«Źbirałasia na try miesiacy, a zastałasia na try hady»
Karyna doŭhi čas cikaviłasia karejskaj kulturaj, a paśla zakančeńnia fakulteta zamiežnych moŭ u Mahiloŭskim dziaržuniviersitecie vyrašyła źjeździć u krainu mary.
«Naohuł ja płanavała pajechać tudy jak turyst. Turystyčnaja viza dla adnarazovaha znachodžańnia ŭ nas vydavałasia tady na 90 dzion. Ja paličyła, što dva tydni znachodžańnia abyšlisia b mnie ŭ paŭtary tysiačy dalaraŭ. U hetuju sumu ŭvachodzili afarmleńnie vizy, pieralot i pražyvańnie. Padumała, što heta niejak doraha dla 14 dzion.
A potym pa ščaślivaj vypadkovaści ŭbačyła, što možna pajechać vučycca na moŭnyja kursy va ŭniviersitet Kionbok, dzie miesiac navučańnia kaštavaŭ kala tysiačy dalaraŭ. Karejskaja mnie zaŭsiody padabałasia, tamu, niadoŭha dumajučy, pačała daviedvacca, jakija dakumienty patrebnyja dla pastupleńnia. Mianie ŭ hetym pytańni kansultavała dziaŭčyna ź Biełarusi, jakaja ŭžo vučyłasia ŭ Karei, ale my ź joj tak i nie sustrelisia: jana źjechała raniej, čym ja pryjechała siudy».
Karyna adznačyła, što dla pastupleńnia treba było padać roznyja dakumienty: spačatku zapoŭnić ankietu, zrabić aktualnyja fota i apastyl atestata, uziać zaprašeńnie z univiersiteta, jaki prymaje, i daviedku ab dachodach siamji (ciapier jana ŭžo nie patrabujecca).
«Na samaj spravie mnie było niejak prosta siudy patrapić. Užo kali pryjechała i razmaŭlała sa studentami, daviedałasia, što niekatorym treba było adpravić častku hrošaj za navučańnie zahadzia, kamuści pryjšłosia čakać list z paćviardžeńniem ab zaličeńni, jaho adpraŭlali pa pošcie.
Mnie ž heta apaviaščeńnie pryjšło prosta pa elektroncy. Paśla zaličeńnia ŭ pasolstvie vydali vizu D4 — heta studenckaja z mahčymaściu dalejšaha padaŭžeńnia času znachodžańnia.
Terminy pryciskali: pačynaŭsia novy siemiestr. Tam moŭnyja kursy prachodziać kožnyja try miesiacy — voś ja prylacieła 20 kastryčnika, a 21-ha ŭžo pajšła na zaniatki. Pieralot z Maskvy pramym rejsam doŭžyŭsia 8 hadzin, ciapier takoj raskošy niama — kab mnie viarnucca ŭ Biełaruś, treba budzie ź pierasadkami dabiracca try dni.
Uvohule ja lacieła vyvučać karejskuju na try miesiacy, a pa vyniku zastałasia na try hady — ciapier užo vučusia tut na śpiecyjalnaści beauty i padzarablaju pamiž siemiestrami ŭ hateli».
«Tut niama centralizavanaha aciapleńnia, jak u Biełarusi»
Ciapier dziaŭčyna žyvie ŭ «kisuksie» — heta internat ad univiersiteta. U miesiac za pakoj, u jakim znachodzicca troje čałaviek, jana płacić 150 dalaraŭ. Z mebli jość dvuchpaviarchovy łožak, zvyčajny łožak, stoł, kresły, chaładzilnik, a taksama sumieščany z tualetam vanny pakoj. Asobna raźmieščana kuchnia. Na paviersie možna karystacca mikrachvaloŭkaj i kuleram z vadoj. Vykarystańnie lubych elektrapryboraŭ u pakojach zabaroniena.
«Kali zdymać niešta ŭ stalicy, Sieule, to budzie doraha ŭ lubym vypadku, tamu mnohija, pryjazdžajučy siudy, sielacca ŭ pravincyjach. Na canu arendy moža ŭpłyvać absalutna ŭsio: rajon, blizkaść da mietro, hod pabudovy doma. Zvyčajna žyllo zdajecca na hod, vielmi redka — na paŭhoda, kali damovišsia z arendadaŭcam. Vybar tut rozny: možna spynicca ŭ kašavonie abo vanrumie, jość i kvatery, — raspaviadaje Karyna. — Darečy, u Karei treba budzie pakinuć depazit za źjom, tut heta nazyvajecca «pudžyk». Pa zakančeńni času arendy hetaja suma viartajecca. A jašče cikava, što čym bolšy depazit, tym mienšy štomiesiačny košt».
Kašavony — pakoi vielmi maleńkaha pamieru. Jany zvyčajna naohuł biez voknaŭ, a z mebli tam moža znachodzicca tolki łožak i nievialiki stolik. Za takoje žyllo treba budzie pakinuć depazit kala 50-100 dalaraŭ, u miesiac jaho arenda abydziecca ŭ 300-350$, kali pakoj novy, to moža i ŭ 400.
Vanrumy — heta kvatery-studyi. Čaściej za ŭsio tut niama mebli, jaje treba kuplać samastojna. Pašancuje, viadoma, kali zastaniecca niešta ad minułych źjomščykaŭ. Miesca moža chapić i na dvaich, zvyčajna studenty tak i ekanomiać. Cana takoha pakoja — ad 400 dalaraŭ plus zakład u pamiery ad 1000 dalaraŭ. Ale heta nie vielmi dobryja i pa budovie, i pa jakaści žyćcia varyjanty. Kamunałka moža ŭvachodzić u hetuju canu, a moža i nie — tut užo jak damovišsia.
«U pryncypie, kamunalnyja, kali abapiracca na karejskija ceny, nie vialikija — prykładna 50 dalaraŭ. Tut tannaja vada — kala 10$. U Karei niama centralizavanaha aciapleńnia, jak u Biełarusi. Zvyčajna ŭ žylli robiać padłohu z padahrevam. Moža vykarystoŭvacca kandycyjanier, ale heta zadavalnieńnie nie dla ŭsich, bo šmat treba budzie płacić za elektryčnaść. Ja, darečy, tut upieršyniu ŭbačyła elektryčnyja matracy: ich vykarystoŭvajuć, kab było nie tak choładna spać. Ale ŭ nas u internacie imi karystacca nielha», — raspaviadaje Karyna.
Standartnyja kvatery ŭ Karei zvyčajna majuć takuju płaniroŭku: sumieščanyja ŭ vyhladzie studyi haścioŭnia i kuchnia, a da ich moža iści jašče 2-3 pakoi nievialikaha pamieru. Cikava, što tut budujucca kvatery navat na dachach budynkaŭ, čaściakom u takich miescach vielmi šmat zielaniny. Košt takoj kvatery ad 550 dalaraŭ plus zakład i kamunalnyja.
«Hetyja varyjanty najbolš dastupnyja. Jość i bolš darahoje žyllo. Kali ž pryjazdžać siudy jak turyst, to lepš źniać hatel abo haścinicu. Dastupnyja varyjanty airbnb — tut tak nazyvajuć kvatery na noč, tydzień ci miesiac. U pryncypie, u hetym płanie vielmi padobna da Biełarusi, — adznačaje dziaŭčyna. — Darečy, u karejcaŭ u damach praktyčna niama vannaŭ, vielmi redka možna sustreć, čaściej za ŭsio dla ekanomii miesca vykarystoŭvajucca dušy. A jašče tut minimalizm — niama takoha praviła zajmać usiu volnuju prastoru meblaj.
Ź cikavaha — u Karei nie karystajucca klučami ŭ zvykłym dla nas razumieńni: kab kudyści patrapić, čaściej za ŭsio ŭžyvajuć śpiecyjalnyja kartki (kaštujuć prykładna 5 dalaraŭ) albo damafony z kodami — jany ŭstalavany ŭ kožnaj kvatery, heta značyć, ty sam vybiraješ patrebny dla siabie kod».
«Rys, boršč i aliŭje za 40 dalaraŭ»
Karyna raspaviała, što ź lutaha 2022-ha ceny padnialisia i ŭ Paŭdniovaj Karei. Naprykład, kali raniej małako kaštavała 2 dalary, to ciapier stała 4, litr kiefiru — dzieści 5. Choć vybar małočnych praduktaŭ u pryncypie nievialiki, karejcy nie ŭžyvajuć ich tak, jak biełarusy.
Darahija i harodnina z sadavinoj. Cikava, što ich pradajuć paštučna, a nie tak, jak u nas — pa vazie, a ŭ kramach niama zvykłych nam vahaŭ. Usio ŭžo rasfasavana i maje svaju canu. Naprykład, šeść bananaŭ siaredniaha pamieru abyducca prykładna ŭ 4 dalary — heta adzin z samych tannych fruktaŭ. Adzin jabłyk — prykładna dalar. Raspaŭsiudžanyja pierakusy, asabliva «ramien» (u našym razumieńni rołtan). U Karei vialiki vybar takoj pradukcyi, roskid cen, adpaviedna, taksama vialiki: ad mienš jak dalar za štuku da 4-ch.
Vysokija ceny ŭ krainie i na vypiečku: siaredni tort abydziecca ŭ sumu ad 30 dalaraŭ, samy tanny prasnak — 2 dalary, a maleńki chleb «cahlinka» — 2,5. Pry hetym za kuplu praduktaŭ biarecca padatak: jon užo ŭvachodzić u vynikovuju sumu na kasie, možna ŭbačyć jaho ŭ čeku, zvyčajna kala 3 adsotkaŭ.
«Paśla vośmaj viečara ŭ praduktovych kramach zvyčajna źnižki da 50 adsotkaŭ. Tak, kurycu, jakaja kaštuje kala 11 dalaraŭ, možna kupić usiaho za siem. Časta jašče prapanujucca roznyja akcyi typu«1+1», «2+1» i hetak dalej. Jość takija ŭstanovy, jak «bupe», — u ich bieźlimitnaja ježa, pryčym jany byvajuć roznych vidaŭ — karejskaja, pica, fastfud. Za dźvie hadziny z karejskaj ježaj treba budzie zapłacić kala 8 dalaraŭ, a, naprykład, ź picaj — ad 15.
Ale jość adno praviła: kali ty nakłaŭ sabie ježy, ale nie zmoh dajeści jaje, jana zastałasia na talercy, pryjdziecca za heta dapłacić.
Raspaŭsiudžanaja i sistema kuponaŭ — ich možna navat adpraŭlać jak padarunak siabru, kab paźniej jon vykarystaŭ jaho ŭ kramie ci ŭ kino. Darečy, jašče tut jość markiet biez pradaŭcoŭ: prosta stajać kasy samaabsłuhoŭvańnia i kamiery sačeńnia. Raniej u ich ceny byli nižejšyja, čym u zvyčajnych kramach, ale ciapier stali prykładna adnolkavyja».
Sami karejcy vielmi lubiać luboje miasa. Šmat jaduć kurycy i picy, supoŭ — tut ich vielizarny vybar, z zakusak — kimčy (vostra zapraŭlenaja kisłaja kapusta). U krainie raźvity mały biznes, šmat vuličnaj ježy. Znakamityja takpoki (maleńkija kaŭbaski z rysavaj muki) kaštujuć kala 3 dalaraŭ.
Zvykłuju dla biełarusaŭ ježu tut taksama možna znajści, ale heta zadavalnieńnie nie z tannych.
«Mnie padabajecca karejskaja ježa, ale i pa našaj ja taksama vielmi sumuju. Časam tak chočacca biełaruskich syrkoŭ abo šakaładu. U miascovyja restarančyki našaj kuchni ja chadziła niekalki razoŭ. Nie mahu skazać, što tam było smačna.
Kupić nievialikuju talerku baršču ŭ ich možna prykładna za 10 dalaraŭ, try maleńkija syrniki — taksama 10. Abied z rysu, baršču i aliŭje nam niejak abyšoŭsia ŭ 40$.
Jašče jość i asobnyja kramy sa zvykłymi praduktami. Ale tam za 400 hramaŭ tvarahu addasi 10 dalaraŭ, za pałačku kaŭbasy — 7-8, toj ža syrok budzie kaštavać 2,5 dalara, a 150 hram siemak — 3».
Dla apłaty transpartu ŭ Karei vykarystoŭvajucca śpiecyjalnyja karty, padobnyja na našy prajaznyja. Tolki nielha kupić bieźlimit pajezdak na miesiac: papaŭniaješ kartu na peŭnuju sumu, a potym za jaje jeździš na lubym patrebnym transparcie. Tak, adna pajezdka na aŭtobusie budzie kaštavać krychu bolš za dalar, na mietro — dalar. Kali treba vyjści na niejkim prypynku, to ŭ transparcie treba papiarednie nacisnuć na śpiecyjalnuju knopku, a jašče, kali pierachodziš z adnaho aŭtobusa ŭ inšy na praciahu paŭhadziny, to paŭtorna płacić za prajezd nie pryjdziecca.
Ź minusaŭ žyćcia ŭ krainie dziaŭčyna nazyvaje vysokija ceny, asabliva na miedycynskaje absłuhoŭvańnie.
«U mianie tut jość strachoŭka, ciapier jana padaražeła. Kali tolki pryjechała, cana była 50 dalaraŭ, pry hetym apłačvała jaje raz u try miesiacy. Ciapier davodzicca płacić štomiesiac pa 57 dalaraŭ. Pa strachoŭcy možna zrabić usio, akramia lačeńnia zuboŭ — maksimum tolki čystku.
Ale tut adrazu treba skazać, što ŭ Karei strachoŭka nie pakryvaje całkam košt niejkich pracedur, zvyčajna treba apłačvać kala 50 pracentaŭ ad cany za pasłuhi. Naprykład, niadaŭna ja zdavała zvyčajny ahulny analiz kryvi, addała za heta 25 dalaraŭ, a voś biez strachoŭki hetaja pasłuha abyšłasia b mnie ŭ 68 dalaraŭ. A ŭ znajomaj naohuł byŭ vypadak, što zachvareła horła, i tady pryjšłosia rabić test na karanavirus — dyk vystavili ček u 100$, ź ich 70 — za test.
Ale tut i zarobki adpaviednyja: siaredni — prykładna 3000-3500 dalaraŭ za miesiac».
«Tut aryjentujucca na kamfort»
Ź plusoŭ žyćcia ŭ krainie biełaruska adznačaje vysoki ŭzrovień biaśpieki, smačnuju ježu i dobrazyčlivaść ludziej.
«Dla ludziej tut narmalna pavitacca ź nieznajomcam. U jakaści pryvitańnia ŭ ich vykarystoŭvajucca lohkija pakłony. Zamiežniki asabliva cikavyja karejcam, choć voś zaŭvažyła, što dziaŭčaty bolš adkrytyja, čym chłopcy. Jany spakojna mohuć padyści, skazać niejki kamplimient, spytać, adkul ja, kolki mnie hadoŭ — heta standartnyja dla ich pytańni.
U Karei aryjentujucca ŭ pieršuju čarhu na kamfort. Tut usiudy jość wi-fi — u aŭtobusach, mietro, na prypynkach. Ale jon žudasna pavolny, kali paraŭnoŭvać ź biełaruskim.
Akramia hetaha, usiudy biaspłatnyja prybiralni, pry hetym va ŭsich jość śpiecyjalnyja zony dla dziaŭčat, dzie možna papravić makijaž. Tam zvyčajna zaŭsiody vialikija čerhi, ale naohuł heta zručnaja reč. Jašče va ŭsich ustanovach jość kulery z vadoj, u restaranach jana taksama padajecca biaspłatna. Darečy, da luboj stravy ŭ ich dajuć jašče i zakuski, za jakija nie treba płacić. Zvyčajna heta kimčy, marynavanaja radyska, bulon z sojevym sousam i ančousy».
Miascovy mientalitet moža pryjścisia pa dušy nie kožnamu, ale za try hady ŭ krainie Karyna ŭžo pryvykła. Kaža, što jaje čakańni apraŭdalisia, prykładna tak jana i ŭjaŭlała žyćcio ŭ Paŭdniovaj Karei.
«Viadoma, žychary tut zusim inšyja, mocna adroźnivajucca ad biełarusaŭ. Karejcy vielmi hučnyja — jany hučna čchajuć, hučna razmaŭlajuć, hučna jaduć. Dla mianie dahetul niezrazumieła, jak zimoj u vialiki minus i pry vysokaj vilhotnaści jany chodziać z rasšpilenaj vierchniaj vopratkaj i ŭ šlopkach. Śmiešna było, kali ja nadziavaju na siabie try kofty, puchavik da piat, termabializnu, idu tak pa vulicy, a pobač biažyć dzicia ŭ šlopkach. Uletku ž, naadvarot, jany apranajucca ciaplej — dla ich narmalna chadzić va ŭsim čornym i apranać čaraviki ŭ śpiakotu +30. Dumaju, heta ŭsio tamu, što jany adaptavanyja da adsutnaści zvykłaha nam aciapleńnia.
Darečy, tut niama takich apadkaŭ, jak u Biełarusi: śnieh zimoj byvaje dva razy na miesiac, a letam prachodzić siezon daždžoŭ. Na hetym, možna skazać, i ŭsio.
A jašče karejcy vielmi šmat pjuć. Tut panuje kult vypiŭki. Choć pry hetym jany i šmat zajmajucca sportam. Časta možna ŭbačyć, jak biehajuć navat babuli i dziaduli. Niekalki razoŭ zaŭvažała, jak jany zajmalisia i adnačasova z hetym śpiavali pieśni. Treba skazać jašče, što Kareja — heta kraina čerhaŭ. Ale tut i zrazumieła: jana sama pa sabie nievialikaja, a ludziej tut žyvie šmat — u adnym Sieule bolš za 10 miljonaŭ čałaviek».
Za try hady žyćcia ŭ krainie dziaŭčyna sustrełasia tolki ź piaćciu biełarusami, ale adznačaje, što ŭ nas jak byccam nie pryniata, kali bačyš ziemlaka za miažoj, niejak abjadnoŭvacca, mieć znosiny i padtrymlivać adno adnaho. Zatoje za hety pieryjad u jaje źjavilisia dobryja znajomstvy ŭ inšych kutkach śvietu — šmat ludziej pryjazdžaje z Francyi i Amieryki.
«Niahledziačy na niejkija składanaści, ja ŭlubionaja ŭ Kareju, chacieła b žyć tut na pastajancy. Mianie ŭ inšyja krainy niejak i nie ciahnie, ale voś u Biełaruś chočacca viarnucca na čas, sustrecca ź blizkimi. Škada, ciapier heta zrabić składana».
