Scena zaklikańnia dušaŭ. «Štości budzie!» Na ekranie —
Spaviadajecca duša pieraborlivaj dziaŭčyny. Fota budzma.org.
Tajamničy hość u ksiandza. Fota budzma.org.
Spoviedź
Fota budzma.org.
Fota budzma.org.
Fota budzma.org.
Kalady fiłamataŭ u rasiejskaj
Fota budzma.org.
Šanson pra «siakieru na cara». Fota budzma.org.
Fota budzma.org.
Fota budzma.org.
Heta «Dziady» Adama Mickieviča — kłasika polskaj litaratury, svaja dla biełarusaŭ. Bo Mickievič naradziŭsia ŭ Biełarusi, pisaŭ pra padziei na našaj ziamli i navat sam abrad Dziadoŭ, vakoł jakoha zakručanaja paema, charakterny dla Biełarusi, a nie dla Polščy.
Adam Mickievič taksama moh apynucca siarod tych viaźniaŭ. Jon taksama byŭ siarod zasnavalnikaŭ «niezarehistravanych arhanizacyj». Čystaja vypadkovaść: aŭtar, trochi starejšy, užo skončyŭ univiersitet, pracuje ŭ Koŭnie nastaŭnikam łaciny.
Mickievič pačaŭ pisać «Dziady» ŭ 22 hady (stolki ciapier palitviaźniu Vaśkoviču). A skančaŭ paśla parazy «Płoščy» 1830 hoda.Praŭda, to byŭ nie mitynh, a paŭnacennaja vajna z Rasijaj. Vajna za svabodu Polščy, Rečy Paspalitaj — Biełaruś tady jašče nie aformiłasia jak samastojny subjekt.
Niezdarma z varšaŭskaj pastanoŭki «Dziadoŭ» 1968 hoda pačałasia «studenckaja viasna», jakuju ŭłady razdušyli, ale važaki jakoj praz 12 hadoŭ pajšli da rabočych stvarać «Salidarnaść».
«Dziady» možna rasčytać i jak univiersalny tvor pra svabodu za kratami. Choć samyja «palityčnyja» častki paemy ŭ śpiektakl nie trapili.
Dzieja pačynajecca sa sceny viečara pierad Dziadami. Huślar vyklikaje dušy pamierłych...
Pacanski styl ihry hałoŭnaha hieroja, Hustava-Konrada, u vusny jakoha Mickievič układaŭ svaje dumki, — sprečny.
Čas ad času z-za kulisaŭ, niby ź filma Kusturycy, vylataje arkiestr.
Na scenie ŭ hetym śpiektakli Lalečnaha — žyvyja ludzi. Lalki — tolki škilety dy kałaradskija žuki. Kałaradskija žuki źjaviacca ŭ scenie Kaladaŭ u viaźnicy. Viaźni jaduć ich, zakusvajuć imi, zaniuchvajuć.Jany vymušanyja žyć ź imi, siarod ich. Vializny cień ad maleńkaha kałaradskaha žuka z maleniečkim vieršnikam na zadniku sceny vyhladaje jak «Miedny vieršnik» — pomnik caru ŭ stalicy impieryi. Što strach čałaviečy robić!
Kali adzin ź viaźniaŭ «zryvajecca» i pačynaje zanadta adkryta pramaŭlać pra svabodu, rešta nalataje na jaho, chapaje, zatykaje rot paduškaj...
Hustaŭ pamiraje, Konrad naradžajecca. U finale na ekranie pakazvajuć kinachroniku — XX stahodździe, suśvietnyja vojny, kalektyvizacyja, Hitler lacić nad ruinami Minska... Režysior vybraŭ hetyja kadry, a nie, skažam, partrety Mickieviča i Maryli Vieraščaki.
«Dziady» pastaviŭ małady režysior Alaksandr Januškievič.Zdajecca, u Januškieviča jość tvorčaja budučynia. Kali pastanoŭščyk u kłasičnych tekstach šukaje sučasnaść, jon zaŭždy budzie sučasny. Inačaj navošta teatr? Nie na dekaracyi i kaściumy ž hladzieć.
Abodva pakazy prajšli pry anšłahu i skončylisia avacyjami. Moładź u błohach pra śpiektakl adhukajecca zachoplena. Biełaruski teatr najčaściej šabłonny. Pastanoŭki schiematyčnyja, akciory hrajuć typova, a režysiory bajacca parušyć ideałahičnyja schiemy. Prykładami hetych kliše niadaŭna byli vykananyja z najlepšymi namierami «Sivaja lehienda» ŭ Opiery i «Miestačkovaje kabare» ŭ Kupałaŭskim.
«Dziady» ŭ Lalkach spadabalisia moładzi nie tolki Mickievičavym źmiestam, ale i Januškievičavym pošukam novych formaŭ.Naprykład, Siamion Bukčyn u «Narodnaj voli» krytyčna adhuknuŭsia pra vykarystanyja ŭ śpiektakli multymiedyjnyja srodki — interaktyŭnaja tranślacyja z veb-kamiery sa stała na ekran i h.d. Miž tym, moładzi i heta padabajecca. Bo i heta nova dla minskaj sceny!
I navat kali intelektualny ŭzrovień vypusknikoŭ minskich Akademij pačatku XXI st. nižejšy za ŭzrovień vypusknikoŭ Vilenskaha ŭniviera pačatku XIX st., imknieńnie da tvorčaha pošuku ŭrešcie zdoleje kampiensavać prabieły ŭ adukacyi.
