Fota: Freepik
Bakteryja Helicobacter pylori i jaje asablivaści
Unikalnaść Helicobacter pylori zaklučajecca ŭ jaje zdolnaści žyć u adnym z samych ahresiŭnych miescaŭ arhanizma — u kisłym asiarodździ straŭnika, dzie inšyja mikroby nie vyžyvajuć. Heta atrymlivajecca z-za zdolnaści chielikabaktara vydzialać fiermient ureazu, jaki źmianiaje rN asiarodździa z kisłaj na ščołačnuju — i takim čynam niejtralizuje straŭnikavy sok, utvarajučy asablivuju abałonku.
Žhuciki i śpiralepadobnaja forma (ad jakoj chielikabaktar i atrymaŭ svaju nazvu: helico z łac. — śpiralny, vintavy, tamu i viertalot u mnohich movach nazyvajuć hielikoptaram) dazvalajuć hetaj bakteryi biesprablemna ruchacca ŭ hielepadobnaj tekstury ślizistaj abałonki straŭnika.
Ale dla čałavieka najaŭnaść hetaha arhanizma nie vielmi dobraja: taksiny, jakija vydzialaje bakteryja, razburajuć ścienki straŭnika i mohuć vyklikać zapalenčyja pracesy.
Helicobacter pylori adkryli jašče ŭ kancy XIX stahodździa. Ale jaje značeńnie ŭ raźvićci patałohij straŭnikava-kišačnaha traktu stała vidavočnym tolki ŭ kancy XX stahodździa. Važnuju rolu tut adyhrali dva aŭstralijskija daśledčyki — Bary Maršał i Robin Uoren.
Kab dakazać, što Helicobacter pylori vyklikaje hastryt, Bary Maršał pastaviŭ ekśpierymient na samim sabie. Jon vypiŭ rastvor z Helicobacter pylori, i praź niekalki dzion u jaho pačałosia zapaleńnie ślizistaj straŭnika. Potym jon prymaŭ antybakteryjalnyja preparaty i vylečyŭsia. Daśledavańni Maršała i Uorena ŭ 2005 hodzie byli adznačanyja Nobieleŭskaj premijaj pa fizijałohii i miedycynie.
Šlachi zaražeńnia
Asnoŭnaja krynica bakteryj — čałaviek, u jakoha Helicobacter pylori žyvie ŭ ślizistaj abałoncy straŭnika, ale taksama mikrob zachoŭvajecca ŭ zubnym nalocie i ŭ fiekalijach.
Vyniki daśledavańniaŭ pakazvajuć, što sacyjalna-ekanamičny status staŭ asnoŭnym faktaram ryzyki infikavańnia Helicobacter pylori, bo jon abumoŭlivaje, jakuju čałaviek pje vadu, u jakich umovach žyvie, ci jość pobač kanalizacyja i vyvaz śmiećcia. Ryzyka vyšejšaja, kali čałaviek žyvie ŭ biednaj krainie, nie maje dostupu da čystaj vady, žyvie ŭ ciesnacie (bo lohka zarazicca, kali bakteryja jość u kahości ź siamiejnikaŭ).
Taksama zarazicca mohuć dzieci, bo časta nienaležnym čynam vykonvajuć praviły hihijeny.
Voś prykłady, jak moža adbycca zaražeńnie:
- pry pacałunkach;
- kali vy nie naležnym čynam pamyli ruki paśla tualeta;
- kali vy jaście z čužoha posudu ci karystajeciesia čužymi pradmietami hihijeny, takimi jak ručnik, zubnaja ščotka;
- praz zaražanuju vadu;
- praź nienaležnym čynam apracavanyja miedycynskija instrumienty.
Zachvorvańni, jakija moža vyklikać Helicobacter pylori
Pakolki ŭ mnohich ludziej bakteryja žyvie bieśsimptomna, navukoŭcy ličać, što dla raźvićcia zachvorvańnia mała adnoj tolki najaŭnaści Helicobacter pylori, patrebny jašče i pravakacyjny faktar. Hetym faktaram moža stać zališniaja vaha cieła, kureńnie, užyvańnie ałkaholu, praźmiernaje zachapleńnie hazavanymi napojami i kavaj, parušeńnie racyjonu i režymu charčavańnia, vostryja i chraničnyja psichaemacyjnyja stresy, cukroŭka, małaruchomy ład žyćcia i inšaje.
Kali imunnaja sistema nie daje rady, u čałavieka pačynajecca chielibakteryjoz — infiekcyjnaje zachvorvańnie, jakoje paražaje piłaryčny adździeł straŭnika (vierchni) i dvanaccacipiersnuju kišku. Asnoŭnyja simptomy — heta boli ŭ straŭniku. Akramia hetaha, mohuć naziracca pačućcie ciažaru ŭ žyvacie paśla ježy, parušeńnie apietytu, źviazanaje z raptoŭnymi prystupami młosnaści, biespadstaŭnyja vanity, piakotka i adryžka ź niepryjemnym kisłym ci horkim prysmakam, chraničnyja zapory, kišečnyja spazmy i ŭzdućcie žyvata.
Bakteryja taksama źviazanaja voś ź jakimi chvarobami:
- chraničny hastryt — zachvorvańnie, pry jakim ślizistaja abałonka straŭnika zapalajecca abo razdražniajecca;
- jazva straŭnika ci dvanaccacipiersnaj kiški — najaŭnaść hłybokich jazvaŭ na ślizistaj abałoncy, čaściej za ŭsio ŭ vyniku infiekavańnia abo praciahłaha pryjomu supraćzapalenčych srodkaŭ (kłasičnyja abiazbolvalnyja, takija jak dykłafienak, ibuprafien, kietaprafien);
- rak straŭnika — vynik chraničnaj infiekcyi i transfarmacyi kletak, jakija ŭtvarajuć ślizistuju abałonku straŭnika. Sam Helicobacter nie vyklikaje rak, jon moža stać adnym z faktaraŭ, da jakich taksama adnosiacca hienietyčnaja schilnaść, charčavańnie ź nizkim utrymańniem vitaminaŭ S i Je, złoŭžyvańnie sollu, hrupa kryvi A (2-ja), vielmi rańniaje zaražeńnie H. pylori. Rannija simptomy raku mohuć uklučać: dyskamfort u vierchniaj častcy žyvata, pačućcio sytaści abo pierapoŭnienaści paśla taho jak pajeŭ, bol u vierchniaj častcy žyvata, młosnaść, adryžku; a takija simptomy, jak pachudzieńnie, strata apietytu, vanity, pastajanny bol u vierchniaj častcy žyvata, mohuć śviedčyć pra zapuščanuju formu raku;
- MALT-limfoma — zapaleńnie limfoidnaj tkanki ŭ straŭniku sa złajakasnaj transfarmacyjaj;
- chvaroba Mienietryje — patałohija straŭnika, jakaja vyjaŭlajecca ŭ pataŭščeńni ślizistaj abałonki i źmianieńni załoz.
Elektronnaja mikrafatahrafija H. pylori. Fota: Jutaka Cucumi, doktar miedycynskich navuk, prafiesar kafiedry patałohii miedycynskaha fakulteta Univiersiteta zdaroŭja Fudzita / Wikimedia.org
Dyjahnostyka Helicobacter pylori
- histałahičny mietad i ekspres-traŭmatałahičny test — uziaćcie zrezu ślizistaj abałonki straŭnika padčas hastraskapii z nastupnaj acenkaj materyjału na najaŭnaść źmien (zapaleńnie, rakavyja kletki). Hety mietad invaziŭny, adnak ličycca «załatym standartam» u dyjahnostycy straŭnikavych zachvorvańniaŭ, vielmi nadziejnym jak dla dyjahnostyki infiekcyj, tak i dla paćviardžeńnia lačeńnia;
- ureazny dychalny test;
- analizy na antyhien H. pylori ŭ kale;
- sierałahičnyja analizy kryvi — padychodziać dla dyjahnostyki infiekcyi, ale nie dla acenki vyzdaraŭleńnia, bo antycieły suprać bakteryj zachoŭvajucca ŭ kryvi paśla lačeńnia vielmi doŭha.
Pry acency efiektyŭnaści lačeńnia važna, kab analizy pravodzilisia tolki praz čatyry tydni paśla zakančeńnia lačeńnia.
Lačeńnie chielibakteryjozu
Zvyčajna infiekcyju lečać z dapamohaj kambinavanaj terapii, jakaja ŭjaŭlaje saboj pryniaćcie dvuch supraćmikrobnych preparataŭ (antybijotykaŭ) i adnaho preparata, jaki źnižaje sakrecyju straŭnikavaj kisłaty (inhibitar pratonnaj pompy). Zvyčajna takoje lačeńnie doŭžycca 14 dzion.
Z antybijotykaŭ časta vypisvajuć amaksicylin, mietranidazoł, ź inhibitaraŭ pratonnaj pompy — amieprazoł, pantaprazoł, łansaprazoł.
Lačeńnie moža varjiravacca ŭ zaležnaści ad vašaj historyi chvaroby i najaŭnaści alerhii na peŭnyja leki.
Prafiłaktyka zaražeńnia Helicobacter pylori
Da asnoŭnych mietadaŭ źnižeńnia ryzyki adnosiacca:
- zachavańnie elemientarnych praviłaŭ hihijeny, asabliva ŭ jaślach i dziciačych sadkach;
- pićcio čystaj vady;
- pravilnaje charčavańnie. Paźbiahajcie ježy, jakaja nie była jak treba ačyščanaja ci nie była pryhatavanaja biaśpiečna;
- myćcio ruk, asabliva pierad hatavańniem ježy ci ježaj abo paśla naviedvańnia tualeta.
U budučyni moža źjavicca mahčymaść vykarystańnia vakcyny — ciapier viaducca daśledavańni pa jaje stvareńni.
Čytajcie jašče:
Sa smakam i vodaram. Jak charčavacca pry jaźvie straŭnika
«Cichi zabojca». Jak abaranić siabie ad trambozu
Suchaja skura moža być simptomam surjoznych zachvorvańniaŭ. Tak cieła prosić dapamohi
