Тут і далей фота: av.by
«Я малюю ў сваім гаражы! Можа, не вельмі атмасферна тут», — сказаў гродзенскі мастак па тэлефоне, калі з ім дамаўляліся аб сустрэчы.
Але, ледзь пераступіўшы парог гаража, які знаходзіцца на ўскраіне горада, журналісты апынуліся ў сапраўднай майстэрні творцы. На паліцы ад старой кухні хаатычна расстаўленыя шматлікія слоічкі з фарбай, тут жа — пэндзлікі, скотч, газеты. Побач шлемы — ужо размаляваныя і яшчэ толькі падрыхтаваныя.
Сяргей паводле адукацыі — прафесійны мастак, паводле закліку душы — аэраграфіст, а працуе станочнікам.
— Зарабіць на жыццё выключна аэраграфіяй у нас немагчыма, бо існуюць пэўныя абмежаванні ў ПДР — многіх гэта, вядома, спыняе. Хоць у той жа Еўропе, напрыклад, гэта вельмі развіта. Людзі цэлыя фуры размалёўваюць!
Таму мой асноўны занятак не звязаны з размалёўкай мота– і аўтамабільнай тэхнікі. Я прыходжу пасля працы ў гараж і адводжу тут душу, — тлумачыць гродзенец.
Упрыгожваць транспартныя сродкі аэраграфіяй у Беларусі забаронена. Пункт 194.13 ПДР прадпісвае:
«Забараняецца ўдзел у дарожным руху транспартнага сродку з вонкава бачнымі налепкамі (выявамі), акрамя ва ўстаноўленым парадку размешчаных апазнавальных знакаў транспартных сродкаў, прадугледжаных у дадатку 5 да гэтых Правіл, рэкламы, інфармацыі аб прыналежнасці транспартнага сродку да адпаведнай арганізацыі (індывідуальнага прадпрымальніка)».
Парушэнне гэтай нормы можа выклікаць папярэджанне ці штраф да 1 базавай велічыні.
«Звычайна работнікі ДАІ часта заплюшчваюць вочы на малюнкі. Праблемы ўзнікаюць пры праходжанні тэхагляду. Там могуць прымусіць перафарбаваць. Хоць я чуў шмат гісторый пра тое, як малюнак замазвалі, а пасля тэхагляду зноў адмывалі. Але, бывае, трапяцца прынцыповыя супрацоўнікі станцыі — і ўсё!»
Першыя работы ў Сяргея з'явіліся яшчэ ў 2013 годзе. Умеў прыгожа маляваць, прафесійна трымаць пэндзаль у руках, ведаў толк у фарбах і мроіў аб аўтамабілях і матацыклах. Усе гэтыя навыкі і захапленні прывялі гродзенца да мастацтва аэраграфіі:
— Ніякіх курсаў я не заканчваў. Бо іх проста няма! Глядзеў праграмы па тэлебачанні пра аўтамабільны цюнінг. Захацелася даведацца, ці змагу я! Аднойчы пайшоў на рынак, купіў на разборцы капот ад Golf 2 — знайшоў самы танны за 20 даляраў. Гэта і была мая першая спроба пэндзля!
На старэнькім капоце Сяргей намаляваў д'ябла з крыламі. Чаму менавіта такі малюнак абраў, гродзенец ужо дакладна і не памятае. Тады была мода на падобныя матывы, ды і філасофія ў малюнак закладалася простая: аберагаць кіроўцаў ад няшчасных выпадкаў. Але ў той момант важнай здавалася не сама карцінка, а неабходнасць паспрабаваць, атрымаецца нешта ў мастака-самавука ці не!
«Малюнак атрымаўся! Аднак тады не было ніякіх анлайн-пляцовак для продажу, машыны я не меў. Я проста паставіў гэты капот на лесвічнай пляцоўцы і не ведаў, што з ім рабіць. А потым занёс і падарыў яго таму самаму прадаўцу», — успамінае Сяргей.
Далей мужчына пачаў эксперыментаваць з рознымі паверхнямі: камусьці размаляваў халадзільнік, камусьці — сейф. Але асаблівае задавальненне прыносілі, вядома, аўто і матацыклы. Калі ў Гродне пачалі з'яўляцца розныя клубы аўтааматараў, мастацтва аэраграфіі стала вельмі запатрабаваным.
«Людзі проста гарэлі жаданнем нешта намаляваць на сваім капоце, неяк вылучыцца. І нікога не спынялі праблемы з тэхаглядам. Калі быў фестываль SunDay, мы размалёўвалі капоты ў рэжыме рэальнага часу. Народу каля нас збіралася ого-го! Потым пачалася пандэмія. Фестываль не праходзіў. Усе пацішэлі з машынамі. Цяпер калі і прыязджаюць, то хочуць, каб я размаляваў падкапотную «ўнутранку», нейкія элементы асобныя ці ў салоне нанёс эмблему.
У асноўным прыязджаюць матацыклісты — вось у гэтых хлопцаў фантазіі хоць адбаўляй!»
— І што часцей за ўсё просяць намаляваць?
— Сягоння вельмі папулярны матыў Red Bull і ўсё, што з ім звязана. Ёсць вечныя тэмы: прырода, жывёлы, космас… На самай справе, фантазія байкераў вельмі ўражвае, таму складана так адназначна адказаць.
— Што самае складанае ў гэтым мастацтве?
— Навучыцца. Табе трэба адным рухам аднаго пальца рэгуляваць два паказчыкі — паветра і фарбу. Наогул, гэта досыць працаёмкі працэс. Трэба ўзгадніць эскіз з заказчыкам. Бывае такое, што прынясуць шлем і скажуць: «Ты мастак — сам думай!» А здараецца, стаяць у прамым сэнсе слова над табой і ледзь не лінейкай вымяраюць кожны міліметр.
Шмат часу сыходзіць на падрыхтоўку паверхні. Аэраграфія не выконваецца на пашкоджаным матэрыяле — яго трэба зачысціць, апрацаваць. Часам мне даводзіцца нават адпраўляць кліентаў на пескаструмень.
— А якая была самая незвычайная замова?
— Пажылы мужчына папрасіў намаляваць аголеную жанчыну… на камбайне! Я кажу яму: «Ну, гэта ж не твая тэхніка!» А ён быў настойлівы: хачу — і ўсё тут! З начальствам, маўляў, сам дамоўлюся. Я, вядома, адмовіў такому кліенту, каб пазбегнуць праблем.
— Ну, а колькі каштуе размаляваць шлем і капот?
— Усё залежыць ад складанасці працы, колькасці колераў, плошчы і шчыльнасці малюнка. У сярэднім за размалёўку шлема прашу 150 даляраў. У Мінску, я ведаю, хлопцы бяруць больш. А вось за капот — каля 700 даляраў.
— Выдаткаў па матэрыяле шмат? Якое абсталяванне неабходна для стварэння малюнка?
— Аэрограф (прылада для распылення фарбы накшталт аэразольнага балончыка, але значна танчэйшая і акуратнейшая), фарба і пэндзлікі. Вельмі шмат пэндзлікаў! Скотч, каб нешта адбіць тонкае, трафарэты розныя.
Я нават выкарыстоўваў баскетбольную майку ў сетку. Трэба было стварыць імітацыю тканіны на шлеме! У гэтым мастацтве экспромту заўсёды знойдзецца месца. Эфект мармуру дасягаецца звычайным пакетам, а пёры — пры дапамозе пэндзля для румян. Увогуле ж выдаткаў тут не так ужо і шмат — аэрограф ды фарба.
Самы просты аэрограф для старту каштуе 20 даляраў, добры — прыкладна 250 даляраў. Канструктыўна яны нічым не адрозніваюцца. У даражэйшых варыянтаў матэрыял корпуса лепшы — у іх і магчымасцяў больш. Чым дыхтоўнейшы аэрограф, тым больш якасную працу можна рабіць.
Тое ж самае і з фарбай. Некаторыя аэраграфісты выкарыстоўваюць звычайную аўтамабільную, а некаторыя — спецыяльную на воднай аснове. Што тычыцца тэрмінаў вырабу малюнка, то на яго сыходзіць ад двух дзён да некалькіх месяцаў.
— А бывала такое, што ты камусьці адмаўляў? Акрамя таго пажылога камбайнера!
— Бывала! Вось прыехаў да мяне неяк мужчына на Mercedes-Benz W140. Прыгожы, дагледжаны аўтамабіль, ад якога вее легендай! Гаспадар хацеў бізона на капоце. Ну які бізон? Гэтая машына самадастатковая, і любое ўмяшанне яе толькі сапсуе. Ёй не трэба такое! Як і любым іншым старым аўтамабілям у добрым стане.
— Як ты лічыш, ці можа аэраграфія прыносіць прыбытак і быць паўнавартаснай працай у нашым горадзе і краіне ў цэлым?
— Для гэтага як мінімум павінны быць паслабленні з боку ПДР. Хоць бы дазвалялі капот размаляваць! А пакуль тых, каго не палохаюць заканадаўчыя перашкоды, не так ужо і шмат. І гэта трэба дакладна разумець, калі плануеш зарабляць на гэтым відзе мастацтва.
Чытайце таксама:
