Iryna Daniłovič. Fota: asabisty archiŭ
Pieratrus i źniknieńnie
Krymskaja miedsiastra i aktyvistka Iryna Daniłovič źnikła 29 krasavika. Jana nie viarnułasia z pracy ŭ zvyčajny čas i nie adkazvała na zvanki.
U hety ž dzień da Daniłovič dadomu, dzie znachodziŭsia tolki jaje pažyły baćka Branisłaŭ Daniłovič, ź pieratrusam pryjšli supracoŭniki FSB.
Siłaviki paviedamili mužčynu, što pieratrus prachodzić pa spravie ab «pieradačy sakretnaj infarmacyi niedružalubnaj dziaržavie». Kanfiskavali ŭsiu techniku i knihi. Baćki zrazumieli, što hetyja dźvie padziei — pieratrus i źniknieńnie Iryny — źviazanyja.
«Iryna zaŭsiody lubiła praŭdu i zmahałasia za jaje, zastavałasia pacyfistkaj. Jany šukali papierki. Zabrali navat tomik [Vacłava] Havieła i «Ledakoł» Suvorava. Nivodnaha paśviedčańnia nie pradjavili, ni ordera. Pratakoł pieratrusu ja padpisvać admoviŭsia», — rastłumačyŭ Branisłaŭ Daniłovič u razmovie z «Mieduzaj».
Paśla pieratrusu Daniłoviču z žonkaj stała drenna, ale chutkuju jany vyklikać nie zmahli, tamu što ŭsie telefony zabrali supracoŭniki FSB.
Tym časam siabry i kalehi Iryny razam z advakatam Ajderam Azamatavym i krymskimi aktyvistami pačali jaje šukać, ale nidzie nie mahli znajści.
Baćku Iryny pry dapamozie siabroŭ udałosia znajści zapisy z kamiery videanazirańnia niedaloka ad miesca, dzie pracavała dačka.
Pa jaho słovach, na ich było vidać, jak čaćviora mužčyn u cyvilnaj vopratcy i bałakłavach zapichvajuć dziaŭčynu ŭ mašynu i viazuć u nieviadomym kirunku.
11 maja advakatu ŭdałosia znajści Daniłovič u SIZA № 1, dzie raniej kazali, što jaje niama. Tolki praz dva dni — pry pradjaŭleńni abvinavačvańnia — abaroncu dapuścili da Iryny.
Jak piša ŭkrainskaje vydańnie «Hraci», Daniłovič raspaviała, što z momantu zatrymańnia 29 krasavika i da 7 maja jaje trymali ŭ padvale ŭpraŭleńnia FSB u Simfieropali.
U jaje kamiery nie było tualeta, dva razy na dzień jaje vyvodzili z padvała, karmili tolki raz na dzień. Uvieś hety čas śledčyja FSB nastojvali, kab jana padpisała pryznalnyja pakazańni. Joj nadziavali miašok na hałavu i prapanoŭvali vybrać — les abo turma, piša «Hraci». Pahražali advieźci ŭ Maryupal, dzie jana b «zhubiłasia».
Pavodle infarmacyi vydańnia, Daniłovič try dni dapytvali z dapamohaj palihrafa, zadajučy pytańni pra suviazi z zamiežnymi śpiecsłužbami, ŚMI i arhanizacyjami, a taksama pra datyčnaść da «Krymskaj salidarnaści» — arhanizacyi aktyvistaŭ, advakataŭ i svajakoŭ krymskich palitviaźniaŭ. Daniłovič adkazvała admoŭna na ŭsie pytańni, i palihraf heta paćvierdziŭ, paviedamlaje «Hraci».
Praz tydzień jaje pačali prymušać padpisać nie čytajučy pratakoły i dva čystyja arkušy papiery, abiacajučy paśla hetaha vyzvalić.
Śledčyja taksama zapatrabavali ŭ Daniłavič skazać na kamieru, što na jaje nie cisnuli i «nie ŭžyvali mietadaŭ uździejańnia».
Kali jana pahadziłasia, 7 maja, jaje zatrymali pavodle padazreńnia ŭ zachoŭvańni vybuchovych rečyvaŭ i advieźli ŭ Kijeŭski rajsud Simfieropala, dzie aryštavali na dva miesiacy.
Advakat Ajder Azamataŭ razmaŭlać z «Mieduzaj» admoviŭsia, spasłaŭšysia na toje, što 19 maja daŭ padpisku ab nierazhałošvańni.
Futlar z vybuchoŭkaj
Irynu Daniłovič abvinavačvajuć u niezakonnym zachoŭvańni vybuchovych rečyvaŭ, jak vynikaje z pastanovy suda ab abrańni joj miery strymańnia. U dakumiencie skazana, što sprava była raspačataja jašče 6 maja. Supracoŭniki FSB kanfiskavali ŭ žančyny «samarobnaje vybuchovaje prystasavańnie askiepkava-fuhasnaha dziejańnia».
Pa viersii śledstva, Daniłovič zachoŭvała jaho ŭ futarale dla akularaŭ razam z detanataram i ihołkami, jakija pavinny byli vykarystoŭvacca ŭ jakaści paražalnaha elemienta.
Sama aktyvistka na sudzie ab abrańni joj miery strymańnia śćviardžała, što sprava sfalsifikavanaja.
7 maja Kijeŭski rajonny sud Simfieropala adpraviŭ jaje ŭ SIZA da 6 lipienia. Pasiadžeńnie prachodziła ŭ zakrytym režymie pry ŭdziele advakata pa pryznačeńni (Azamataŭ u hety čas nie viedaŭ, dzie znachodzicca Daniłovič).
27 maja Viarchoŭny sud Kryma razhledzieŭ apielacyju na mieru strymańnia i pakinuŭ Irynu ŭ SIZA.
3 červienia Ministerstva justycyi RF pryznała jaje «zamiežnym ahientam».
Prakuratura Aŭtanomnaj Respubliki Krym pačała kryminalnuju vytvorčaść pa fakcie niezakonnych pieratrusaŭ i zatrymańnia hramadskaj aktyvistki.
«Nie mahła zastacca ŭbaku»
Iryna Daniłovič naradziłasia ŭ Biełarusi. Kali joj było piać hadoŭ, jaje siamja pierabrałasia ŭ Krym, dzie Iryna skončyła miedycynski kaledž.
Paźniej jana žyła ŭ Biełharodskaj vobłaści, ale ŭ vyniku viarnułasia nazad na paŭvostraŭ. Niezadoŭha da zachopu Kryma jana adnaviła ŭkrainski pašpart, raspavioŭ «Mieduzie» jaje baćka.
Daniłovič pracavała miedsiastroj u adnoj ź fieadasijskich balnic i paralelna supracoŭničała z ukrainskim kulturnym centram — była kiraŭnicaj Fieadasijskaha filijała biblijateki.
U 2016 hodzie jaje ŭpieršyniu zatrymali supracoŭniki pamiežnaj słužby FSB pa viartańni z Ukrainy — pytalisia, čym jana zajmajecca i navošta jeździła na maciaryk, adkul u jaje ŭkrainski pašpart.
Paralelna Daniłovič sprabavała abaraniać pravy miedrabotnikaŭ. U 2020 hodzie padčas pandemii karanavirusa jana ŭznačaliła Krymskaje adździaleńnie «Aljansu lekaraŭ». Paśla hetaha jaje zvolnili ź fieadasijskaj balnicy. U lutym 2021 hoda Daniłovič raspaviadała pra toje, jak hałoŭny ŭrač hetaj balnicy Andrej Vierbaŭ daŭ spravazdaču ab vypłacie 11 miljonaŭ rubloŭ supracoŭnikam ustanovy. Pa słovach Iryny, sami supracoŭniki hetych hrošaj nie atrymali.
Daniłovič rehularna krytykavała krymskuju achovu zdaroŭja, asabliva ŭ pieryjad pandemii.
Znajomyja apisvajuć Irynu jak čałavieka, jaki zaŭsiody hatovy byŭ pryjści na dapamohu. Krymskaja pravaabaronca Łutfije Zudzijeva raspaviadaje, što paznajomiłasia z Daniłovič, kali ŭ jaje znajomych źnikła babula.
«Iryna sama vyjšła na suviaź, kali ŭbačyła paviedamleńni ŭ sacsietkach, i dapamahła adšukać žančynu ŭ fieadasijskaj balnicy, u jakoj tady pracavała, — kaža Zudzijeva. — Ja tady ździviłasia jaje čułaści. Apošni raz my bačylisia ŭ sakaviku, kali prachodzili pieratrusy ŭ domie Zaira Śmiedli. Jana prajechała vielizarnuju adlehłaść ź Fieadosii, dzie žyła, da Čyrvonahvardziejskaha rajona. Skazała, što nie moža zastacca ŭbaku».
Baćka Iryny źviazvaje zatrymańnie dački ź jaje dziejnaściu i miarkuje, što ŭvahu na jaje źviarnuli paśla sprob damahčysia karanavirusnych vypłat dla krymskich miedykaŭ.
«Jana vielmi spahadlivaja, vielmi dobrazyčlivaja. Pa susiedstvie ŭ nas šmat miedrabotnikaŭ, ale ŭsio čamuści źviartalisia tolki da jaje. Jana paviała na baraćbu lekaraŭ za karanavirusnyja vypłaty. Jana źviartałasia va ŭsie instancyi: i ŭ prakuraturu, i ŭ Ministerstva achovy zdaroŭja, i ŭ Rasspažyŭnahlad. Prakuratura pieradała spravu ŭ SK, ale i tam u vyniku ŭsio syšło na ništo, — tłumačyć jon. — Akramia hetaha, jana była hramadzianskaj žurnalistkaj, viała sudovuju chroniku. Napeŭna, tady niekamu i ŭstała papiarok horła».
