Juraś Jurčanka ŭ prezientacyjnym roliku prajektu «Krok napierad».
Zazvyčaj inicyjatarami padobnych prajektaŭ vystupajuć hramadskija arhanizacyi i inicyjatyvy (da prykładu, «Tavarystva biełaruskaj movy imia Franciška Skaryny» abo kampanija «Budźma biełarusami!»). Hetym razam inicyjatyva sychodzić ad pryvatnaj asoby.
24-hadovy minčuk Juraś Jurčanka raspavioŭ «Našaj Nivie» ab prajekcie «Krok napierad» i padzialiŭsia svaimi idejami, zadumami i čakańniami.
Futbalist, ekanamist, biespartyjny
Juraś — prafiesijny futbalist u niadaŭnim minułym, maje vyšejšuju ekanamičnuju adukacyju, nie ŭvachodzić ni ŭ jakija palityčnyja partyi ci hramadskija arhanizacyi. Jašče ŭ časie vučoby ŭ Biełaruskim dziaržaŭnym ekanamičnym univiersitecie jon źviarnuŭ uvahu na biełaruskuju movu i jaje stan.
«Raz-poraz ja sustrakaŭ ludziej, jakija pryhoža i niazmušana havaryli pa-biełarusku, paźniej biełaruskamoŭnyja stali častkaj majho atačeńnia. Ich naturalnaja biełaruskaść vyklikała pavahu i adnačasova zajzdraść u dobrym sensie słova: čamu ja nie viedaju našaj movy? Što ja asabista mahu dla jaje zrabić?
Adkaz byŭ vidavočny: razmaŭlać! Pieršyja kroki da movy davalisia nialohka, skažu ščyra. Ale z kožnym dniom ja byŭ usio bližej da pastaŭlenaj mety. U avałodańni movaj vielmi dapamahli biełaruskaja litaratura i muzyka, ale ŭ pieršuju čarhu — žyvyja znosiny».
Vyvučyć movu moža kožny
Śviadoma pryjšoŭšy da biełaruskaści, chłopiec sutyknuŭsia z šeraham prablem: małaja pašyranaść movy ŭ hramadstvie, nadzvyčaj słabaja padtrymka z boku dziaržavy, a taksama niaviedańnie rodnaj movy i abyjakavaść da jaje z boku mnohich suajčyńnikaŭ. Adnak razhlad dadzienych prablem vyklučna ŭ palityčnaj płoskaści jon ličyć pamyłkaj.
«Biassprečna, moŭnaja prablema maje šmat aśpiektaŭ, u tym liku i palityčny. Ale isnuje šerah inšych, nie mienš važnych momantaŭ, na jakija varta źviartać uvahu. Najpierš heta pytańnie kaštoŭnasnaha śviadomaha vybaru. Siońnia kožny hramadzianin moža avałodać biełaruskaj movaj — było b žadańnie», — pierakanany Juraś.
«Vyvučeńnie movy vymahaje vialikich namahańniaŭ. Ale heta mahčyma. Praz čytańnie, słuchańnie muzyki, pierapisku ŭ siecivie i asabistyja sustrečy, udzieł u roznych kulturnickich i adukacyjnych mierapryjemstvach.
Prykładam tamu moža być moj ułasny dośvied. Ci mnostva inšych prykładaŭ, kali ludzi pryjšli da rodnaj movy zusim nie z padačy školnych nastaŭnikaŭ. Kaniečnie, biełaruskamoŭnaja adukacyja musić pašyracca. Ale nielha pahardžać alternatyŭnymi sposabami vyvučeńnia rodnaj movy».
Nie dzialić biełarusaŭ na «svaich» i «čužych»
Na dumku Jurasia, nie varta prablemu biełaruskaj movy zvodzić da idejna-palityčnaha supraćstajańnia, treba imknucca da depalityzacyi biełaruskaści.
«Biełaruskamoŭnaść musić nieści pazityŭny, stvaralny pasył. Časam tyja, chto vałodaje i aktyŭna karystajecca biełaruskaj movaj, z pahardaj stavicca da tych, chto movy nie viedaje.
Pryčym vialikaja častka biełaruskamoŭnych kaliści raniej taksama razmaŭlała pa-rasiejsku i rodnaj movaj nie vałodała. Tak, moŭnaja prablema isnuje, ale heta naša ahulnaja prablema, jakuju treba supolna vyrašać, pryčym na ŭzroŭni mižasabovych znosinaŭ. Nie treba dzialić biełarusaŭ na «svaich» i «čužych», heta vialikaja pamyłka».
«Zrabi krok napierad!»
Razvažajučy nad prablemaj pašyreńnia rodnaj movy i ŭźniaćcia jaje hramadskaha statusu, Juraś spyniŭsia na idei ažyćciaŭleńnia sacyjalnaha prajektu, jaki ŭ pracesie padrychtoŭki atrymaŭ nazvu «Krok napierad» i maje adbycca ŭ farmacie anłajn-konkursu videarolikaŭ pa-biełarusku.
Vyznačyŭšy mety i zadačy, a taksama pradumaŭšy kancepcyju prajektu, chłopiec pačaŭ dziejničać.
«Śpiarša ja vyrašyŭ znajści fundataraŭ i partnioraŭ dla realizacyi prajektu, što akazałasia nie tak prosta. Z prapanovaj ja źviarnuŭsia ŭ bolš čym 150 arhanizacyj i ŭstanovaŭ, jak dziaržaŭnych, tak i pryvatnych. Adnak u vyniku tolki niekalki zhadzilisia padtrymać maju inicyjatyvu.
Bolšaść z tych, da kaho ja źviarnuŭsia, vykazvała salidarnaść i razumieńnie hramadskaj značnaści ŭźniataj prablemy, ale dalej hetaha sprava nie išła. Adhuknulisia i niekatoryja infarmacyjnyja resursy, jakija ŭ miežach svaich mahčymaściaŭ zhadzilisia akazvać infarmacyjnuju padtrymku».
Dalej vysiłkami Jurasia byŭ padrychtavany sajt krok-naperad.by, dzie źmieščanaja infarmacyja pra prajekt, praviły i ŭmovy konkursu, taksama prezientacyjnyja videaroliki, jakija chłopiec zapisaŭ za ŭłasny košt u adnoj sa staličnych videastudyj.
Nie zvažajučy na peŭnyja ciažkaści, jon nie sumniavajecca, što prajekt budzie mieć pośpiech.
Udzielničać u konkursie moža kožny achvočy. Dla hetaha patrebna źniać matyvavany videarolik na biełaruskaj movie i dasłać jaho ŭ terminy z 15 listapada pa 11 śniežnia.
«Na formie videaroliku ja spyniŭsia tamu, što heta daje vialikija mahčymaści dla tvorčaści. Siońnia źniać videa možna z dapamohaj raznastajnych srodkaŭ (mabilny telefon, veb-kamiera, videakamiera albo fotaaparat).
Pa vynikach adkrytaha hałasavańnia, jakoje projdzie z 12 pa 15 śniežnia, a taksama pavodle adznak žury, pieramožcy atrymajuć kaštoŭnyja pryzy».
***
Padrabiaznaści ab prajekcie možna daviedacca na sajcie krok-naperad.by, a taksama patelefanavaŭšy pa telefonie +375 25 943 87 58 ci napisaŭšy na elektronnuju skryniu [email protected]
