Fota: Hector Garcia/flickr.com
Chase Antonia Hansales pracavaŭ prybiralščykam u Madrydzie. U subotu 16 lipienia kala 14:30 jon vyjšaŭ na źmienu. Na soncy było kala 40 hradusaŭ.
60-hadovy mužčyna nie byŭ hatovy da takoj śpioki. Jon uziaŭ z saboj dźvie dvuchlitrovyja butelki z vadoj i samarobny pulvieryzatar, kab astudzicca, raskazaŭ jaho syn ispanskaj haziecie El Pais, ale hetaha akazałasia niedastatkova. Praz try hadziny paśla zastupleńnia na pracu jon straciŭ prytomnaść ad ciepłavoha ŭdaru. Paźniej jon pamior u balnicy.
Pa danych Instytuta achovy zdaroŭja Karłasa III, daśledčaha orhana ŭ halinie hramadskaha achovy zdaroŭja, u pieryjad z 10 pa 16 lipienia tolki ŭ Ispanii było zarehistravana 510 śmierciaŭ, źviazanych z vysokimi tempieraturami.
Niahledziačy na reputacyju Ispanii jak krainy z doŭhimi abiedziennymi pierapynkami, zvyčajna heta bolš charakterna dla ofisnych rabotnikaŭ, kaža Anchiel Almieda Chimienes, partnior madrydskaha ofisa jurydyčnaj firmy Garrigues. Nie tak užo časta prostyja rabočyja majuć dźvie ci dźvie z pałovaj hadziny dla taho, kab paabiedać.
Uborka vulic — nie adzinaja halina, jakaja pierahladaje svaje pracoŭnyja hadziny paśla taho, jak u vyniku mocnaj śpiakoty tempieratura pavietra ŭ Jeŭropie pieravysiła 40 hradusaŭ, što našmat vyšej za 16-24 hradusaŭ, jakija, na dumku prafsajuzaŭ, źjaŭlajucca aptymalnymi dla pracy. U adkaz na heta rabočyja pa ŭsioj Jeŭropie zaklikajuć pierabudavać pracoŭny dzień u adpaviednaści z paciapleńniem klimatu. Hetyja zakliki hučać nie tolki ŭ Paŭdniovaj Jeŭropie, ale i ŭ tradycyjna bolš chałodnych krainach: budaŭničy prafsajuz u Hiermanii vystupaje za pavieličeńnie praciahłaści abiedziennych pierapynkaŭ, kab rabotniki mahli paźbiehnuć samaj haračaj častki dnia, a adzin sadovy centr u Niderłandach užo ŭvioŭ takija pierapynki.
Ale tym samym hetyja rabočyja hrupy prapanujuć paŭtaryć jornada partida, padzieleny pracoŭny dzień, jaki dazvalaje ludziam zrabić pierapynak, paabiedać ci prosta adpačyć. Takaja struktura pracoŭnaha dnia ŭžo daŭno vyklikaje sprečki ŭ Ispanii. Hetaja sistema aznačaje, što mnohija rabotniki ŭ Ispanii robiać dvuchhadzinny pierapynak na abied u samuju haračuju častku dnia, ale ŭ vyniku pracujuć da poźniaha viečara. Kala 30 adsotkaŭ ispanskich rabotnikaŭ pracujuć da siami hadzin viečara, a 10 adsotkaŭ usio jašče pracujuć a dziaviataj, pavodle apošniaha aficyjnaha daśledavańnia pracoŭnaha času, praviedzienaha ŭ 2010 hodzie.
Pa słovach Marty Chuncy, kaardynatarki arhanizacyi Time Use Barcelona, jakaja viadzie kampaniju suprać jornada partida, typovy pracoŭny dzień u Ispanii da hetaha času prachodzić pa takoj schiemie: ludzi ŭ Ispanii zvyčajna pačynajuć pracavać kala 9 ranicy, paśla robiać dvuch— ci trochhadzinny pierapynak na abied, paśla čaho viartajucca na pracu ŭ druhuju źmienu z 16 da 19 hadzin. Heta zman, što taki hrafik byŭ raspracavany dla taho, kab paźbiehnuć śpiakoty, kaža Chuncy. «Pryčyna, pa jakoj u Ispanii isnuje taki hrafik, zaklučajecca ŭ tym, što kali ŭ nas była dyktatura Franka, bolšaści ludziej, kab vyžyć, treba było pracavać na dvuch pracach — ranicaj i dniom».
Na praciahu mnohich hadoŭ u Ispanii vykazvalisia aściarohi, što heta nie najlepšy sposab pracy. U 2016 hodzie premjer-ministr Maryjana Rachoj pasprabavaŭ admianić doŭhi abiedzienny pierapynak, kab pryvieści pracoŭny čas u krainie ŭ adpaviednaść z susiednimi krainami. Jość taksama aściarohi, što hetaja sistema nie idealnaja dla bałansu pamiž pracaj i asabistym žyćciom. «U Ispanii ludzi pravodziać kala 12-14 hadzin pa-za domam, — kaža Chuncy. — Jany mohuć pracavać vosiem hadzin ź pierapynkam usiaredzinie, ale bolšaść ludziej nie majuć mahčymaści pajści dadomu [padčas abiedziennaha pierapynku], bo žyvuć daloka ad miesca pracy».
Adnak prafsajuzy ŭ Bielhii i Hiermanii ličać, što bolš praciahłyja pierapynki na abied zabiaśpiečać zachavańnie zdaroŭja pracaŭnikoŭ padčas śpiakoty. Pry tempieratury vyšej za 24 hradusy rabotniki nie tolki mohuć atrymać ciepłavy ŭdar, ale i pavyšajecca ryzyka niaščasnych vypadkaŭ na vytvorčaści, bo ludzi adčuvajuć mlavaść, kaža Kłajes-Mikael Štal, namieśnik hienieralnaha sakratara brusielskaj niaŭradavaj arhanizacyi «Jeŭrapiejski prafsajuz», jakaja pravodzić kampaniju za toje, kab Jeŭrapiejskaja kamisija pryniała zakon, jaki vyznačyć maksimalnuju tempieraturnuju miažu dla pracy.
Ciapier rekamiendacyi pa ŭsim błoku mocna adroźnivajucca. Dla pracy na adkrytym pavietry maksimalnaja tempieratura składaje 36 hradusaŭ pa Celsii ŭ Čarnahoryi, 28 u Słavienii i 18 u Bielhii, a ŭ niekatorych krainach, naprykład, u Francyi, naohuł niama abmiežavańniaŭ pa tempieratury.
«Pryčyna, pa jakoj bolšaść ludziej pracujuć na vulicy ŭ śpiakotu, u tym, što heta praca, jakuju treba rabić. Ale jana nie abaviazkova pavinna vykonvacca mienavita ŭ toj čas, kali najbolš horača», — kaža Štal. Na jaho dumku, kali b byŭ uviedzieny tempieraturny maksimum, pracadaŭcy mahli b adreahavać na heta źmianieńniem praciahłaści pracoŭnaha dnia. «Kali vy pajedziecie ŭ krainy Paŭdniovaj Jeŭropy, dzie doŭhi čas stajała śpiakota, vy ŭbačycie, što ŭ ich jość sijesty, — kaža jon. — Ja dumaju, što heta adlustroŭvaje mudraść pakaleńniaŭ, i ja dumaju, što my pavinny prysłuchacca da hetaj mudraści».
Pieranos pracoŭnaha dnia nie tolki abaraniaje rabotnikaŭ ad ciepłavych udaraŭ, ale i moža pavysić pradukcyjnaść pracy, kaža Łars Niuba, prafiesar fizijałohii čałavieka ŭ Univiersitecie Kapienhahiena ŭ Danii, dadajučy, što mienavita heta jon vyjaviŭ, kali vyvučaŭ sielskahaspadarčych rabočych u Italii.
Adnak Niuba pryznaje, što bolš praciahły abiedzienny pierapynak ciahnie za saboj kampramisy, što ŭžo ŭśviadomiła Ispanija. «Ź fizijałahičnaha punktu hledžańnia heta maje sens, — kaža jon. — Ale ŭ praktyčnych umovach, mahčyma, maje sens pahladzieć, ci možna pačać pracu na dźvie ci try hadziny raniej i skončyć raniej».
«Ja nie zhodny z tym, što rašeńniem prablemy źjaŭlajecca narmalizacyja jornada partida», — kaža Chuncy, jakaja taksama ličyć, što było b lepš pačynać i zakančvać pracoŭny dzień raniej. I kali Paŭnočnaja Jeŭropa ŭsio ž zachoča pierajści na ispanski styl pracoŭnaha dnia, jana zaklikaje ich nie zabyvać pra toje, jakija heta vykliča prablemy: jak sumiaścić pracoŭny čas sa škołaj? Ci značyć heta, što kramy pavinny pracavać daŭžej? I ci buduć płacić ludziam za hetyja doŭhija abiedziennyja pierapynki?
