Я змерз. Кожны подых паўночнага ветру быў нечаканы і рэзкі, як аплявуха здраджанай каханкі. Пальцы на нагах зусім здубянелі, і падчас хады іх торгаў тупы боль. Ссінелыя рукі я, сціснуўшы ў кулакі, уцягнуў у рукавы курткі, але і гэта мала дапамагло. Голыя дрэвы, нібы пакорчыўшыся ад холаду, здаваліся меншымі пад пустым шэрым небам. Снегу яшчэ не было, а дарога вясковай вуліцы — уся ў выбоінах — выглядала зраненай і незнаёмай. Дарога вяла да белага барочнага касцёла, што, узвышаючыся на пагорку над вёскай, глуха бомкаў званамі, запрашаючы на імшу.
На ганку бажніцы ўжо таўкліся людзі, а да цвінтарнай агароджы былі прывязаныя некалькі кудлатых, накрытых узорыстымі капамі конікаў, што прывезлі сваіх гаспадароў з далейшых засценкаў.
Перад касцельнай брамай я заўважыў высокую і худую жанчыну ў
На нагах у жанчыны былі старыя зношаныя боцікі. На галаве красаваўся размытага колеру берэт. Ядавітая чырвань памады на вуснах, нафарбаваных, мабыць, у спешцы і без люстэрка, крывой неакуратнай лініяй даходзіла да сярэдзіны шчокаў. Цяжка было вызначыць век жанчыны: яе жывыя і прыгожыя вочы здраджвалі маладосць але памяты і апухлы твар сведчыў пра адваротнае і мог быць знакам любові незнаёмкі да хмяльной чаркі.
Я затрымаўся ў браме, каб прыгледзецца да прадмета ў руках жанчыны. Яна трымала нешта накшталт рэкламнага буклета — невялікую і тоненькую кніжачку. Я падышоў да гэтай загадкавай постаці яшчэ бліжэй. Яна прамовіла, выцягнуўшы да мяне руку з кнігай, даволі нізкім і сіпатым голасам: «Вы, пэўне, цікавіцеся паэзіяй? Калі ласка, вазьміце… Гэта я сама напісала…» Я ахвотна ўзяў у рукі зборнік. Вокладка была крыху забруджаная, старонкі — зачытаныя і
Амаль пад самым касцёлам я адчуў, што нехта торкнуўся мне ў спіну. Я адвярнуўся. Перада мной стаяла пажылая вяскоўка, захутаная ў вялізную пуховую хустку шэрага колеру. Жанчына трымала ў руках толькі што гартаную мной кніжыцу. «Вазьміце, — яна падала мне злёгку замусолены зборнік. — Бярыце, калі ласка, — ціха сказала кабеціна дрыжачым голасам. — Я бачыла, што вам спадабалася кніга. Я ўжо некалькі такіх купіла», — пераконвала цёпла апранутая вяскоўка. Падзякаваўшы, я ўзяў зборнік і схаваў у глыбокую кішэню. Бачачы здзіўленне на маім твары, кабета паспяшалася патлумачыць: «Тая абарванка ў чырвоным плашчы настаўніцай некалі была. Разумная дзеўка. Прыехаўшы была з Мінска да нас у школе адпрацоўваць. Вучыла беларускай мове, вершы пісала. Больш такіх разумных людзей у нас і не было. Вясковым хлопцам дык і размаўляць з ёй не было пра што», — расказвала, нібы апраўдваючыся, жанчына. «Дык што здарылася? Чаму яна цяпер кнігі свае пад касцёлам прадае?», — пытаўся я. «Сынок, бяда яе спаткала вялікая, — задумліва тлумачыла мая суразмоўніца. — Што ёй, сіраце, цяперака рабіць, як есці хочацца, а і выпіць таксама, бо горла смаляное? Са школы яе, няшчасніцу, за піццё выгналі, — гавэндзіла далей вяскоўка. — Яна ж адна і адна была. З той адзіноты, відаць, бяздольніца ў і чарку кінулася. Ходзіць, бывала, па вуліцы, шпацыруе, а людзі ўсе работу робяць. А яна блукае ў сваім плашчы і ў сквар, і ў сцюжу, як душа беспрытульная», — сказала жанчына, а ейныя вочы вільготна заблішчэлі.
«Знаеце, піла яна страшна, надта страшна. Нап’ецца і зляжа пад плотам. А людзям то смех, што настаўніца так напіваецца. Ейныя ж вучні праз яе жэргалі, нежывую дадому цягалі, — казала далей мясцовая жыхарка. — І шкода ж яе, непуцёвую. Дык я з жалю тыя ейныя кнігі купляю, бо міласціны ж яна не возьме — гонар. А дзе той гонар быў, як пад плотам уробленая ляжала? — у голасе вяскоўкі пачулася асуджэнне. — Чытайце. Хай вам кніга на здароўе будзе», — неяк ужо сумна сказала вяскоўка, гучна пацягнуўшы носам і змахнуўшы з вока непакорную слязу. Мы падышлі да грувасткіх дзвярэй касцёла, і я прапусціў жанчыну першай. Было чутно, як зайграў арган.
Падчас урачыстай імшы ў выстуджаным касцёле я ўбачыў паэтку ў чырвоным плашчы яшчэ раз. Укленчыўшы на халоднай каменнай падлозе касцістымі
