Aleh ŁSP: Biełarusam varta prosta kryšačku pačakać — i ŭsio minie, jak u toj pieśni, i kryŭda, i radaść. Fota: instagram.com/lspolegi
«Naša Niva»: Paśla pačatku bajavych dziejańniaŭ va Ukrainie ty amal źnik ź miedyja-prastory. Z čaho składałasia žyćcio Aleha ŁSP u apošnija try miesiacy?
Aleh ŁSP: Pad kaniec minułaha hoda zapłanavaŭ naviedvańnie mižnarodnaj vystavy «Ekspa» ŭ Dubai. Minułym razam, kali tudy trapiŭ, vandravaŭ pa siekcyjach adzin, bo kalehi z majoj delehacyi paddalisia spakusam plažnaha adpačynku. I navat na kancert Black Eyed Peas nie pajšli, jaki zrabiŭ na mianie vielizarnaje ŭražańnie. Tamu hetaj zimoj vyrašyŭ: nie, my znoŭ tudy ŭsie zavitajem — i hetym razam užo fundamientalna da iventaŭ usich dałučymsia.
Aktyŭnaści «Ekspa» pa časie byli raspłanavanyja na šeść miesiacaŭ i zakančvalisia ŭ sakaviku. Tamu paru tydniaŭ novaha hoda prabavili ŭ Dubai. Paśla ž zrazumieŭ, što emacyjna nie vyciahvaju asensavańnie taho trešu, jaki adbyvaŭsia navokał. Jak vynik, my vyrašyli pakul nie viartacca ni ŭ Biełaruś, ni tym bolš u Rasiju — i kolki miesiacaŭ praviali ŭ vandroŭkach. Heta dapamahała i asiarodździe mianiać, i niejkim čynam chacia b na niekatory čas pieraklučacca, kab nie zvarjacieć kančatkova.
«NN»: Ty adkryta i adnaznačna vykazaŭ staŭleńnie da vajennaj ahresii: vykłaŭ u sieciva live-klip na pieśniu «Urahany» dy skiravaŭ srodki ŭ fond padtrymki biežancaŭ. Učynak muzyki ź vialikaj litary, kali ŭličyć, jakaja vialikaja ŭ jaho dola ruskamoŭnaj aŭdytoryi…
AŁ: Słuchaj, nie chacieŭ by śpiekulavać na hetaj temie. Tut niama ničoha zvyšnaturalnaha. Usio, što mieŭ skazać na hety kont, davioŭ praz zapis u Instahramie.
Ludzi, jakija zdolnyja čytać, u hetych abzacach znojduć dla siabie ŭsie adkazy. Da taho ž pijarycca praź niejkija hramadzianskija pazicyi liču niemetazhodnym: kožnamu ŭčynku svoj čas.
«NN»: Ci adčuŭ ty niejki padzieł muzyčnaha śvietu, tamtejšaj supołki paśla 24 lutaha?
AŁ: Adkažu asabistym prykładam: uvieś moj skład, ź jakim ładziŭ hastroli ŭ roznych krainach, raźlacieŭsia, jak askiepki vajennych snaradaŭ — Hiermanija, Polšča, Partuhalija, astraŭnyja dziaržavy. Zastaŭsia, badaj što, tolki bubnač, jaki zusim niadaŭna dałučyŭsia da kalektyvu. Padziei va Ukrainie, by toj katalizatar, paskoryli ludziej z rašeńniami, jakija vyśpiavali ŭžo nie adzin tydzień. Maje chłopcy taksama nie vyklučeńnie. Kahości padziei zimy kałatnuli emacyjanalna, chtości racyjanalna ŭziaŭsia aceńvać situacyju. Ale i tyja, i inšyja pryjšli da padobnych vysnoŭ… Tamu ciapier niama nie tolki asablivaha žadańnia vystupać z kancertami, ale i takoj mahčymaści.
«NN»: Nakolki nahuhliŭ, apošnimi miesiacami ty sutyknuŭsia ź sieryjaj zabaron na tvorčaść u Rasii, a na radzimie patrapiŭ u «čorny śpis»…
AŁ: U Rasii ledźvie nie kožnyja šeść miesiacaŭ ci to z 2017, ci to z 2018 hoda — z časoŭ błakiroŭki treka «Manietka» — niejkija jurydyčnyja kazusy valacca na našy hałovy. Sa «śviežaha», chutčej za ŭsio, ty bačyŭ naviny pra zabaronu pieśni «Kankan». Čamu, ź jakoj nahody? Pios jaho viedaje!
U mianie navat litaraturnaja teoryja źjaviłasia.
Ludzi ŭ hetych cenzurnych kamitetach (ci jak tam jany nazyvajucca) navučylisia płasty ŭ pieśniach sčytvać hłybiej, čym ja zdolny ich zakładvać — i ciapier kožny zapis «pierabirajuć» na svoj rozum. Nu što mahu zrabić u takim vypadku? Chiba tolki pavahu vykazać…
Voś ty rahočaš, a moža ŭsio tak surjozna i jość?! Chacia ŭ tym ža «Kankanie» idzie apovied pra stasunki mužčyny dy žančyny — i tekst zakančvajecca radkami «kali mierkavać pa tvaim tvary, tabie patrebny kluč: mnie ž jon nie patrebny, kali ja sydu». Vidavočna ž, što pasył pra rasstańnie. U adkaz ža atrymlivajem pozvy pa ŭsialakich padazreńniach u zaklikach da suicydu. Adkul što biarecca?
Mahu tolki ŭjaŭlać, abapirajučysia na našy realii, jak sistema spracoŭvaje. Moža, u jakoj hłybincy — umoŭnym Čarapaŭcy — maci dziesiacihadovaha chłapčuka pabačyła jaho płejlist. I tam śledam za trekam Fejsa «Burhier» idzie naša «Manietka». Pasłuchała adnu pieśniu, pasłuchała druhuju, ašaleła dy ŭziałasia telefanavać u palicyju. Maŭlaŭ, zrabicie što-niebudź: heta ž nie ludzi, a drapiežniki niejkija. U sta vypadkach joj adkažuć «Dobrańka!» i ničoha nie buduć rabić. A na sto pieršy niejki adkazny čałaviek rapartuje: «Tak, abaviazkova raźbiaromsia», — dy pojdzie da kiraŭnika.
Hałoŭny pa čynie ŭ sta vypadkach kinie pratakoł u śmietnicu, a na sto pieršy vyrašyć «pakłaści kaniec hetamu piekłu muzyčnamu». U vyniku ź jakohaś suda Navakuźnieckaj akruhi horada Čabaksary nam prylataje rašeńnie ab zabaronie treka. A paśla jano imhnienna raźlatajecca pa telehram-kanałach. Tak i žyviom…
«NN»: Słuchaj, voś my pra zabarony hamonim. A ŭjavi, što treki ŁSP u toj ža čas hučać u płejlistach Łukašenki ci Pucina?
AŁ: Kreatyŭnaje pytańnie, kaniečnie, ale vymušany ciabie rasčaravać. Hetaja hienieracyja našu muzyku słuchać nie budzie. Tam inšyja husty, inšyja pryjarytety, inšaje razumieńnie ŭsiaho navokał. Moža, jakija dzieci albo, chutčej, navat unuki mohuć trek-druhi naš umykać. Adnak dakładna nie tyja, pra kaho ty cikavišsia.
«NN»: Ci viartaješsia siońnia niejkim čynam da tvorčaści? Bo pry kancy zimy, nakolki pamiataju, ty pisaŭ: «Sustrakaŭ 23 lutaha z mnostvam tvorčych idej, što nieciarpliva čakali svajho ŭvasableńnia. A na nastupny dzień jany ŭsie adrazu padalisia absalutna nieistotnymi».
AŁ: Apošnija tydni baviŭ čas ź siamjoj u farmacie 24/7 — i heta, jak by dziŭna ni hučała, davoli składanaja praca. Navat ščaście moža stać prykrym, kali kožny dzień smakavać jaho vielizarnymi čarpakami. Tamu na niešta novaje elemientarna nie chapała času.
Adnak kolki tydniaŭ tamu ja, tak by mović, «rastrybušyŭ zasieki»: pakazaŭ daśviedčanym ludziam materyjał z archivaŭ, kab niešta apracavać, udychnuć u jaho peŭnuju śviežaść. Adrazu, kaniečnie, usio z kaśmičnaj chutkaściu nie palacieła. Ale ź miortvaj kropki zrušyła, jak u tych torentach: kali zapampoŭku zdymaješ z paŭzy, jana tak pakrysie — chruś, chruś — dy razhaniajecca.
Niešta rabić chočacca, adnak składana zrazumieć, što mienavita. Nie razumieješ, jak refleksavać: u łob — žadańnia niama, bo heta niecikava, niebiaśpiečna i nieestetyčna, a kab nie ŭ łob — treba surjozna ŭsio abdumać dy praź siabie prapuścić, pierapracavać. A heta siońnia niaprosta.
«NN»: Ciapier stała modnym dy klovym vyvučać biełaruskuju movu. Ci nie dumaŭ pajści hetym šlacham?
AŁ: Ja taki čałaviek, što nie lublu niejkija razavyja akcyi, kab padtrymać trend. Dyj uvohule skieptyčna da ŭsialakaha «mejnstrymu» staŭlusia. Kali niešta raspačynaju, to rablu ŭžo fundamientalna i ŭ temu zanyrvaju z hałavoj. Heta, kaniečnie, maje pabočnyja efiekty, bo adbiraje šmat enierhii i sił. Adnak kali ŭ niešta pahłyblaješsia, to pahłyblajsia z usioj adkaznaściu i daskanałaściu.
Što da biełaruskaj movy, takija zadumy jość, pryčym dastatkova daŭno. A z uzrostam žadańnie ich realizavać tolki pavialičvajecca, bo aceńvaješ svajo žyćcio nie tolki ź pierśpiektyŭ siońniašniaha dnia, ale i bolš šyroka. Chacia razumieju: biełaruskamoŭny prajekt — maksimalna supiarečlivaja štuka. Z materyjalistyčnych pazicyj vidavočna, što profitu jon nijakim bokam nie pryniasie. Ale estetyčna chočacca ŭšanavać unikalnuju kulturu, jakoj doŭhi čas hrebavali.
Pahadzisia, navat u škole, dzie mova vykładałasia, nichto asabliva da jaje nie zaachvočvaŭ. Dy i krutym jaje vyvučeńnie nie ličyłasia. Tamu zadumvaješsia: kali nie ty, to chto hetuju praduziataść źniščyć, chto dapamoža viarnuć rodnamu słovu adekvatnaje staŭleńnie z boku ludziej?
Plus pytańnie prykładu, jaki pryvodziać dzieciam, kab u tych pračnułasia luboŭ da movy.
Mnie pašancavała: pradzied vučyŭ biełaruskaj Ryhora Baradulina, mama volna razmaŭlaje i piša na rodnaj movie. A što dalej? Jakija «matyvatary» buduć u maich dziaciej? Što budzie vakoł?
Tamu i trymaju ŭ hałavie idei ab prasoŭvańni biełaruskaj movy. Adnak pakul navokał staić taki treš, naŭrad ci realna ich realizavać.
«NN»: Ukraincy ciapier dajuć kancerty pa ŭsim śviecie i źbirajuć hrošy na padtrymku krainy. Tvaja dumka, čamu biełaruskija vykanaŭcy nie zdoleli takim ža čynam kansalidavacca ŭ 2020-m?
AŁ: Jak kazaŭ moj siabar Juryj Kazłoŭski pa mianušcy «Jukinh», mužčyny dy žančyny — kryšku roznyja ludzi (śmiajecca). Usia sprava ŭ mientalitecie.
Pryviadu prykład dla lepšaha razumieńnia. Kali pryjazdžaješ da muzykaŭ va Ukrainu, adrazu traplaješ u ruch, byccam u Harlemie: «Jo, bro, davaj niešta rabić: voś bit, voś maja načytka, voś tut ty načytaješ! Dudka treba? Nie pytańnie. Pijana? Dy lohka. Pahnali!» U nas ža, kali niešta prapanuješ, čuješ u adkaz: «Karaciej, tam treba hitaru spačatku zapisać. Dzieści praz tydzień pryjedzie čuvak, ja ŭ jaho zapytaju, kab jašče ŭ adnaho čuvaka hetuju hitaru zamović. A paśla ŭžo ja patelu tabie i damovimsia. Ale tolki nie adrazu, a praz maje vakacyi…» Tak i pracujem.
«NN»: Viedaju, što ty lubiš baskietboł NBA. Skažy, čamu supierzorny LeBron Džejms ličyć narmalnym kazać ab prablemach biežancaŭ usłych, a lehiendarny trenier Hreh Popavič asudžaje ahresiju va Ukrainie, chacia im hetyja prablemy — z ulikam kiłamietražu — paviny być abyjakavyja? U toj ža čas biełaruskija spartsmieny ŭ asnoŭnym maŭčać, chacia ŭvarvańnie ich tyčycca napramuju.
AŁ: Voś hladzi, padčas naviedvańnia Dubaja zavitaŭ u knižny «Kinakuńja». Dyk tam navukovy adździeł pa teoryi muzyki zajmaje prastoru asobna ŭziataj biełaruskaj kramy. Paŭhadziny tam prabaviŭ, kali ahladaŭ palicy z materyjałami vyklučna pa kłavišnych… A ciapier paraŭnaj heta ź minskaj centralnaj kniharniaj. Adčuvaješ roźnicu ŭ vychavańni, staŭleńni da mahčymaściaŭ zrazumieć hety śviet i voli vybaru taho, jakimi ŭstanoŭkami žyćciovymi karystacca?
Zhadaj u toj ža čas, u jakim uzroście ŭ Štatach moładź pačynaje žyć niezaležna ad baćkoŭ, kali pačynaje nieści adkaznaść za svaje ŭčynki. Kali ŭ nas ludzi tolki-tolki zadumvajucca, jak by źleźci z mamčynaj šyi, a ŭ ideale — dyk i naŭprost zvalić z krainy, to za akijanam u hety čas čałaviek maje i dom, i mašynu, i žonku, i dziaciej. Jon užo dumaje, kudy ŭnukaŭ vučycca addać dy pra ŭłasnaje zdaroŭje kłapocicca, na kožny dzień tydnia abirajučy vitaminny kompleks dla raźvićcia paŭšarjaŭ mozhu. A ŭ nas, kali adna tabletka na ŭsio budzie ŭ ludziej, to ŭžo i dobra.
«NN»: Ty kazaŭ, što ščyra vieryš u tezis «Dabro zaŭsiody pieramahaje». Čaho ciapier nie chapaje biełarusam, kab dabro pieramahło?
AŁ: Udakładniu, pieramahaje nie dabro, a čas. Usie ž viedajuć: kali doŭha siadzieć na bierazie rečki dy hladzieć na vadu, pa joj rana ci pozna prapłyvie viadomy ŭsim abjekt. Tamu biełarusam varta prosta kryšačku pačakać — i ŭsio minie, jak u toj pieśni, i kryŭda, i radaść. Čym horaj nam siońnia, tym lepiej budzie potym, upeŭnieny ŭ hetym.
