Fota Viktara Kazłova/belniva.by
Na «Kamaroŭcy» pradaŭcy bulby zvyčajnaj pakul tolki čuli pra roznakalarovuju navinku, jakuju vyraścili biełaruskija vučonyja. Ale, što cikava, tut adrazu nazyvajuć proźvišča akademika, jaki zajmajecca sielekcyjaj čyrvonaj bulby, — Viktara Kazłova z Navukova-praktyčnaha centra NAN Biełarusi pa bulbavodstvie, paviedamlaje «Jeŭraradyjo».
«Jaje tolki vyvieli, budzie i čyrvonaja, i fijaletavaja, i siniaja bulba. Jaje Kazłovu adniekul z Francyi pryvieźli», — raspaviadaje mnie zvyčajny pradaviec.
«Ale ž jana darahaja! Try jeŭra zakupačny košt! Try jeŭra!» — niečakana vydaje ŭsiu raskładku i płany na budučyniu druhi handlar.
Nakiroŭvajuć u Samachvałavičy, heta tam niekalki hadoŭ tamu pačali akulturvać dzikuju roznakalarovuju bulbu.
Viktar Kazłoŭ, navukoviec, jaki zajmajecca vyviadzieńniem hetaj kultury, papiaredžvaje: «Kalarovaj bulby jak sortu pakul nie isnuje».
«Kab atrymać adzin hatunak, treba pravieryć 150 tysiač siejancaŭ! Nasieńnie pa abmienie my atrymlivali z Łacinskaj Amieryki, jana tam svabodna raście ŭ dzikich umovach. U nas raniej na kalarovyja kłubni nie źviartali ŭvahu, vybrakoŭvali. My skryžoŭvali jaje, daviali da takoha momantu, kali zachavaŭsia koler».
Navukoviec raspaviadaje pra karysnyja jakaści bulby novaha pakaleńnia. Heta višni, žuraviny, brokali dy špinat — pa vitaminach!
«Antyaksidanty — rečyvy, jakija praduchilajuć pracesy akiśleńnia ŭ arhaniźmie. Usio toje ž samaje, što ŭtrymlivajecca ŭ burakach, višniach, žuravinach, brokali dy špinacie. Ale my bulby bolš jamo, tamu i bolš rečyvaŭ atrymlivajem», — tłumačyć akademik nieabchodnaść sielekcyi novaha hatunku.
Jak daviedałasia Jeŭraradyjo, u budučaha miehahatunku jość niedachopy — horyč.
«Hlikaałkałoidy. Adna bulba dobraja, smačnaja, druhaja zvyčajnaja, a inšaja — horkaja, takuju vybrakoŭvajem».
Navinkaj cikaviacca dačniki dy roznyja ŭstanovy, ale kalarovuju bulbu nikomu nie dajuć. Tolki bulba biez hatunku ŭsio roŭna idzie ŭ narod viadomym «sposabam»: «Chto prosić, a chto ŭ mianie adrazu z pola kradzie, ja ž viedaju», — uzdychaje akademik.
Navukoviec navat prosić napisać, što takoha hatunku ŭ Biełarusi niama. Bo biełarusy prezidentu skardziacca!
«A to potym prezidentu pišuć, što nie pradali bulbu kalarovuju. A mnie potym skardziacca, što ja drenna pracuju z pakupnikami. A jak jaje pradać, kali niama takoha hatunku!»
Pakul hetaja viasiołkavaja bulba stanie sortam, patrebna pravieści kala 56 roznych ispytaŭ: na marozaŭstojlivaść, ustojlivaść da roznych zachvorvańniaŭ.
Jeŭraradyjo: Dyk a ŭradžajnaść jak?
Viktar Kazłoŭ: Na ŭzroŭni zvyčajnych hatunkaŭ.
Uzhadvaju razmovu z handlarami na «Kamaroŭcy»: maŭlaŭ, novy hatunak buduć pradavać pa try jeŭra za kiło! Navukoviec machaje rukoj.
«Dy nie, jak zvyčajnaja bulba pa koštach. Razumiejecie, heta ekzotyka. Jana ŭ sałatach pryhoža hladzicca, a piure mo i nie buduć jeści. Ja sam addaju pieravahu zvyčajnym hatunkam bulby».
