Niaredka ŭ našym hramadstvie možna pačuć raznastajnyja stereatypy, źviazanyja z asabistym aŭto. Časta svaja «łastaŭka» ŭsprymajecca jak svojeasablivy kvitok da niezaležnaści. Nie źjaŭlajecca vyklučeńniem i Biełaruś: u pryvatnaści, raspaŭsiudžany stereatyp pra toje, «što za mužyk biez mašyny» siarod peŭnaj častki biełaruskaha hramadstva. Ale ŭsio bolš moładzi ŭ śviecie pačynaje stavicca da nabyćcia ŭłasnaha aŭtamabila bolš asensavana, raspaviadaje The Economist.
Na pieršy pohlad, luboŭ da asabistaha aŭtamabila nie spyniajecca dahetul. Kolkaść kiroŭcaŭ na darohach śvietu praciahvaje raści amal paŭsiudna. Tak, u minułym hodzie adlehłaść, jakuju prajechali amierykanskija aŭtamabilisty, dasiahnuła novaha pika. Kaliści atrymańnie paśviedčańnia kiroŭcy ŭ ZŠA było amal univiersalnym rytuałam pierachodu ŭ darosłaje žyćcio. Ale jość prykmiety, što heta pastupova mianiajecca.
Ad ZŠA da Narviehii ŭsio bolšaja kolkaść haradoŭ i miascovych palitykaŭ prymaje antyaŭtamabilnyja zakony, źmianšajučy kolkaść parkovačnych miescaŭ, pierakryvajučy darohi i źmianiajučy praviły płaniroŭki, kab addać pieravahu piešachodam, a nie kiroŭcam.
Što pakazvaje statystyka
Šmat što zaležyć naturalna ad hieahrafičnych i demahrafičnych faktaraŭ. Tak siaredniestatystyčny amierykanski kiroŭca štohod prajazdžaje prykładna ŭdvaja bolš, čym typovy francuz. Amal stahodździe budaŭnictva daroh pryviało da razrastańnia haradoŭ, u jakich ciažka pierasoŭvacca inšym sposabam. I tym nie mienš navat u ZŠA dola ludziej z paśviedčańniem kiroŭcy ŭpała ŭ kožnaj uzrostavaj hrupie da 40 hadoŭ i, pavodle apošnich danych, usio jašče źmianšajecca. I navat tyja, u kaho jany jość, jeździać mienš. Pamiž 1990 i 2017 hadami adlehłaść, jakuju prajazdžajuć kiroŭcy-padletki ŭ Amierycy, skaraciłasia na 35%, a va ŭzroście 20—34 hadoŭ — na 18%. Mienavita kiroŭcy starejšaha ŭzrostu ŭsio jašče pavialičvajuć trafik, bo ludzi, jakija vyraśli z aŭtamabilami, nie admaŭlajucca ad ich na piensii.
Padobnaja tendencyja dobra zamacavałasia ŭ Jeŭropie. U Brytanii za apošnija 20 hadoŭ dola padletkaŭ, jakija ŭmiejuć kiravać aŭtamabilem, skaraciłasia amal udvaja — z 41% da 21%. Niahledziačy na toje, što va ŭsich krainach Jeŭrasajuza aŭtamabilaŭ ciapier bolš, čym kali-niebudź, tym nie mienš, siaredniaja adlehłaść, projdzienaja kožnym ź ich, z pačatku novaha tysiačahodździa skaraciłasia bolš čym na 10 %. Vyklučeńnie składali adnosna novyja krainy-čalcy ES, naprykład, Polšča. Navat u Hiermanii, dzie ruchavik unutranaha zharańnia źjaŭlajecca nacyjanalnym tatemam, kiroŭcy naciskajuć na tarmazy.
Tendencyja asabliva mocnaja ŭ vialikich haradach. Adno daśledavańnie, praviedzienaje ŭ piaci jeŭrapiejskich stalicach: Bierlinie, Kapienhahienie, Łondanie, Paryžy i Vienie — pakazała, što kolkaść pracoŭnych pajezdak na aŭtamabili značna skaraciłasia paśla pika ŭ 1990-ja hady. U Paryžy kolkaść pajezdak na adnaho žychara ŭpała nižej za ŭzrovień 1970-ch hadoŭ.
Pryčyn moža być šmat
Nichto nie da kanca nie ŭpeŭnieny, čamu maładyja ludzi akazvajucca ŭstojlivymi da čaraŭ vałodańnia zapavietnaj mietaličnaj skrynkaj na čatyroch kołach. Rost internetu — adna ź vidavočnych pieradumoŭ: čym bolš vy možacie vyklikać dastaŭku dachaty, hladzieć filmy doma, tym mienš vam treba kudyści vyjazdžać. Adzin brytanski dakład, apublikavany ŭ 2018 hodzie, u jakaści mažlivych pryčyn nazyvaje rost kolkaści niebiaśpiečnych abo nizkaapłatnych pracoŭnych miescaŭ, źnižeńnie mahčymaściej vałodańnia asabistym domam i tendencyju ŭ maładych ludziej praciahvać navučańnie. Rost mabilnych dadatkaŭ pa vykliku taksi amal dakładna taksama ŭnios svoj układ, jak i bolš vysokija strachavyja ŭznosy dla maładych kiroŭcaŭ, bo siaredni košt vałodańnia aŭtamabilem i prajezdu na im niaŭchilna raście.
Inšyja pryčyny vyhladajuć bolš kulturnymi. Adnym z važnych faktaraŭ matyvacyi, prynamsi, dla samych addanych, źjaŭlajecca zaniepakojenaść źmianieńniem klimatu. Pry hetym padzieńnie papularnaści aŭtamabilaŭ siarod ludziej da 40 hadoŭ suhučna z nastrojami horadabudaŭnikoŭ i ŭrbanistaŭ, jakija bolš za dva dziesiacihodździ vystupajuć suprać aŭtamabilaŭ. Časam im udavałasia damahčysia pryniaćcia surjoznych i śmiełych praviłaŭ, jak uviadzieńnie płatnych zon u centry Łondana, Miłana i Stakholma, zhodna ź jakimi kiroŭcy pavinny płacić zbor za ŭjezd, što dapamahło istotna i paśladoŭna skaracić trafik.
