Fota tut i dalej: «Smartpres»
Žurnalisty adznačajuć, što rezidencyja vyhladaje pa-jeŭrapiejsku. Za vyklučeńniem japonskich hraviur na ścienach, tut ničoha nie vydaje krainu ŭzychodziačaha sonca.
— Rašeńnie stać dypłamatam było dziciačaj maraj, vypadkovym źbieham abstavinaŭ abo paradaj baćkoŭ?
— Ja naradziŭsia i vyras nie ŭ miehapolisie, takim, jak Tokia, a ŭ maleńkim horadzie na zachadzie Japonii, na vostravie Kiusiu. Moj baćka pracavaŭ u nievialikim banku, maci nie pracavała.
Radyjo časta łaviła pieradačy na kitajskaj i karejskaj movach, i ja jašče ŭ siaredniaj škole zachapiŭsia zamiežnymi krainami. Mienavita tamu padčas vučoby va ŭniviersitecie ja zdaŭ ekzamien u MZS. Baćkam raspavioŭ pra heta ŭžo paśla taho, jak prajšoŭ. Pieršaje pryznačeńnie atrymaŭ u 1989 hodzie, praz hod paśla viasiella.
— Chto vaša žonka? U vas było z takoj pracaj viasielnaje padarožža?
— Maja žonka vychavacielka, hladzić maleńkich dziaciej. Viasielnaje padarožža było, praŭda, amal praz hod paśla viasiella — my pajechali ŭ Łondan. Nam nie pašancavała, tamu što mietro i ŭsie vidy transpartu nie pracavali — byŭ strajk. I my pa ŭsim Łondanie chadzili pieššu. Tak što my dobra viedajem Łondan (śmiajecca).
— Vaša siamja zastałasia ŭ Tokia. Čamu vyrašyli nie pierajazdžać, heta składana — dystancyjnaje siamiejnaje žyćcio?
— Jość dźvie pryčyny, čamu maja siamja nie pryjechała razam sa mnoj. Pieršaja — heta pytańnie z adukacyjaj. Maje syny [u siamji pasła dva darosłyja syny] jakraz rychtavalisia da pastupleńnia va ŭniviersitet, tamu nie zmahli pajechać. A druhaja pryčyna — heta nieabchodnaść kłapacicca pra pažyłych baćkoŭ.
Maja žonka pryjazdžała ŭ Minsk na niekatory čas, ale potym viarnułasia ŭ Japoniju. Jana skazała, što mnie budzie nieskładana žyć tut adnamu. U Japonii ŭ jaje byli svaje spravy, da taho ž jana pracuje.
Technałohii raźvivajucca, i ŭ nas jość mahčymaść mieć znosiny pa videasuviazi kožny tydzień.
— Chto jašče ŭ vas zastaŭsia ŭ Tokia? Jość chatnija hadavancy?
— Tak, u nas jość… rybka. Viedajecie multfilm «U pošukach Nema»?
Pasoł, jak i ŭsie haspadary chatnich hadavancaŭ, staŭ hartać halereju zdymkaŭ. Akazałasia, rybka sapraŭdy jak u multfilmie! Raznavidnaść ryby-błazna. Niečakana vyśvietliłasia, što hety hadavaniec nie vielmi prosty ŭ dohladzie.
Heta marskaja rybka, i joj patrebna marskaja vada. A jašče vada pavinna być peŭnaj tempieratury. Uletku ŭ Japonii vielmi-vielmi horača, i dla našaj rybki kandycyjanier pracuje ŭvieś dzień, navat kali nas niama. Ale dziakujučy takomu dohladu jana žyvie ŭžo bolš za 10 hadoŭ.
— Vierniemsia ŭ 1989 hod. Vaša pieršaje pryznačeńnie było ŭ Polšču. Što zapomniłasia?
— Heta było vielmi cikava — tolki ruchnuła Bierlinskaja ściana, va Uschodniaj Jeŭropie było šmat pieramienaŭ. Ale majo samaje jarkaje ŭražańnie — atmaśfiera Rastva. I toje, jak jana źmianiałasia: u 1989 hodzie na vulicach było praktyčna ciomna, u nastupnym hodzie stała jarčej, a jašče praz hod užo ŭsiudy byli kaladnyja kirmašy. Vielmi pryhožy kirmaš byŭ nasuprać Pałaca kultury i navuki.
Ja žyŭ u siami zamiežnych krainach, pra kožnuju jość svaje ŭspaminy. U Kazachstanie ja pracavaŭ dvojčy. Zimoj my katalisia na łyžach u dvary, a letam ładzili barbiekiu.
— Vaš farmat idealnaha adpačynku?
— Kali staić dobraje nadvorje, ja hulaju — atrymlivaju asałodu ad siezonnych kvietak i dreŭ, hladžu na ptušak. Vosień sioleta była vielmi pryhožaj. Dumaju, što heta była samaja pryhožaja vosień za ŭsie hady, jakija ja pravioŭ u Minsku. Ja žyvu pobač ź Cnianskim vadaschoviščam, i tut vielmi malaŭniča.
A jašče ja časta słuchaju muzyku. Kali ničoha nie chočacca rabić, heta spakojnyja miełodyi. A kali ja, naprykład, zajmajusia na viełatrenažory, ja słuchaju enierhičnyja pieśni, jakija padymajuć nastroj.
— Jak vy pravodzicie adpačynak?
— Kali jość čas, ja jedu ŭ Japoniju. Da kavidu ja pryjazdžaŭ 2-3 razy na hod, ciapier adzin raz na hod.
— Vy pakutujecie ad džetłahu?
— Mnie treba tydzień, časam bolš, kab adaptavacca. I jak tolki ja pryvyk — para źjazdžać (razvodzić rukami).
— Kali vy sustrakajeciesia ŭ Japonii ź siabrami, ź siamjoj, jak vy bavicie čas?
— Ź siabrami, jak i ŭsie, my razmaŭlajem, vypivajem (śmiajecca). Z žonkaj my lubim onsen — heta haračyja krynicy. U nas jość kurorty onsen — tam nie tolki łaźnia, tam možna paradavać siabie smačnaj ježaj, kožny siezon kuchnia mianiajecca. Uvosień, naprykład, my jamo kaštany.
— U vas pracuje kuchar ź Japonii?
— Pasły Japonii mohuć brać z saboj u krainy pryznačeńnia kucharaŭ. Našaha kuchara zvać Masao Namura. Jon daśviedčany šef: raniej pracavaŭ u Maskvie, ZŠA, Ekvadory, Vjetnamie. Choć u Minsku jość nie ŭsie nieabchodnyja inhredyjenty, jon hatuje japonskija stravy z taho, što možna kupić na Kamaroŭskim rynku i ŭ supiermarkietach.
Šef raspavioŭ, što 90% praduktaŭ kuplaje tut. Ale, naprykład, muka ŭ stravach — ź Japonii.
Masao Namura — ekśpiert nie tolki ŭ japonskaj kuchni, ale i ŭ łacinaamierykanskaj: jaho byłaja žonka z Ekvadora. A jašče jon doŭha pracavaŭ u Vjetnamie, i, kali jamu ŭdajecca znajści inhredyjenty, jon hatuje vjetnamskija stravy.
— Što abaviazkova pavinna być na stale?
— Mabyć, sojevy sous i pasta misa. Na žal, my nie možam tut hatavać sašymi. Dla sašymi patrebna śviežaja ryba, a nie zamarožanaja.
— A jakija stravy japoncy jaduć štodnia, nie na zvanych abiedach?
— Ranicaj heta ci jeŭrapiejski śniadanak, ci japonski: rys, misa sup, roznyja zapraŭki. Na abied my zvyčajna jamo ramen. Na viačeru, naprykład, śvininu ŭ klary. Šmat užyvajem kary. Japonski kary adroźnivajecca ad indyjskaha.
Vosieńniu my lubim sajru, kali idzie jaje vyłaŭ. Choć apošnija hady sajra nie dachodzić da Japonii — tempieratura vady pavysiłasia, i sajry zanadta ciopła kala Japonii.
Apošni čas japoncy jaduć bolš miasa, čym ryby, — ryba stała darahoj.
— Jakija japonskija stravy ŭ Biełarusi hatujuć niapravilna?
— Sušy vielmi papularnyja ŭ mnohich krainach, ale jany adroźnivajucca ad japonskich sušy. Japonskija sušy sami pa sabie vielmi raznastajnyja, tamu ja b nie skazaŭ, što biełaruskija sušy absalutna niapravilnyja. Ale ŭ Japonii dla vyrabu sušy nie vykarystoŭvajuć śmietankovy syr abo majanez. Da taho ž u rys zvyčajna dadajuć trochi vocatu i cukru dla hustu.
— Ci jość japonskija stravy, jakija nikoli nie padabajucca zamiežnikam?
— Mabyć, tak — nato. Heta fiermientavanyja baby ŭ ślizi. Jany pachnuć, jak syr rakfor. Ale japoncy lubiać ich i časta jaduć ranicaj. Ličycca, što nato vielmi karysna dla zdaroŭja.
U niekatorych hornych rajonach jaduć saranču. Heta zrazumieła — heta rajony, addalenyja ad mora, i im histaryčna patrebna była krynica prateinu. Tamu jany jeli nasiakomych.
— Vašy lubimyja stravy niejaponskaj kuchni?
— Ja jem stravy luboj kuchni, lublu italjanskuju. Na moj pohlad, u Minsku aŭtentyčnaja italjanskaja kuchnia. Ja davoli razborlivy i ŭ paście, tamu što ŭ Japonii z daŭnich časoŭ hatujuć šmat straŭ z łokšyny: ramen, udon, soba. U nas dobryja spahiećci, moža navat smačniejšyja, čym u Italii.
Ź biełaruskaj kuchni ja lublu draniki, mačanku i boršč.
— Jak prachodzić vaš dzień?
— Dniom ja zvyčajna čytaju naviny, prahladaju karespandencyju ź Japonii i pravodžu sustrečy. Kali ŭviečary prachodziać roznyja mierapryjemstvy i mianie zaprašajuć, to starajusia pa miery mahčymaści na ich prysutničać. Časam ja zaprašaju haściej da siabie ŭ rezidencyju, i my hutarym, atrymlivajučy asałodu ad smačnaj japonskaj ježy.
— Vy zajmajeciesia sportam, u vas jość chobi?
— Ja asabliva nie zajmajusia sportam, choć raniej hulaŭ u vialiki tenis. Apošnim časam ja adčuvaju, što ŭ mianie pahoršyŭsia zrok i stała mienš sił, tamu paźbiahaju ciažkich nahruzak. Kali ŭ mianie jość čas, ja zajmajusia na aerobnym viełatrenažory ŭ siabie ŭ rezidencyi. U volny čas ja hladžu filmy, lublu prahramy ab apošnich navukovych daśledavańniach.
— Hałoŭnyja adroźnieńni i padabienstvy biełarusaŭ i japoncaŭ — u pavodzinach, u zvyčkach, pohladach na žyćcio?
— Hledziačy na biełaruskich dziaciej, ja razumieju, što jany bolš aktyŭnyja. Japonskija dzieci bolš turbujucca pra toje, što pra ich padumajuć inšyja. «Kali ja zadam hetaje pytańnie, ź mianie, napeŭna, buduć śmiajacca», — dumajuć jany. Našym dzieciam nie padabajecca vyłučacca, tamu jany nie vykazvajucca i nie zadajuć pytańniaŭ. U hetym dačynieńni biełaruskija dzieci bolš inicyjatyŭnyja. Viadoma, heta dobra.
Ja baču i padobnyja rysy. I japoncy, i biełarusy akuratnyja ŭ detalach. Dumaju, padabienstvy abumoŭlenyja tym, što ŭ abiedźviuch krainach dobra raźvity pramysłovy siektar. Mnohija biełarusy, jak i japoncy, vielmi saramlivyja. Heta nie vielmi dobry prykład, ale biełarusy časta prachodziać mima nieznajomych ludziej na vulicy, nie vitajučysia. Japoncy taksama tak robiać. U niekatorych krainach navat nieznajomyja ludzi kazali mnie «dobry dzień», ale ŭ Biełarusi ja z takim nie sutykaŭsia.
Moža, tamu ja adčuvaju niejkuju blizkaść da biełarusaŭ (uśmichajecca).
— Šmat japoncaŭ žyvie ŭ Biełarusi?
— Mała. 50 čałaviek, z ulikam nas. Heta i źmiešanyja siemji, i studenty, jakija vyvučajuć ruskuju movu, studenty baletnaha kaledža. Darečy, sabak japonskaj parody akita tut u try razy bolš (śmiajecca).
— Try hałoŭnyja asabistyja jakaści dypłamata?
— Dumaju, što ŭsie adkažuć pa-roznamu, ale ja b nazvaŭ:
- cikaŭnaść i adsutnaść praduziataściaŭ;
- hnutkaść myśleńnia i zdolnaść razhladać rečy z roznych punktaŭ hledžańnia;
- zdolnaść jeści lubuju ježu.
biełarusy i japoncy kudy bližej, čym spadar Chiroki Takunaha dumaje )