś ža, adkaz na hetuju «chvarobu» vielmi prosty — narmalnaja fiederalizacyja. Hruba kažučy, kali dać respublikam realnaje prava na vychad, to nichto i nie vyjdzie.
Ale ironija historyi palahaje ŭ tym, što Rasijskaja Impieryja pa svaich bazavych naładach nie moža pryniać nijakaj fiederalizacyi. Heta suprać jaje sutnaści. Lubyja padobnyja leki jaje arhanizm adrynie.
Tamu adnojčy Rasijskaja Impieryja razvalicca. Dažyć by tolki.
