Микола Козловський. Українське відродження на Берестейщині у 80–90-х роках ХХ століття. – Славянск, 2006. – 44 с. Наклад 500 ас.
Наталка Бабіна піша пра кнігу лідэра ўкраінскага руху Берасьцейшчыны.
Маральны закон закладзены ў чалавеку ад нараджэньня – і гэта (нароўні з зорным небам над галавой) больш за ўсё дзівіла Канта. Праўда, ёсьць людзі, пазбаўленыя памянутага маральнага закону, і мы ўсе іх ведаем – але цяпер размова не пра іх.
Мікола Казлоўскі – нязьменны галава Ўкраінскага грамадзка-культурнага аб’яднаньня Берасьцейшчыны – выдаў кніжку пра тое, як арганізоўвалася і працавала, пакуль улады яе не закрылі, гэтая арганізацыя.
І амаль адразу Інтэрнэт, які ведае ўсё, прынёс паведамленьне, што гэтыя самыя цудоўныя ўлады распарадзіліся вярнуць кнігу аўтару з усіх бібліятэк, куды ён яе разаслаў.
На форуме TUT.BY тэма «На якой мове гавораць мясцовыя на Берасьцейшчыне», запачаткаваная яшчэ ў 2003 годзе, была прагледжана больш за 6400 разоў, утрымлівае больш за 700 адказаў і пэрыядычна зноў і зноў выплывае ў першую дзясятку – прычым нават у самыя трывожныя тыдні. Думаю, гэта якраз і сьведчыць пра дзеяньне маральнага закону ўнутры нас. Бо голас крыві – гэта не пусты гук.
Кніга М.Казлоўскага, па сутнасьці, – аповед аб тым, як душылі ягоную арганізацыю ўлады, пачынаючы ад таго моманту, калі ў бурлівыя дні перабудовы яна ўзьнікла. Разганялі пікеты міліцыяй. Не перарэгістроўвалі. Не давалі друкаваць газэту. Затое аблівалі брудам у сваіх газэтах. І галава КДБ Шыркоўскі папярэджваў (што праўда, пацукоў не шукаў). А «ўкраінцы» рабілі, што маглі.
Але ўлады ўладамі, зь імі, зрэшты, усё зразумела. Горка тое, што і менскія дэмакраты ніколі ня тое што не падтрымалі берасьцейцаў-украінцаў, але заўсёды ставіліся да іх варожа. А каб менш выказваліся ў стылі: «У мяне цешча жыве ў Маларыце, там ніхто па-ўкраінску не гаворыць», не выступалі супраць украінскіх школ, украінскіх газэт, украінскіх аб’яднаньняў – то, можа, зараз ня мелі б мільёна зрусіфікаванага насельніцтва. Бо патэнцыял быў немалы.
Ня стаўлю на мэце ў чарговы раз даводзіць, што белае – гэта белае. Але калі ўжо беларускія дэмакраты будуць кіравацца цудоўным лёзунгам «Свабода. Праўда. Справядлівасьць», то хай бы гэта датычыла і праблемаў украінскасьці Берасьцейшчыны... Калі яшчэ не запозна гаварыць пра гэтыя праблемы. Але калі ўжо, ня дай Бог, запозна, то і пра беларускасьць гаворкі ня будзе. Тады сюды, на роўнае вытаптанае поле, можна будзе сьмела перасяліць зь Пецярбургу Скарыну. А памятаеце геніяльныя словы, якія ён напісаў яшчэ да пераезду ў Пецярбург? «Панежа ад прыражэньня зьверы хадзяшчыя ў пустыні знаюць ямы свая, пціцы ведаюць гнёзды свая, пчолы бароняць вульляў сваіх, тако ж і людзі, і гдзе зрадзіліся і ўскормлены суць, к таму месцу вялікую ласку імаюць».
Бы тая скарынаўская пчала, сп.Казлоўскі бароніць вульлі свае, і дай нам усім Бог – і маладым, і старым, і беларусам, і украінцам – ягонай вытрымкі і мужнасьці ў справе абароны месцаў, дзе мы нарадзіліся і ўскормленыя.
Дарэчы, вельмі раю сп.Міколу разьмясьціць свой твор у Інтэрнэце. Гэта дасьць магчымасьць пазнаёміцца зь ім шырокаму колу зацікаўленых і зьвядзе на нішто намаганьні ідыётаў, якія забараняюць бібліятэкам прымаць кнігу. Хай тады падпіраюць кіем гару.
