Valeryja Navadvorskaja naradziłasia ŭ Baranavičach, ale ŭ dziacinstvie z baćkami pierajechała ŭ Maskvu. Jašče ŭ studenckija hady stała na čale hrupy moładzi, jakaja vykazvałasia za zbrojnaje paŭstańnie suprać kamunistyčnaha režymu. Šmat razoŭ jaje aryštoŭvali za antysavieckuju prapahandu. Z 1970 da 1972 hodu znachodziłasia na prymusovym lačeńni ŭ psychijatryčnym špitali. Aŭtar niekalkich knižak, viadomaja svaimi radykalnymi pohladami adnosna sučasnaj palityčnaj systemy ŭ Rasiei. Kaliści Navadvorskaja zajaviła, što kali Rasieja zachoča akupavać Biełaruś, to jana stanie pad bieł‑čyrvona‑bieły ściah zmahacca za volnuju Biełaruś.
Sp. Navadvorskaja, ci adbyŭsia razvod pamiž Biełaruśsiu j Rasiejaj, pra jaki tak šmat kazałasia ŭ ŚMI abiedźviuch krainaŭ?
V. Navadvorskaja: Na ščaście, adbyŭsia. Na ščaście, dva drapiežniki j tyrany nia ŭžylisia ŭ adnym flakonie, jak heta ŭžo było sa Stalinym i Mao Cze Dunam, Stalinym i Brosam Citam. Havorka ab tym, što pamiž kamunistyčnymi liderami niama varožaści, źjaŭlajecca tolki mitam. Na ščaście dla narodu Biełarusi j Rasiei, heta adbyłosia, bo inakš biełaruski narod čakaŭ by anšlus, a Rasieju – novyja złačynstvy. Pakt Rybentrop‑Mołataŭ, možna skazać, nie prajšoŭ. Dziakuj Bohu, što pa darozie jany pačali ličyć hrošy, i vyjaviłasia, što Łukašenka vielmi nachabny j paciahnuŭsia navat za rasiejskaj karonaj. Ale Pucin i jahonyja pamahatyja nikoli hetaha nie prabačać. Tak što nijakaha Sajuzu Biełarusi j Rasiei nia budzie, ale j radykalnych sprobaŭ prybrać Łukašenku taksama nia budzie.
Jaki ŭpłyŭ na Łukašenku zaraz akazvaje Kreml, jakim čynam heta adbyvajecca?
V. Navadvorskaja: Na Łukašenku nia treba ŭpłyvać. Usio toje zło, jakoje možna zrabić, jon zrobić i biaz hetaha. Jany ciahajuć adzin adnaho za ekanamičnyja nitački. Łukašenka bje Pucina pa samalubstvu, Pucin choča, kab Łukašenka staŭ bankrutam. Ale pakolki ŭ plany Pucina demakratyčnaja j svabodnaja Biełaruś, jakaja taksama jak i Ŭkraina pojdzie ŭ EZ i NATO, nie ŭvachodzić, to Pucin nia nadta zacikaŭleny tym, kab zamianić Łukašenku Milinkievičam. Usio budzie adbyvacca tak jak i zaraz. Ale ŭ hetym vypadku siła pryciažeńnia mienšaja, čym siła adšturchoŭvańnia, tamu samaje hałoŭnaje, što anšlusu nia budzie.
Jak vy ličycie, ci možna vieryć słovam Łukašenki pra toje, što Biełaruś pavaračvajecca na Zachad?
V. Navadvorskaja: Heta poŭny absurd. Heta durnaja chitraść. Jon navat palitźniavolenych nia vyzvaliŭ. Kazulin jašče siadzić u turmie, a hetaja chatka ŭžo choča pavaročvacca da Rasiei zadam, a da Eŭropy pieradam. Jon chiba dumaje, što jon samy chitry, i paŭtaraje hitleraŭski pryjom: to suprać čyrvonych razam z Zachadam, to z čyrvonymi suprać Zachadu. Nasamreč, ja nia viedaju, chto b moh kupicca na hetyja słovy. Nia viedaju, chto moh tady kupicca na hitleraŭskija posuły, čamu byŭ mahčymy Miunchen. Ja nia dumaju, što tady kahości padmanuli. Jany z adčynienymi vačyma jšli na hetuju podłaść, prosta adzin klin vybivali druhim. Dumaju, što Zachad užo navučyŭsia, dy j Łukašenka – heta ž nie rejchśfiurer, tamu jamu nichto nie pavieryć. Paśla ŭsiaho taho, što zrabiŭ Łukašenka, poruč ź im prosta nieprystojna pajaŭlacca. Z Pucinym, darečy, taksama, ale ŭ Pucina jość atamnaja zbroja, nafta, haz i vielmi vialikaja terytoryja, praź jakuju prachodziać trubapravody, i mnostva inšych rečaŭ. A z Łukašenkam možna razabracca j zachavać svaju biaśpieku. Zachad moh by być bolš aktyŭnym, kab vyzvalić Biełaruś ad Łukašenki. Pavinna być poŭnaja ekanamičnaja blakada, spynieńnie palityčnych dačynieńniaŭ. Łukašenku treba prybrać, inakš tam moža zahinuć mnostva vielmi dobrych ludziej.
Vy ličycie, što ekanamičnaja blakada niešta moža vyrašyć?
V. Navadvorskaja: Biezumoŭna. Łukašenku treba pazbavić jahonaha druhoha biudžetu. Jon abkłaŭ uvieś biznes i, dziakujučy hetamu, płacić «ochłasu», jaki za jaho hałasuje. Jon musić stracić hetyja srodki. Narod pavinien zrazumieć, što zastavacca z Łukašenkam ryzykoŭna, tak jak heta zrazumieli serby, kali bambili ich Białhrad. Kali b nia hetyja bambardavańni, Miłošavič moh by zastacca na miescy. Takim ža čynam kaliści japonski narod zrazumieŭ, što imperatarski režym taksama niebiaśpiečny dla žyćcia. Inakš da narodaŭ nie dachodzić. Taksama adbyłosia ŭ Eŭropie. Pakul niamieckija samaloty nie pačali bambardavać eŭrapiejskija harady, to nichto nie razumieŭ, što Hitler – heta drenna. Kali z Łukašenkam ciuciukacca, to jon i dalej budzie davać narodu padački z taho, što abkradaŭ biznes, to jon i pamre na hetaj pasadzie dyktatara.
Vy skazali, što pajaŭlacca poruč z Łukašenkam nieprystojna. Apošnim časam značnaja častka biełaruskaj apazycyi zaprapanavała Łukašenku dapamohu, pakolki pajaviłasia realnaja niebiaśpieka akupacyi Biełarusi Rasiejaj. Jaho navat zaprasili na demanstracyju z nahody hadaviny abviaščeńnia biełaruskaj niezaležnaści. Ci z takim partneram, jak Łukašenka, možna «zvaryć kašu»?
V. Navadvorskaja: Heta vielmi niebiaśpiečnyja hulni, i darma Milinkievič heta robić. Nielha vieryć nivodnamu słovu Łukašenki, nielha jamu prabačać toje, što jon zrabiŭ. Rasieja nikoli nie pačnie akupacyi Biełarusi pry takim nastroi Łukašenki, kali i jon suprać, i demakraty suprać. Rasieja biare toje, što, jak kažuć, drenna lažyć. U Abchazii zaraz vydajuć pašparty, hetak ža adbyvajecca ŭ Asecii. Rasieja nia moža sabie dazvolić siońnia akupavać kahości z vykarystańniem hrubaj vajskovaj siły. Pucin nia ŭ stanie hetaha zrabić. Ja nijak nie mahu pryniać «kruhłaha stała» ŭ Polščy. Heta była vialikaja słabaść apazycyi, mienavita tamu siońnia Jaruzelski zastajecca jašče niepakaranym. Kali b ź im nia sieli za stoł, to zaraz jon siadzieŭ by za kratami za svaje złačynstvy. Takija rečy niemahčyma prabačyć, i nia možna brudzicca. Svaboda pavinna być čystaj. Ja b paraiła Milinkieviču nia jści na takija kampramisy. Ja dumaju, što ŭ Biełarusi znojducca žadajučyja, kab i bieź mianie heta skazać.
A jakija zaraz ryčahi ŭpłyvu na Biełaruś maje Rasieja?
V. Navadvorskaja: Pierš za ŭsio ekanamičnyja, pahrozy ŭ bok Łukašenki, što jon bolš nie atrymaje padtrymki. Kali Rasieja źnimie ź jaho ruki, to jon vielmi chutka raźvitajecca sa svajoj pasadaj, i tady prezydentam moža stać chacia b i Milinkievič.
A kali Rasieja prasunie svajho «prapucinskaha» kandydata?
V. Navadvorskaja: Rasieja takaja ž niesvabodnaja jak Biełaruś, ale ŭ nas heta ažyćciaŭlajecca trochi inakš. Pierš za ŭsio, treba vyznačycca, što aznačaje vyraz «prapucinski». Kali kandydat u Biełarusi budzie adkryta kazać pra stratu niezaležnaści, jon nikoli nia projdzie ŭ vybarach.
... ale Łukašenka kaliści ŭnosiŭ u parlament bieł‑čyrvona‑bieły ściah.
V. Navadvorskaja: Ale Łukašenka z samaha pačatku nie kazaŭ pra anšlus, dla jaho heta było vyhodna pry Jelcynie, pry papularnym demakratyčnym lidery, pry jakim jon moh raźličvać na toje, kab zachapić uładu. Pry Pucinie j jaho čekistach jamu ničoha nia śviecić, i jon heta cudoŭna razumieje. A samaje hałoŭnaje, što heta razumieje Pucin. Pry takim uzajemarazumieńni nijakija radykalnyja ruchi niemahčymyja. Prapucinski kandydat moža prosta vielmi čuła razmaŭlać z Rasiejaj i nia brać hrošaj za tranzyt. Łukašenka zrazumieŭ, što ŭ vypadku abjadnańnia jon stanie hubernataram. Luby inšy prezydent heta taksama zrazumieje. Hledziačy na Rasieju, možna skazać, što j narodu hetaja ideja z abjadnańniem užo abrydła. U nas reformy pajšli dalej, u nas nia kormiać za tak, tym, chto sam siabie nia moža prakarmić, pradstaŭlena mahčymaść pamirać z hoładu. Ja nia dumaju, što raśpieščanamu padačkami Łukašenki biełaruskamu narodu heta spadabajecca.
Zaraz u Biełarusi skłałasia ŭnikalnaja sytuacyja – jana pasvaryłasia z Maskvoju, ale ŭ svaju čarhu i z Zachadam u jaje nie najlepšyja stasunki. Dyk jak Biełaruś budzie raźvivacca?
V. Navadvorskaja: Apazycyja pavinna dabivacca daterminovych vybaraŭ. Dziela hetaha nieabchodna kapać i kapać na narod. Kali narod rasčarujecca ŭ Łukašenku, tady možna budzie viarnucca da raniejšaj Kanstytucyi. Biez padmanu j aślapleńnia narodu jon nia moh by rabić taho, što jon zaraz robić.
Prablema adnak zaklučajecca ŭ tym, što pry kožnaj takoj sprobie razmovy narodu j apazycyi apoŭšniaja niadoŭha moža razmaŭlać, pakolki milicyja j specsłužby nieadkładna reahujuć.
V. Navadvorskaja: Tady heta jašče adzin dokaz dla narodu, što ŭ krainie niešta nia tak. Nam uvieś čas kažuć: a chto ž vam što zabaraniaje, vy majecie «Echo Moskvy», kali łaska, rabicie, prosta narod za vami nia jdzie. Viadoma, što Łukašenka nie addaść ŚMI apazycyi. Takoha ŭ historyi nikoli nie było, tym nia mienš žnivień 1991 hodu ŭ Rasiei adbyŭsia. I nie tamu, što medyi byli ŭ rukach narodu, naadvarot. Kali ŭsio pazačyniali j pastavili tanki, voś tut i pryjšoŭ kaniec režymu. Spadziajusia, što taksama budzie i ŭ Biełarusi.
Fota grani.ru
