Paśla Vialikadnia biełarusy ŭšanoŭvajuć prodkaŭ. Sioleta vychadny dzień Radaŭnicy prypaŭ na 21 krasavika.
Fota Siarhieja Hudzilina.
U adnych miaścinach Biełarusi na mohiłkach źbirajucca ŭ Naŭski Vialikdzień (pieršy čaćvier paśla Vialikadnia; «naŭski» heta značyć, «čaćvier pamierłych», ad staroha słova «naviec», h.zn. «niabožčyk»), u druhich — na Pravadnuju Niadzielu (abo «Naŭski Vialikdzień», pieršaja niadziela paśla Vialikadnia, jakaja «pravadžaje» śviatočny tydzień). Ale ŭ bolšaści naviedvańnie mohiłak adbyvajecca na 9-ty dzień paśla Vialikadnia.
Sam nazoŭ Radaŭnica (Radunica, Radanica) vielmi archaičny. Niama adzinaha mierkavańnia pra jaho pachodžańnie. Zdavałasia b, značeńnie słova lažyć na pavierchni.
Tak, doŭhi čas jaho etymałohiju vyvodzili ad «radavacca» abo «rod». «Rod» — jasna, čamu. Na karyść «radasnaj» teoryi śviedčyła toje, što ŭ chryścijanski čas Radaŭnica stała «Vialikadniem pamierłych»: śviatam, prasiaknutym nadziejaj na ŭvaskrašeńnie i viečnaje žyćcio. Adnak mnohija navukoŭcy ličać takoje tłumačeńnie paviarchoŭnym.
Bolš navukovym klučom da tłumačeńnia słova moža być litoŭskaje raudá «płač z hałašeńniem» i raudìnė «malitva z płačam i hałašeńniem». Paraŭnajcie, jak heta padobna da słavianskaha «rydańnia».
Sam abrad paminańnia dziadoŭ pa Vialikadni ŭ nas ź litoŭcami identyčny. Nazoŭ «Radaŭnica» mienš pašyrany na poŭdzień ad Biełarusi. Prykładam, va Ukrainie.
Dziaržaŭnym vychadnym dniom Radaŭnica stała paśla źviaržeńnia savieckaj ułady, u 1991-m. U Rasii, Polščy i Ukrainie hety dzień pracoŭny.
Na mohiłkach prybirajucca zahadzia, pierad dniom paminańnia, kali pavinna być užo čysta.
Na Radaŭnicu mnohija biełarusy lubiać prynieści na mohiłki pačastunak, u tym liku śpirtnoje. Carkva nie ŭchvalaje hetaha, jak i pakidańnia na mohiłkach vielikodnych jajek, kažučy, što hałoŭnaje dla niabožčyka — malitva.
Hety abrad paminańnia pamierłych biare svoj pačatak jašče z dachryścijanskaj pary, jon dasiońnia — adzin z najžyviejšych.
Štohod mohiłki na Radunicu naviedvajuć miljony ludziej.
Śvietłyja-śvietłyja našy pamierłyja. Siońnia vy byli z nami. Daj boh nam siły, kab utrymać paradak na vašych mahiłach i za hod.
