Tomas Viencłava. Fota: DELFI / Kiril Čachovskij
— Ukraincy niaspynna paŭtarajuć, što rasijskaja kultura pavinna źniknuć z hramadskaj prastory da kanca vajny va Ukrainie. Nibyta zabojstva mirnych žycharoŭ — voś sapraŭdny tvar Rasii, a nie tvory rasijskich kłasikaŭ.
Vice-premjer Polščy Piotr Hlinski skazaŭ, što ciapier niama času ni dla Čechava, ni dla Puškina, my pavinny bačyć kantekst: heta varjatka-kraina, rasijanie žorstka zabivajuć ludziej, mirnych žycharoŭ, dziaciej, sprabujuć damahčysia varjackich palityčnych metaŭ.
A sami rasijskija intelektuały, nazirajučy za tym, što adbyvajecca va Ukrainie, kanstatujuć, što schilnaść da impierskich zavajoŭ i złačynstvaŭ kryjecca ŭ «ruskaj dušy», ŭpisanaja ŭ ruskuju kulturu. Jakija dumki ŭ vas u hetym kantekście?
— Ja vydatna razumieju ŭkraincaŭ. Kali b ja byŭ ukraincam, suajčyńnikaŭ jakoha pa-źviersku zabivajuć, a harady rujnujuć, mahčyma, ja dumaŭ by hetaksama. Ale i tut jość poŭnaja simietryja z nacysckaj Hiermanijaj.
Viadomy i talenavity ŭkrainski piśmieńnik Juryj Andruchovič skazaŭ: «Buča — heta i jość sapraŭdnaja kultura Rasii, i ŭsie, chto havorać pra Bułhakava, stanoviacca na bok zabojcaŭ».
Toje ž samaje možna było havaryć pierad Druhoj suśvietnaj vajnoj ci padčas jaje: «Aŭšvic — heta i jość realnaja niamieckaja kultura, i ŭsie, chto kažuć pra Hiote abo Tomasa Mana, stanoviacca na bok zabojcaŭ». Sioj-toj — skažam, Illa Erenburh — i havaryŭ prykładna toje ž samaje, ale heta było pamyłkaj.
Zrazumieła, što tyja dziejačy rasijskaha mastactva, jakija padtrymlivajuć pucinskuju ahresiju, niepažadanyja, i dobra, što ŭ dačynieńni da ich užyvajucca sankcyi. Varta asudzić i šavinisckija rasijskija tvory, u ich liku i nierazumnyja antyŭkrainskija vieršy lubimaha mnoju i pavažanaha Iosifa Brodskaha (ja kazaŭ jamu, kab jon ich nie drukavaŭ i nie čytaŭ publična, ale jon, na žal, adnojčy pračytaŭ ich publična).
Ale kazać, što impieryjalizm i ahresija «ŭ hienach ruskich» abo «ŭ kulturnym kodzie» — heta rasizm, tak heta i treba nazyvać.
Ciapier u Litvie modna raźvienčvać Tałstoha (samaha antymilitarysckaha i antyimpieryjalistyčnaha piśmieńnika z tych, jakija isnavali), abo Dastajeŭskaha, jaki, ci čujecie, kazaŭ, što ŭsie ŭ śviecie nie bieź viny (ale tak kazaŭ i Isus Chrystos — vinavatych niama, kali jany škadujuć i kajucca, — a Dastajeŭski tolki paŭtaraŭ jaho słovy).
Ja liču, što heta hłupstva, navat kali pra heta kažuć ministry kultury ci papularnyja publicysty. Ja niadaŭna čytaŭ dziońniki Vincasa Mikałajcisa: u čas nacysckaj akupacyi ŭ Vilni vykonvali tvory Hłazunova i Rymskaha-Korsakava (i, darečy, nadrukavali «Hannu Kareninu»).
U mianie niama dakładnych źviestak, ale, dumaju, i ŭ stalinskim SSSR padčas vajny vykonvali, skažam, Bacha. Niaŭžo naša cenzura pavinna być bolš surovaj? Kali tak — jana była b na ruku tolki Pucinu, prapahanda jakoha aktyŭna sočyć za takimi dziejańniami.
Dadam, što i ciapier poŭna rasijskich dysidentaŭ; mnohija ź ich emihravali, ale niekatoryja zastalisia na radzimie.
