— Praces naturalny, prablema jość, i patrebna niejkaje realnaje vypluchvańnie niehatyŭnych emocyj, źviazanych z vajnoj, — kaža ekśpiert. —
Adrasavać svaje emocyi abstraktnaj Rasii abo abstraktnaj Biełarusi biessensoŭna — patrebien kankretny abjekt vypluchvańnia. I, jak ni sumna, biełarusy patraplajuć pad haračuju ruku.
Rasijanie adčuvajuć jašče bolšuju niehatyŭ, pakolki Rasija sama inicyjatar hetaha dziejańnia — vajny. Ale, biezumoŭna, siarod rasijan bolš tych, chto izalavany ad chejtu, a biełarusy stali jaho achviaraj, i ich dosyć šmat — tych, chto asacyjujecca z vajnoj i stanovicca abjektam vypluchvańnia admoŭnych emocyj».
Prafiesar źviartaje ŭvahu na niekalki važnych momantaŭ:
— Kali čałaviek zryvajecca na biełarusach uvohule — heta pierš za ŭsio charaktaryzuje jaho samoha.
Ludzi ŭraŭnavažanyja, jakija zachoŭvajuć racyjanalnaje myśleńnie, vydatna ŭśviedamlajuć, što tyja, chto apynuŭsia za miežami Biełarusi, i tak źjaŭlajucca achviarami i sami adčuvajuć admoŭnyja emocyi.
Tamu adna sa schiemaŭ dziejańniaŭ u hetaj situacyi — abmiažoŭvać stasunki ź ludźmi, jakija pavodziać siabie takim čynam.
Druhaja asablivaść u tym, što my i sami adčuvajem kompleks viny, jak uskosnyja saŭdzielniki pracesu. A psichałahičnaja zakanamiernaść takaja: kali ty ličyš siabie vinavatym, volna abo mižvolna, to da ciabie čaplajucca.
Tamu nieabchodna pamiatać pra zachavańnie pačućcia ŭłasnaj hodnaści. Kali vy heta robicie, zachoŭvajecie samavałodańnie, to sproby vas začapić vielmi chutka spyniajucca. Ale jak tolki vy pačynajecie apraŭdvacca — heta taja samaja kropla aleju, jakuju vy sami ž padlivajecie ŭ ahoń.
— Nakolki naohuł niebiaśpiečnaja hetaja tendencyja — nazapašvańnie niehatyŭnych emocyj? Biełarusam z 2020 hoda, pa sutnaści, niama kudy jaho vypluchnuć, tamu što ŭsie sproby — masavyja pratesty ci indyvidualnyja, skančajucca represijami z boku ŭładaŭ… Da čaho heta moža pryvieści?
— Biezumoŭna, heta amal pa Frejdu: kali niehatyŭnyja emacyjnyja kanflikty dušacca i niama mahčymaści ich vypluchnuć, jany nazapašvajucca. Kanflikt nie vyrašyli, zadušyli — jon pačynaje błukać u padśviadomaści, pravakujučy rost unutranaha napružańnia i tryvohi. I ź ciaham času hublajecca suviaź pamiž faktam, jaki spravakavaŭ niehatyŭ, čałaviek pra pieršapryčynu zabyvaje, a heta adlustroŭvajecca na psichičnym stanie: jon pačynaje razdražniacca, adčuvać admoŭnyja emocyi, chvareć…
Vyrašyć hetuju prablemu niaprosta, i heta jakraz demanstracyja taho niehatyŭnaha staŭleńnia, jakoje adčuvajuć zaraz biełarusy. Kab źniać napružańnie, treba jaho niejak vypluchnuć u realnaści. Virtualnyja vypleski ŭ sietcy maładziejnyja.
Zrazumieła, što heta mahčyma nie zaŭsiody. U takim vypadku, treba chacia b razmaŭlać — z kalehami, ź ludźmi, jakija razumiejuć.
Nielha maŭčać u nadziei na toje, što ŭsio samo saboj niejak vyrašycca. Nie, nie vyrašycca. I tamu treba razmaŭlać, abmiarkoŭvać, znachodzić racyjanalnyja arhumienty ŭ tym liku.
Rana ci pozna heta skončycca i spraviadlivaść pieramoža, treba tolki zapaścisia ciarpieńniem. Ale — nie trymać u sabie, nie sprabavać schavacca i zakrycca. Kantaktujcie ź ludźmi, jakija spačuvajuć, jakija razumiejuć, što biełarusy i sami nie ŭ najlepšym stanoviščy — takich ludziej nasamreč niamała, i jany hatovyja padtrymlivać inšych.
Voś i arhanizujcie supolnaści, tak zvanyja psichałahičnyja hrupy samadapamohi, kali ludzi, jakija vypraboŭvajuć padobnuju prablemu, abjadnoŭvajucca i ładziać kalektyŭnyja siesii ŭzajemapadtrymki, dzielacca adzin z adnym: jak reahavać, jak pieraadolvać. Tak vy pašyrycie svaje mahčymaści, tamu što indyvidualna heta zrabić składana, a kali abjadnajecie namahańni, to značna lahčej.
— Atrymlivajecca svojeasablivaja «palityčnaja hrupa Ananimnych Ałkaholikaŭ»…
— Tak-tak, u takija hrupy samadapamohi časta abjadnoŭvajucca pradstaŭniki roznych uraźlivych hrupaŭ, i heta adzin z najbolš efiektyŭnych srodkaŭ adaptacyi ŭ niaprostaj situacyi.
— Dapuścim, udałosia adsiekčy niehatyŭ i zachavać siabie biez naviazanaha pačućcia viny. Ale mnohim chočacca padtrymać siabroŭ, blizkich, jakija znachodziacca va Ukrainie — kali nie spravaj, to choć by słovam. Jak znajści patrebnyja słovy, akramia banalnych prośbaŭ-pažadańniaŭ «trymacca i bierahčy siabie»?
— Znoŭ-taki, składana raić, tut niama univiersalnych rekamiendacyj.
Prosta — razmaŭlajcie. Na roznyja temy. Abmiarkoŭvajcie samyja roznyja pytańni i starajciesia nie kazać pra bol, nie kancentravacca na im — heta, naadvarot, dadaje napružańnia i čałavieku stanovicca jašče bolš škada siabie, jon zacyklivajecca na prablemie i nie moža vyjści.
Tamu prosta padtrymlivajcie adnosiny, čaściej razmaŭlajcie. Hetym vy pakazvajecie čałavieku, što cikaviciesia, što jon dla vas kaštoŭny, vy jaho padtrymlivajecie i pieražyvajecie.
