Forvard nacyjanalnaj futbolnaj zbornaj Biełarusi i barysaŭskaj kamandy BATE Vital Radzivonaŭ u śniežni adśviatkuje 30-hodździe.
Niahledziačy na salidny pa spartovych mierkach uzrost, za tur da zakančeńnia pieršynstva jon upeŭniena vyjhraje bambardyrskuju honku, pryčym, užo ŭ ranhu čempijona krainy. U kalektyvie za svaje roznabakovyja zdolnaści i intaresy Radzivonaŭ atrymaŭ mianušku «Prafesar». Mahčyma, taki «tytuł» dazvalaje hladzieć na śviet šyrej za spartovyja ramki: tak, Vital čaściej za inšych spartoŭcaŭ vykazvaje svajo staŭleńnie da rodnaj movy. Z futbalistam sustreŭsia karespandent radyjo «Svaboda» Ihar Karniej.
— Vital, apošnim časam Vy dosyć aktyŭna adhukajeciesia na prapanovy reklamavańnia pa-biełarusku spartovych i sacyjalnych źjavaŭ, padziejaŭ. Heta i prapahanda ŭłasna futbołu, i kalektyŭny rolik-zaprašeńnie na operu Stanisłava Maniuški. Pry tym, što jakraz spartoŭcy da moŭnych kampanij dałučajucca nia vielmi achvotna.
— Moža im prosta vielmi redka prapanujuć udzielničać u padobnych prajektach? Bo, prykładam, kali takija prapanovy pastupajuć mnie, ja z radaściu na ich adhukajusia. To bok, asabista ja z zadavalnieńniem biaru ŭdzieł u takoha kštałtu kampanijach, inicyjatyvach.
— Darečy, jakraz učora Vy byli siarod pieršych hledačoŭ opery Maniuški Verbum Nobile. Jakija ŭražańni ad premjery?
— Mahu pryznacca, što dla mianie heta taksama byŭ debiut: ja ŭpieršyniu ŭ žyćci trapiŭ na opernaje pradstaŭleńnie. Čakańni całkam apraŭdalisia: i muzyka, i vystup artystaŭ urazili. Usie partytury, znoŭ ža, vykonvalisia pa-biełarusku, i heta hučała vielmi pryhoža. Adnym słovam, nadzvyčaj zadavoleny. Tamu ja rady, što nia tolki paŭdzielničaŭ u zdymkach rolika, ale jašče i pabyvaŭ na premjery.
— Jak ličycie, kab zorki sportu, muzykanty, inšyja publičnyja ludzi ŭłasnym prykładam prapahandavali rodnuju movu, moŭny razvarot u maštabach krainy byŭ by bolš adčuvalny?
— Mnie zdajecca, što efekt jość užo. Tamu što dastatkova šmat znakamitych ludziej vykazali svajo pavažlivaje staŭleńnie da biełaruskaj movy, padtrymlivajuć jaje, a značyć — prapahandujuć. Jak vynik, inšyja ludzi taksama źviartajuć na heta ŭvahu. Bolš za toje, jak mnie padajecca, na siońniašni dzień u asiarodku moładzi razmaŭlać pa-biełarusku navat stanovicca modnym.
— Sami cikavaść da biełaruskaj movy niejak padtrymlivajecie? Praz knihi, internet i h.d.
— Na žal, ja «varusia» u rasiejskamoŭnym asiarodździ, dzie miesca dla biełaruskaj movy nadzvyčaj abmiežavanaje. Choć kali dzieści čuju, jak niechta havoryć pa-biełarusku, u mianie źjaŭlajecca pačućcio honaru za ludziej, jakija nie zabyvajucca na rodnuju movu, joj karystajucca.
— Vy dosyć časta vyjaždžajecie za miažu, kali hulajecie i za nacyjanalnuju zbornuju, i za BATE. Jakija pieražyvajecie pačućci, kali zaŭziatary padtrymlivajuć biełaruskamoŭnymi transparantami, banerami?
— Nasamreč takaja padtrymka nadzvyčaj uzrušvaje, ale nia tolki za miažoj. Treba skazać, što i na radzimie, na rodnym stadyjonie ŭ Barysavie nas zaŭziatary padtrymlivajuć takim ža čynam. Mnie takaja padtrymka vielmi padabajecca, i ja mahu skazać našym zaŭziataram tolki dziakuj za padobnuju inicyjatyvu.
— Šyroki rozhałas na minułym tydni nabyli biełarusafobskija vykazvańni dyrektara kamandy «Maładečna» Lubanca. Pieršymi suprać pavalnaj rusyfikacyi vystupili jakraz zaŭziatary. Vy na čyim baku?
— Mnie ŭsio ž bližej ludzi, jakija padtrymlivajuć rodnuju movu, jakija pamiatajuć svaju historyju. Tym nia mienš, da inšaha punktu hledžańnia ja staŭlusia spakojna i prynamsi imknusia jaho zrazumieć.
— Rodnaja mova — nia časty hość i na biełaruskim telebačańni, choć byli časy, kali mienavita spartovyja imprezy kamentavalisia ŭ asnoŭnym pa-biełarusku. Varta viarnucca da kolišniaj praktyki?
— Na moj pohlad, ŚMI i žurnalistyka ŭvohule adyhryvajuć vializnuju rolu ŭ prapahandzie movy. Ja dumaju, što ŭsie našy žurnalisty dobra viedajuć našu movu, bo inakš prosta być nia moža. Tym nia mienš, pryčyny, znoŭ ža, jak i ŭ maim vypadku: jany kruciacca ŭ rasiejskamoŭnym asiarodździ i, mabyć, lepš svaje dumki vykazvajuć pa-rasiejku. Choć i biełaruskaja mova ź ich vusnaŭ hučyć vielmi pryjemna i pryhoža. Na kolki ja pamiataju, pa-biełarusku rychtujuć repartažy nia tolki Pavał Baranaŭ, Pavał Bułacki, ale jość i inšyja žurnalisty, jakija raz-poraz užyvajuć biełaruskuju movu ŭ svaich kamentach. Repartažy taho ž Navickaha ja pa-biełarusku słuchaŭ nia raz. Jak na mianie, dyk heta zdorava. I ja heta budu tolki padtrymlivać.
— Biełaruś jakraz ź liku tych krainaŭ, dzie najaŭnaść jašče adnoj dziaržaŭnaj movy nie vyrašaje sytuacyju stanoŭča dla movy tytulnaj. Tak zvanaje «dźviuchmoŭje», na Vaš pohlad, škodzić stanaŭleńniu biełaruskaj movy, ci takoj prablemy paprostu nie isnuje?
— Mnie zdajecca, što ŭ ludziej usio ž pavinna być prava vybaru, i ŭžo ad kožnaha kankretnaha čałavieka zaležyć, na čym jon spynić svoj vybar. Ale, kaniečnie ž, važna, kab prynamsi ŭ roŭnych umovach byli dźvie movy.
— Ciapier, na Vaš pohlad, rasiejskaja i biełaruskaja ŭ roŭnych umovach?
— Na žal, nie. Ja nie kažu navat pra škoły i h.d. U nas uvieś dakumentazvarot idzie pa-rasiejsku, choć jašče nia tak daŭno było na dźviuch movach. Darečy, nia tak daŭno natrapiŭ na videa 1990-ch hadoŭ. Kinułasia ŭ vočy, što tady našmat bolš ludziej kantaktavali pamiž saboj na rodnaj movie. I pieradač pa telebačańni było kudy bolš. Ale voś tak pastupova biełaruskaja mova adsoŭvajecca. I ŭvohule takoje adčuvańnie, što ŭ sajuznyja časy ŭ Biełarusi na biełaruskaj movie havaryli bolš. Nie mahu ničoha śćviardžać, z čym heta źviazana, — niejak sam saboj praces idzie.
— Vital, a chto jašče ŭ kamandzie BATE prychilna stavicca da biełaruskaj movy? Siarhiej Kryviec nibyta navat pačynaŭ pisać błoh pa-biełarusku?
— Nakolki pamiataju, kali Siarhieju takoje pytańnie zadavali, dyk jon taksama ŭ padtrymku rodnaj movy vystupaŭ. Ale ja z apytalnikam nie chadžu pa kamandzie, tamu treba takim pytańniem cikavicca niepasredna ŭ ludziej. Ščyra kažu: zbolšaha navat nia viedaju. Choć toj ža Sania Hleb, jak mnie padajecca, taksama biełaruskuju movu padtrymlivaje.
Zastajecca dadać, što ŭ siamji Vitala atačajuć lubimyja žančyny — žonka Valancina i dačka Maša. Niahledziačy na toje, što dačušcy niama i 4 hadoŭ, Vital pryznajecca, što chacieŭ by addać jaje ŭ biełaruskuju škołu…
***
Vital Radzivonaŭ naradziŭsia 11 śniežnia 1983 hodu ŭ Viciebsku. Pačynaŭ u miascovych dziciača-junackich spartovych škołach, u čempijanacie Biełarusi debiutavaŭ za viciebski «Lakamatyŭ-96». U 20-hadovym uzroście pierajechaŭ u Miensk. U 2003 hodzie pačaŭ vystupać za žodzinskaje «Tarpeda», a ŭ 2006-m padpisaŭ kantrakt z barysaŭskim BATE, u składzie jakoha nastupnyja šeść hadoŭ niaźmienna zavajoŭvaŭ čempijonskija tytuły. Ad 2007 hodu vyklikajecca ŭ skład nacyjanalnaj zbornaj, za jakuju zabiŭ 10 hałoŭ. Sproba puścić karani ŭ niamieckaj Bundeślizie akazałasia nia samaj plonnaj: paŭhadovaja epapieja ŭ «Frajburhu»supravadžałasia zbolšaha siadzieńniem na łaŭcy zapasnych. Najlepšy napadajučy čempijanatu Biełarusi 2010, 2011 i 2012 hadoŭ.
