Troje junakoŭ vandrujuć pa Eŭropie ŭ pošukach seksualnych pryhodaŭ. Ich zaprašajuć u słavacki chosteł, nie paznačany na studenckich kartach. Hieroi ŭ zachapleńni, bo adrazu znachodziać pryhožych i vielmi raźniavolenych dziaŭčatak. Ale heta tolki prynada dla niedarekaŭ.
Naviedvalniki chostełu – miasa dla zabojstva j katavańniaŭ…
Eli Rot śćviardžaje, što škumatalnicki film zasnavany na sapraŭdnych padziejach. U siecivie režyser byccam by znajšoŭ tajski sajt, jaki prapanoŭvaŭ za 10 tys. dalaraŭ zakatavać i zabić čałavieka. Eli Rot raspavioŭ pra heta Kvencinu Tarantynu – paśla čaho jany skłali scenar karciny (Tarantyna taksama staŭsia pradusaram).
Film, jaki raspačynajecca, jak maładziovaja kamedyja – stajecca kryvavym škumatańnikam z sacyjalnym padtekstam. (Chacia lapy, što tyčacca Ŭschodniaj Eŭropie, zvodziać hety padtekst na ništo).
Žudasnaja fabryka śmierci zdymałasia ŭ byłym budynku praskaj varjatni. Miesca było nastolki vuścišnym, što Eli Rot zaprasiŭ muzyčny kvartet, kab zusim nie ašaleć.
Brudnyja mury, žaleznyja dźviery, elektrapiły, ahramadnyja nažnicy… Raśsiečanyja žyły, padviešanaje voka, dryhotkija ruki kata.
Duet Eli Rota j Tarantyna vyvieŭ škumaćcio na šyrokuju mižnarodnuju aŭdytoryju.
CHOSTEŁ II (Hostel: Part II)
ZŠA, 2007, kalarovy, 93 chv.
Režyser: Eli Rot
Roli vykonvajuć: Łoŭren Džerman, Rodžer Bart, Chizer Mataraca, Bižu Filips, Ryčard Barhi, Viera Jardanava, Džej Hernandez, Edvih Fienek, Luk Mierenda, Rudžera Deadata
Žanr: Film žachaŭ (Miasny film)
Mastactva / Strach: 6 / 8. Tolki z 18 hadoŭ
Troch siabrovak zamanili ŭ Słavakiju, spakusiŭšy termalnymi krynicami i śviatam Dažynak. Hieraini trapili ŭ chosteł i stalisia achviarami mižnarodnaj bandy katavalnikaŭ…
Zamiest troch chłopčykaŭ ź pieršaj častki – try dziaŭčynki. Hieroj Džeja Hernandeza, jaki ŭciok z fabryki śmierci, źjaŭlajecca na pačatku karciny – kab adrazu pazbavicca hałavy. (Heny trafej – razam z hałovami režysera Eli Rota j pradusara Kvencina Tarantyny – budzie vystaŭleny ŭ tajniku złačynnaj arhanizacyi.)
Eli Rot pakazvaje mechanizmy katavalnickaha padpolla: hieraini vystaŭlajucca na aŭkcyjon, ofisnyja klerki prymiarajuć na siabie rolu “seryjnych” Raskolnikavych, ich hryzuć sumnievy – i dahryzajuć sabaki. Haspadar skardzicca, “miasa” prajaŭlaje inicyjatyvu – ale składanaja dyjalektyka achviary j kata vyrašanaja na ŭzroŭni enerhičnaha štampu, papamnožanaha na kryvavaje škumaćcio. Padviešanuju dziaŭčynku raśsiakajuć kasoj, u byłoha kata adrazajuć mužčynskuju hodnaść, dzietki hrajuć u futboł hałavoj…
Siarod zaprošanych haściej – zorka ekspluatacyjnaha kino 70-ych Edvih Fienek, hieroj gialli Luk Mierenda, tata italjanskich kanibałaŭ – Rudžera Deadata (u roli kanibała).
Ale heta nie vialikaje ščaście dla hledača, zakatavanaha ahidaj u kryvavych dozach.
Seansy ŭ mienskich kinateatrach.
ŠKUMATAŃNIK, ŠKUMAĆCIO ci MIASNY FILM, MIASA (anh. gore) – 1) zvyškryvavy padžanr filmaŭ žachaŭ, pabudavany na samadastatkovym masavym hvałcie: adsiečanych rukach, nahach, vyrvanych jazykach, vypatrašanych ciełach i h.d. (škumatańnik, albo miasny film). 2) u karcinie šmat kryvi j hvałtu, niezaležna ad žanravaj prynaležnaści (škumaćcio, albo miasa).
1) Škumatańnik, albo miasny film. Pieršym miasnym filmam ličycca karcina Hieršeła Hordana Ljuisa “Kryvavy bankiet” 1963 hodu pra šalonaha handlara, jaki rasčlaniaje pryhažuniaŭ, kab pryśpiešyć pryšeście Ištar. U čarhovaje stužcy treš-režysera “2000 mańjakaŭ!” (1964) žychary miastečka-pryvida z asałodaju katujuć turystaŭ (film paŭtorany ŭ 2006 hodzie, jak “2001 mańjak!”).
Ale pavarotnaja kropka u historyi škumatańnikaŭ – stužka 1974 hodu “Techaskaja raźnia benzapiłoj” Toŭba Chupera. Viazki, histeryčny film małaviadomaha vykładčyka kaledžu vyklikaŭ šok – i mieŭ try praciahi.
Siarod znakavych miasnych stužak – “Pahorki majuć vočy” 1977 hodu Ŭesa Krejvena (amerykanskimi krytykami ŭklučany ŭ śpis 1001 najlepšych filmaŭ). A chulihanski film Pitera Džeksana “Žyvaja mierćviačyna” (1994) vyrašany, jak postmadernovaja kamedyja vyśpiatkaŭ, dzie zamiest tartoŭ u tvar – vydranyja vyntroby, a zamiest aplavuch – hazonakasiłka dla ruk i noh.
U apošniaje dziesiacihodździe stvarajucca paŭtory, kryvaviejšyja za aryhinały: “Pahorki majuć vočy” (2006), “Techaskaja raźnia benzapiłoj” (2003). Zdymajecca j papiarednik “Techaskaja raźnia benzapiłoj: pačatak”(2006).
Francuski režyser Alaksandar Aža stavić stužku “Kryvavaja žatva” (2003).
Dać novaje dychańnie škumatańnikam pasprabavaŭ Eli Rot (“Chosteł”, “Chosteł II”). Da sučanych miasnych filmaŭ možna adnieści j “Piłu”, 2004 h. (majucca j dva praciahi).
Dakładna vyłučyć miasnyja filmy z raśsiakalnikaŭ niemahčyma. Ale ŭ miasnych filmach zabojstvy ździajśniajucca kalektyvam, i antyhieroj nia prosta mańjak, a “fabryka śmierci”: mieścičy-pryvidy (“2000 mańjakaŭ!”), siamiejka kanibałaŭ (“Techaskaja raźnia benzapiłoj”, “Pahorki majuć vočy”), patajemny katavalnicki klub ("Chosteł").
A kali zabojca j samotny, to heta kampensujecca jahonym “fabryčnym” abstalavańniem: benzapiłoj (“Kryvavaja žatva”), hazonakasiłkaj (“Žyvaja mierćviačyna”), pradumanaj systemaj masavych samakalectvaŭ (“Piła”).
2) Škumaćcio, albo miasa źjaviłasia na ekranie adrazu pa źjaŭleńni kino. Jašče kinetaskop Edysona prapanoŭvaŭ hledačam scenku zabojstva Maryi Ściuart. Pieršyja miasnyja sceny byli źviazanyja z hińjolem i kirmašova-hratesknaj stychijaj.
U 20-yja hady miasa stałasia ściaham kinaavanhardu (siurrealistyčny “Andałuzki sabaka” i “Załaty viek” Łuisa Buniuela). U “Strajku”, “Branianoscy “Paciomkinu” i “Kastryčniku” Siarhiej Ejzenštejn vykarystoŭvaŭ škumaćcio dla prapahandy revalucyi. (Z-za vybitaha voka j čarviej u miasie brytanskija cenzary adnieśli “Branianosiec “Paciomkin” da… choraraŭ.) Scenku zabojstva byka (“Strajk”) pracytuje Frensis Kopała ŭ “Apakalipsisie siońnia” (1979).
U 30-40-yja škumaćcio paŭsiudna źnikaje z ekranaŭ, ale kvitnieje ŭ palityčnaje praktycy.
Dakumentalnaja stužka “Kroŭ žyviołaŭ” (1949) adnaho z zasnavalnikaŭ francuskaj Sinemateki Žorža Franžu pakazvaje škumaćcio paetyčna j siurrealna.
Paśla karcinaŭ Hieršeła Ljuisa, miasa zapanavała ŭ amerykanskim trešavym kino (z 70-ych hadoŭ lider – studyja “Troma”).
Džordž Ramera ŭvioŭ škumaćcio ŭ sacyjalna-apakaliptyčnyja filmy pra zombi (“Noč žyvych mierćviakoŭ”, “Dośvitki mierćviakoŭ”, “Dzień mierćviakoŭ”, “Ziamla miortvych”; 1968-2005). A Sem Rejmi nadaŭ zombi-miasu kamedyjnaje adcieńnie (“Złobnyja mierćviaki 1-3”; 1982-93).
Z 70-ych hadoŭ eŭrachorar, najpierš – łacinski, aktyŭna vykarystoŭvaje miasnyja temy. Heta stužki pra kanibałaŭ: “Apramietnaja kanibałaŭ” (1979) Rudžera Deadata, “Kanibały” (1981) Umberta Lency; zombi-filmy Lučya Fulčy: “Zombi” (1979), “Horad žyvych mierćviakoŭ” (1980), “Siomaja brama piekła” (1981). Vykštałcona-estetyzavany hvałt - prerahatyva filmaŭ Daryjo Ardženta. Na miasa pracujuć Džes Franka, Arystyde Masačezy, Bruna Matei, Sierdžya Marcina.
Dakumentalist Hualcijera Jakapeci stvaraje žanr “sabačych” filmaŭ z atrakcyjonnymi scenami bijalahičnych udaraŭ: “Sabačy śviet 1-2”, “Byvaj, Afryka”, “Byvaj, dziadzia Tom” (1962-1971).
Nasyčany miasam akultna-demaničny film brytanskaha stvaralniku pankoŭnaha hvałtu Kłajva Barkiera "Paŭstały ź piekłu" (1987; i jašče siem častak da 2005).
Vyklučnaj kryvavaściu vyłučajecca škumaćcio ŭ azijackim kino. Treš-avanhardovyja stužki Kodžy Vakamacu, ekspluatacyja hvałtu Takašy Miikie, antyŭtopija hvałtu Kindžy Fukasaku (“Karaleŭskaja bitva”, 2000).
Paśla taho, jak Kvencin Tarantyna skarystaŭ siužet stužki Kodžy Vakamacu “Anioły ŭ ekstazie” (1972) ŭ karcinie “Šalonyja sabaki”(1992) – “vysokaje” miasa było ŭzakonienaje ŭ samych prestyžnych aŭdytoryjach Ameryki j Eŭropy. A tryjumf “Kryminalnaha čytva” (1994) – uzmacniŭ hety status.
Tarantyna praciahvaŭ pazyčać azijackaje škumaćcio (“Zabić Biła 1-2”, 2003-04), a pad jahonym kiraŭnictvam Kanski fest 2003 hodu addaŭ Hran-Pry žorstkaj karejskaj stužcy “Ołdboj” (režyser Park Čan-Vuk: trylohija pomsty 2002-05; “Try ekstrymy”, 2004 – razam z Takašy Miikie i Frutam Čanam).
Paśla festyvalnaj lehalizacyi miasa, Halivud paŭtaryŭ staryja škumatańniki – i stvaryŭ novyja (“Chosteł”, “Piła”); a trešavaje miasa pieravodzicca ŭ rehistar vysokaj kultury (“Hrajndhaŭz” , 2007).
U biełaruskim kino miasam vyłučajucca takija roznyja karciny, jak “Idzi i hladzi” (1985) Elema Klimava (surjozny vajskova-filazofski tvor pavodle ramanaŭ Alesia Adamoviča) – i prapahandovyja filmy (1995-2006) Juryja Azaronka, pastaŭlenyja jak najhoršy aficyjozny treš.
Blizkija terminy: RAŚSIAKALNIK, TREŠ, FILMY PRYHONU, ŠOKPRYHON, ŠAKUMENTALNY FILM, “SABAČY” FILM, HIŃJOL, ATRAKCYJON, BIJALAHIČNY ŬDAR, PANKOŬNY HVAŁT
