— Jak biełarusy staviacca da taho, što adbyvajecca siońnia va Ukrainie? Jak staviacca da rasijskaj ahresii, da vajny?
— Ja praciahvaju mieć znosiny z mnohimi biełarusami. Tyja, chto moh štości zrabić, prosta paźjazdžali ź Biełarusi. Ja razumieju, što mnohija, chto zastaŭsia, suprać usiaho hetaha, ale, na žal, jany ničoha nie mohuć zrabić, bo bajacca režymu. Tamu i adbyvajucca puski rakiet, bambavańnie Ukrainy z terytoryi Biełarusi.
Akramia taho, jość jašče i niejkaja kolkaść ludziej, što schilnyja da prapahandy. Mnie padavałasia, što takich užo niama, ale, razmaŭlajučy ŭ internecie, daviedaješsia, što jość biełarusy, jakija padtrymlivajuć Rasiju, jakija ličać toje, što adbyvajecca «śpiecapieracyjaj».
— Siońnia, kali Pucin šturchaje Łukašenku ŭ vajnu suprać Ukrainy, u Minsku mahła b pačacca novaja chvala pratestaŭ?
— Ja nie baču hetaha. Heta ž zaležyć ad ludziej. A ŭ Biełarusi ciapier zrabili bolš žorstkim zakanadaŭstva. Łukašenka ŭžo pamianiaŭ Kanstytucyju. Kali jon sydzie, to jość ludzi, jakija zojmuć jaho post.
U krainie ŭviedziena śmiarotnaje pakarańnie i jaho možna ŭžyć absalutna da kožnaha. Čałavieku pahražaje śmiarotnaje pakarańnie ŭžo navat za toje, što jon prosta padumaŭ pra «teraryzm».
— Na niadaŭniaj sustrečy Pucina i Łukašenki pieršy kazaŭ pra stvareńnie sajuznaj dziaržavy, a druhi navat pahražaŭ vajnoj Litvie. Možacie dapuścić, što Biełaruś budzie ŭciahnutaja ŭ vajnu z Ukrainaj, ci navat i ŭ suśvietnuju vajnu?
— Mahčyma, heta hulnia Pucina, kab hetaj sajuznaj dziaržavaj jon usio-tki zmoh poŭnamaštabna ŭciahnuć biełarusaŭ u vajnu. Ale dla čaho heta treba Łukašenku? Mnie padajecca, u jaho ŭžo niama šlachoŭ dla adstupleńnia. Vy ž razumiejecie, što Rasija doŭhi čas układała ŭ Biełaruś hrošy. A kali vy ŭkładajecie hrošy ŭ biźnies, vy ž patrabujecie addačy?
Ale jakaja suśvietnaja vajna? Pahrozy Łukašenki absalutna pustyja. Mnie ciažka pavieryć, što jany puściać va Ukrainu vielizarnuju kolkaść vojskaŭ ź Biełarusi. Kažu heta jak čałaviek, jaki žyŭ u Biełarusi i razumieje mientalitet.
Navat kali jany ŭvojduć, to spravicca ź imi budzie lahčej, čym z buratami. Rasiju ŭsie ličyli druhoj armijaj śvietu. Ale što jana robić ciapier? Atrymlivaje z usich bakoŭ!
Ja nie liču biełaruskaje vojska niejkaj mahutnaj siłaj. Dzie naohuł vajavali vojski Biełarusi? Jakija ź ich vajary? Pa-pieršaje, jany nikoli nie vajavali. Pa-druhoje, biełaruskaje vojska skiravanaje na prydušeńnie ŭnutranaha kanfliktu — abaraniaje samoha Łukašenku. Usie hetyja AMAP i «Alfa» zatočanyja tolki na toje, kab abaraniać «carka».
— Vy ličycie, Łukašenka baicca zastacca biez armii, kali jaho vojski buduć udzielničać u novym nastupie RF na Ukrainu z poŭnačy?
— Biezumoŭna. Kali vy pahladzicie na toje, jak krucicca Łukašenka ŭ hetuju chvilinu, jon sprabuje pierasieści z kresła na kresła tak, kab nie vypuskać usio vojska, jakoje patrabuje ad jaho Pucin. Kali jon vypuścić vojska, jaho pierabjuć. Adpaviedna, niama kamu budzie abaraniać jaho žyćcio.
Pahladzicie, jak ruskija raskidvajucca svaimi sałdatami. Kali va Ukrainie absalutna kožny čałaviek kaštoŭny, to ŭ Rasii — nie. Tam dumajuć tak: «Pušču ja tudy 500 čałaviek. «Zažmurylisia», značyć novych pryviadziem». Tak i tut budzie. Skažuć im iści, jany pojduć i ŭsio — nie viernucca.
Ja razmaŭlaŭ z chłopcami, jakija zastalisia ŭ Biełarusi.
Jany napahatovie ŭžo jaki miesiac. Jany stajać na miažy ŭ poŭnaj amunicyi i čakajuć. Jość častki, jakija hatovyja adrazu ž zdavacca ŭ pałon.
— A ci jość u vajskoŭcaŭ Respubliki Biełaruś takija nastroi, kab pierajści na bok Ukrainy?
— Ja nie kažu, što jany chočuć pierajści na bok Ukrainy. Jany nie pojduć za nas vajavać. Kali zdajucca ŭ pałon, značyć, bajacca i chočuć zachavać svajo žyćcio.
Hałoŭny minus, jaki ŭ hetuju chvilinu jość, heta taja kolkaść rakiet, jakija laciać z terytoryi Biełarusi…
— Nakolki Rasii pieraškadžajuć biełaruskija partyzany, što pačali tak zvanuju «rejkavuju vajnu»? 29 červienia stała viadoma, što śledčy kamitet Biełarusi zaviaršyŭ rasśledavańnie ŭ dačynieńni da troch zatrymanych. Jość ryzyka, što ich dziejnaść spynicca?
— Ja taksama čuŭ, što kahości z partyzanskaha ruchu ŭžo likvidavali abo rasstralali. Ale nie viedaju, nakolki heta praŭda. Siońnia vy možacie viedać pra isnavańnie telehram-kanała «Biełaruski Hajun», u im paviedamlajecca ab pieramiaščeńni vojskaŭ na terytoryi Biełarusi, u tym liku.
Ahułam, skažu tak: kali jość takija ludzi i takija farmavańni, jakija hetym zajmajucca, heta lepšyja ludzi krainy. Kali mnie pišuć: «Ihar, my ničoha nie možam zrabić…», ale paśla ty čuješ historyju pra toje, što chłopcy, jakija nikoli hetym nie zajmalisia, pajšli i padarvali, heta vyklikaje vialikuju pavahu. Voś heta i jość sapraŭdnyja biełarusy. Jak kaža moj siabar — heta biełarusy zdarovaha čałavieka.
— Va Ukrainie biełarusy vajujuć suprać Rasii z 2014-ha hoda. Tady sfarmavałasia «Taktyčna hrupa Biełaruś». Vy pryjechali paśla minskich pratestaŭ-2020 i stali kamandziram svajho padraździaleńnia. U 2022 hodzie byŭ sfarmavany dobraachvotnicki bataljon biełarusaŭ — połk Kastusia Kalinoŭskaha. To-bok, poŭnamaštabnaje ŭvarvańnie RF va Ukrainu spravakavała ŭžo treciuju chvalu emihrantaŭ i dobraachvotnikaŭ. Ź jakimi ciažkaściami sutykajecca biełarus, kali pryjazdžaje vajavać za Ukrainu?
— Va Ukrainie prablema — kali niama nijakich dakumientaŭ spačatku. Ty jedzieš u aŭtamabili i davodzicca pobač sadžać ukrainca, kab jon tłumačyŭ na pastach, što ty — narmalny biełarus. A tak, asabliva nijakich prablem niama.
U mianie jość dakumient ab dadatkovaj abaronie, ale z nas usich taki jość u mianie adnaho. Zatoje ŭ kahości ŭžo skončyŭsia VNŽ, u kahości skončylisia terminy dakumientaŭ. Hetaja vielizarnaja prablema ciahniecca z 2014-ha hoda, kali chłopcy, šukajuć, dzie im zrabić vid na žycharstva ci kudy źjechać. Tamu ja i stvaryŭ pietycyju ab nadańni hramadzianstva dla tych zamiežnikaŭ, jakija ŭstali na abaronu Ukrainy, pa paskoranaj pracedury.
Nadańnie hramadzianstva Ukrainy — składany, biurakratyzavany praces. Ciažka ŭjavić, jak, umoŭna, tysiačam biełarusaŭ vydaduć ukrainskija pašparty.
Davajcie ja padzialusia svaim bačańniem. Ujavim, jość bataljon dobraachvotnikaŭ. Kali čałaviek, umoŭna, try miesiacy, abo paŭhady vajuje za Ukrainu, tady jamu dajuć hramadzianstva.
— A jak ža ryzyki?
— Ludzi pisali mnie ab tym, što, maŭlaŭ, heta mohuć być dyviersanty. Dobra, tady niachaj u čas nadańnia hramadzianstva hetyja ludzi prachodziać va Ukrainie palihraf.
Kali tysiačam ludziej dajuć hramadzianstva — heta bačać ludzi ŭ inšych krainach i razumiejuć, što ŭ takoj situacyi možna jechać vajavać siudy. Dobraachvotnik dumaje: «Ja pryjedu i nie budu pierajmacca, što ŭ mianie nie budzie doma». Da taho ž, ukrainskaje hramadzianstva — adziny instrumient viarnuć zamiežnaha hramadzianina z pałonu. Kali ŭ pałon patrapić biełarus — jaho adpraviać u Biełaruś, a nie abmianiajuć.
Nielha vieryć vorahu, što jon budzie prytrymlivacca pravoŭ čałavieka, zakonaŭ abo kanviencyj AAN, heta śmiešna. Tamu ni pad jakoj inšaj padstavaj, akramia ŭkrainskaha hramadzianstva, pałonnych [zamiežnych] dobraachvotnikaŭ nie viarnuć. I ja dumaju, hetaje pytańnie pavinna być vyrašana navat bieź pietycyi.
— Ci šmat siońnia biełarusaŭ u pałonie ŭ ruskich?
— Nie mahu takoje raspaviadać. Ja viedaju ludziej, blizkich mnie ludziej, jakija tam. Maje blizkija — u pałonie.
— Heta nie adzin čałaviek?
— Tak.
— Jak vy ličycie, jak nadoŭha zaciahniecca vajna z Rasijaj?
— Ja dumaju, što ciapier vajna na stahodździe. Ja naohuł nikoli nie kazaŭ by frazami Arastoviča, što vajna praciahniecca dva-try tydni, abo da vieraśnia. Usio budzie tak, jak jano budzie. I ŭsie chłopcy, jakija z nami, iduć da kanca. Pakul my nie zabiarem usio, što našaje, nichto nie supakoicca.
