U kastryčniku 2022 h. KDB uklučyŭ Zołatavu ŭ śpis asob, «jakija majuć dačynieńnie da terarystyčnaj dziejnaści». Ź jaho stała viadoma, što ciapier palitźniavolenuju abvinavačvajuć pa art. 130 KK («Raspalvańnie sacyjalnaj varožaści») i art. 361 KK («Zakliki da mier abmiežavalnaha charaktaru (sankcyj), inšych dziejańniaŭ, nakiravanych na pryčynieńnie škody nacyjanalnaj biaśpiecy Respubliki Biełaruś»).
Da dnia naradžeńnia viadomaj biełaruskaj žurnalistki błoh «Ludzi» sabraŭ cytaty ź jaje listoŭ.
Pra dobraje i drennaje
— Chutka paŭtara hoda, jak ja ŭ turmie. Čas pralacieŭ niezaŭvažna, — piša Maryna. — Ciapier užo składana skazać, jakija emocyi ja adčuvaju z hetaj nahody. Niespraviadlivaść, mabyć, heta hałoŭnaje. Za hetyja paŭtara hoda ŭnutry mianie byli vielmi roznyja pačućci — i niehatyŭnyja, i pazityŭnyja. Z apošnich pazityŭnych — navina pra toje, što Aleś Bialacki atrymaŭ Nobieleŭskuju premiju miru.
Naviny tut vielmi spaźniajucca, ale, što cikava, za niekalki chvilin da taho, jak ja ŭsio daviedałasia, ja ź im razam išła pa kalidory turmy. A jon, ścipły, ničoha nie skazaŭ.
Prosta ŭjavi, jak heta vyhladaje: čałaviek, jaki atrymaŭ Nobieleŭskuju premiju miru, siadzić za niekalki kamier ad ciabie. Dumaju, hetaja Nobieleŭka Bialackaha matyvuje i natchniaje ŭsich palitviaźniaŭ. U nas na Vaładarcy dyk dakładna.
Moj samy ščaślivy za hetyja paŭtara hoda momant, kali mianie vazili ŭ SK, i ja ŭbačyła na Vaładarcy svaich rodnych. Zdarajucca i inšyja radasnyja sustrečy. Naprykład, kali baču našu Miłu (byłoha hienieralnaha dyrektara «TUTBAJ miedyja» Ludmiłu Čekinu) pa darozie na špacyr. Šmat radaści prynosiać listy. Ciapier ź imi niejak zusim drenna, ale ja razumieju, što ludzi nie zabyvajuć.
A kali pra drennaje… Heta prysudy šmatlikim «palityčnym» i 24 lutaha. Užo niekalki miesiacaŭ my žyviom u novaj realnaści. U hałavie prakručvajecca šmat scenaryjaŭ, a ŭ vyniku zdarycca moža niešta zusim inšaje. Ja ŭžo źmiryłasia, što ŭsio heta moža zaciahnucca nadoŭha. Navat nie toje što źmiryłasia, a prosta da hetaha hatovaja.
U dziesiacimiesnaj — čaćviora, — uspaminaje Maryna. — Pastupova kolkaść palityčnych raście. Samy raspaŭsiudžany artykuł — 342-i. Usio heta vielmi roznyja ludzi: mastaki, prahramisty, biznes-analityki, majstry pa manikiury, rabočyja, nastaŭniki, lekary. Sustrakałasia, naprykład, z 18-hadovaj dziaŭčynaj, jakoj «u momant ździajśnieńnia złačynstva» było 16, i z 55-hadovaj Irynaj Koval, jakaja ŭ BNF z 1988 hoda.
Zdajecca, hety patok nie spyniajecca, i «zajazdžajuć» cełymi siemjami. Muž z žonkaj, maci z dačkoj, a to i bolš. I ŭsio z-za čaho? Z-za fota z maršu. Boža-boža, ale sa žniŭnia 2020-ha prajšło ŭžo stolki času. Heta jak by novaja narmalnaść, jakuju ja nie chaču prymać.
Adrazu, kali chtości novy zachodzić u kamieru, aceńvajem, što za kantynhient. Starajemsia pahladzieć vałasy, pytajemsia pra chvaroby. Časta sustrakajucca ludzi ź VIČ i hiepatytam. Jość hramadzianki, jakich treba prymušać prać rečy i mycca. Dy jašče i pakazvać, jak heta rabić. Raniej takija rečy šakavali, ale ciapier — prykraja drobiaź.
Pra kanflikty
— Ci svaryłasia ja z kimści? Nie pamiataju takoha naohuł. Nu jak u zvyčajnym žyćci ŭźnikajuć sprečki, kali iści palić (ja, darečy, nie palu i adstojvaju pravy tych, chto nie palić), kali hladzieć televizar, — apisvaje situacyju Maryna. — Siarod «palityčnych» kanflikty, jak praviła, nie ŭźnikajuć, a inšych tut užo amal niama.
Skandalać u asnoŭnym «dźvieściepiatki» (art. 205 KK «Kradziež») i roma. Robiš zaŭvahu ŭ spakojnym fonie, na kryk jany reahujuć tak, što jašče bolš kryčać pačynajuć. A kali spakojna i dobrazyčliva, dziviacca i astyvajuć.
Važna prapanavać niejkuju alternatyvu ci hatovaje rašeńnie. Kali čałaviek prosta harłapanić, hałoŭnaje, na heta nie vieścisia. Kali jon razumieje, što nichto nie reahuje, astyvaje.
Zdajecca, «palityčnyja» złamali sistemu. Navat pradolnyja (dziažurnyja pa kalidory) ciapier vitajucca, uśmichajucca, kažuć: «Kali łaska», «Prachodźcie, kali łaska», «Ruki za śpinu, kali łaska». Nie viedaju, jak jany z chłopcami razmaŭlajuć, ale ź dziaŭčatami tak. I heta ŭsio na maich vačach mianiajecca. Raniej jany byli bolš hrubyja i strohija. Ale raniej siudy chto zajazdžaŭ? Art. 174 («Uchileńnie ad alimientaŭ»), art. 205 («Kradziež»), art.147 KK («Pryčynieńnie ciažkaha cialesnaha paškodžańnia») — asnoŭnyja klijenty. A ciapier chto? Pryhožyja maładyja dziaŭčaty, u krajnim vypadku — intelihientnyja žančyny va ŭzroście.
Pra rasstańnie ź siamjoj
— Bytavyja ciažkaści — heta z razradu «z hetym možna žyć». Značna bolš składana dajecca rasstańnie ź siamjoj. Ale ŭ mianie cudoŭnyja rodnyja. Dzieci pobač z mužam, tak što za ich ja spakojnaja. Ja prapuściła ŭžo dva dni naradžeńnia syna i dva — dački.
Prapuściła Nadzin vypuskny i pastupleńnie ŭ Akademiju mastactvaŭ. Heta, viadoma, sumna, ale ja viedaju, što za hety čas jany, heta značyć my, zhurtavalisia macniej, a jany stali darosłymi i samastojnymi.
Syn vyras na 10 santymietraŭ, a ja heta prapuściła. Ja zaŭsiody kažu, kab kampiensavać hety skradzieny ŭ nas čas, my prosta abaviazany žyć dalej.
Pra knihi
— Knihi — vielmi važnaja častka turemnaha žyćcia. Paśla sotaj ja ŭžo pierastała ličyć, kolki ŭsiaho pračytała, — kaža Maryna. — Ale maje značeńnie navat nie kolkaść, a jakaść. Apošnim časam było šmat «ciažkaj artyleryi»: «Archipiełah HUŁAH», «Błakadnaja kniha». Čytaju, tamu što važna viedać heta ŭsio siońnia.
U Sałžanicyna, biezumoŭna, samaje maštabnaje daśledavańnie stalinskich represij. Ja raniej čytała šmat knih na hetuju temu, ale «Archipiełah HUŁAH» całkam raniej nie čytała. I što?
Viedaješ, kali mnie dziaŭčatki ciapier raskazvajuć pra Akreścina, heta mała čym adroźnivajecca ad Sałžanicyna.
Naprykład, u kamiery na adnaho było vosiem čałaviek. «Škonku» na noč navat nie adšpilvali, lažali na padłozie, kab miesca zekanomić. A jašče pa 10, 15 i bolš sutak jany žyvuć tam bieź pieradač, źmiennaj bializny, biez prahułak, biez dušu (u nas jon raz na tydzień).
Pra sport
— Kali zdarajecca, što ja prapuskaju špacyr, to adčuvaju siabie niavažna, — pryznajecca Maryna. — Ranicaj rablu nievialikuju zaradku-raźminku ŭ kamiery. Na prahułcy jašče kompleks praktykavańniaŭ, uklučajučy toje, što pamiataju sa step-aerobiki. A potym prabiežka — biehaju na miescy roŭna hadzinu (kali ŭ kamieru nie kažuć iści raniej).
Hetaja hadzina prabiežki — svojeasablivaja miedytacyja. Ruchu tut strašna nie chapaje. Niekatoryja «zabivajuć» na jaho i pa miesiacy nie vychodziać na špacyr.
Inšaja važnaja reč — hartavańnie. Heta dapamahaje trymać cieła ŭ tonusie i … pazbavicca ad lišniaha prańnia.
Pra ślozy
— Tut ja nie płaču ad hora ci złości. A voś ad radaści ci zamiłavańnia — lohka mahu.
Ciapier kali mianie i prabivaje na ślozy, to mienavita ad čahości kranalnaha. Ad niejkich vartych pierajmańnia čałaviečych učynkaŭ.
P. S. Siońnia Maryna nie moža abniać svaich rodnych. I choć naŭrad ci jość u śviecie toje, što heta zamienić, kožny z nas moža padaryć joj krychu ciapła i padtrymki. Usio, što dla hetaha treba, — adpravić list ci pasyłku.
Adras dla adpraŭki: 220050, vuł. Vaładarskaha, 2, Minsk, Biełaruś, Zołatavaj Marynie Vasiljeŭnie.
