Zora Kipiel, «Dni adnaho žyćcia…». Uspaminy, Artykuły, Dziońniki; Minsk, vydaviec Źmicier Kołas, 2010. 980 c.
Zora Kipiel, 2000 hod
Zora i Vitaŭt Kipiel, Luvien (Bielhija), 1955 h.
Zora Kipiel, Rehiensburh, 1945 h.
Kali vam zachočacca ŭjavić sabie karcinu žyćcia biełaruskaj dyjaspary ŭ ZŠA paśla Druhoj suśvietnaj vajny, vy zmožacie zrabić heta davoli lohka, hartajučy padšyŭki
A voś pačytać niešta pra biełaruskaje «niepubličnaje» žyćcio ŭ Amerycy — pra toje, što ŭ inšych movach i litaraturach akreślivajecca nazvaj «historyja štodzionnaści» — vam naŭrad ci ŭdasca. Tak užo skłałasia, što biełaruskim aŭtaram biełaruski los amal aŭtamatyčna asacyjujecca ź biezupynnym padźvižnictvam, sa zmahańniem na barykadach ci z prysutnaściu na roznych nacyjanalnych imprezach, pryśviečanych toj ci inšaj pamiatnaj dacie našaj nacyjanalnaj niadoli.
A jak žyvuć biełarusy biez svaje publičnaje roli, viečaram na kuchni abo ŭdzień na pracy, jakaja z padźvižnictvam nia maje ničoha supolnaha? Pra takoje
Dziońniki Zory Kipiel, jakija tolki što vyjšli z druku, źjaŭlajucca, mabyć, pieršaj sprobaj u biełaruskaj prastory pakazać choć kavałačak ajsberhu, jaki možna pajmienavać «historyjaj biełaruskaj štodzionnaści».
Zrazumieła, majecca na ŭvazie historyja emihracyjnaj štodzionnaści, bo Zora Kipiel emihravała ź Biełarusi ŭ 1944 hodzie, kali joj było 17 hadoŭ, i pražyła na čužynie jašče amal 60 (jana pamierła u 2003 hodzie).
Bolš-mienš rehularnyja zapisy spadarynia Kipiel pačała rabić u 1978 hodzie i viała ich da kanca1990-ch .
Jejnyja dziońniki, nadrukavanyja davoli drobnym šryftam, zajmajuć bolš za 800 staronak knihi, jakuju ŭkłaŭ i adredahavaŭ Siarhiej Šupa.
Pieravažnaja bolšaść zapisaŭ supravadžajecca kamentarami spadarožnika žyćcia spadaryni Zory Vitaŭta Kipiela, jaki tłumačyć šyrejšy hramadzki kantekst pryvatnych zapisaŭ žonki ci rasšyfroŭvaje identyčnaść niekatorych znajomych i siabroŭ siamji, jakija ŭ asabistych zapisach, pryznačanych vyklučna dla siamiejnaha voka, zhadvajucca jak niešta samo saboj zrazumiełaje.
Zora i Vitaŭt Kipieli stajali ŭ centry žyćcia biełaruskaj dyjaspary ŭ Amerycy,
a tamu ŭ dziońnikach vystupajuć badaj ci nia ŭsie asoby, jakija mieli bolš ci mienš značnyja publičnyja roli ŭ hetym žyćci.
Dla daślednika emihracyi, jaki dahetul pryhladaŭsia da jaje losu praz pryzmu aficyjnych dakumentaŭ roznych biełaruskich arhanizacyj, dziońniki Zory Kipiel dajuć nahodu zirnuć na nieaficyjnuju padbiŭku niekatorych padziej (prykładam, spadarynia Zora apisvaje reakcyju svaich znajomych na pieradaču ŭ amerykanskaj televizii, jakaja śćviardžała na ŭsiu Ameryku, što biełarusy ŭ ZŠA — heta zakanśpiravanyja nacysty).
Dla mianie hetyja zapisanyja davoli biaskolernaj i suchavataj movaj zanatoŭki dajuć niečakany ŭhlad u atmasferu i abstaviny zvyčajnaha, «niehistaryčnaha» žyćcia emihranckaj siamji. Bo
«Dni adnaho žyćcia…» Zory Kipiel — heta, zrazumieła, nie čytańnie dla masavaha čytača. Ale knižka budzie važnaj for the happy few, jakija raniej cikavilisia historyjaj biełaruskaj emihracyi i, zrazumieła, nie mahli nia čuć pra Zoru i Vitaŭta Kipielaŭ. Hetyja dźvie asoby — intelektualnyja i arhanizacyjnyja ruchaviki publičnaha žyćcia zaakijanskaj dyjaspary, adny ź jaje najbolš jarkich postaciaŭ. Z vychadam hetych dziońnikaŭ ichny dvuchvymierny vobraz uzornych nacyjanalnych padźvižnikaŭ i zmaharoŭ za zachavańnie biełaruskaha duchu za akijanam nabyŭ treciaje, bolš ziamnoje i asabistaje vymiareńnie.
