Ukrainski miedyja-analityk Aleh Chamianok minuły tydzień pravioŭ u Mižhorji, dzie vyvučaŭ finansavyja spravazdačy, jakija eks-prezident Janukovič pakinuŭ u rezidencyi.
— Uvieś śviet uskałychnuli kadry z rezidencyi Janukoviča ŭ Mižhorji, u tym liku fota dakumientaŭ, jakija eks-prezident i jahonyja paplečniki ŭ śpiešcy pakinuli. Čamu jany naŭprost nie źniščyli hetyja dakumienty?
— Vidavočna, śpiašalisia pakinuć Mižhorje.
Chutka źniščyć dakumienty nie tak prosta. Častku jany sapraŭdy spalili, častku – źniščyli ŭ šredary, astatniaje pasprabavali ŭtapić u Kijeŭskim vadaschoviščy.
Karespandenty, abychodziačy terytoryju rezidencyi, ubačyli, što ŭ vadajomie płavajuć dakumienty. Spačatku vyciahnuli toje, što było na pavierchni.
Paśla pryciahnuli dajvieraŭ, jakija apuścilisia na dno i znajšli nie tolki dakumienty, ale i 25 skryniaŭ z kulami – ad kulaŭ ad kulamiota Kałašnikava da kulaŭ dla padvodnaj stralby.
Ahułam z vady dastali kala 160 tečak z dakumientami, u kožnaj było ad 100 da 500 staronak.
Papiery adrazu pieranieśli ŭ anhar, dzie žurnalisty pačali ich sušyć, fatahrafavać, a paśla i skanavać. Dakumienty sa źniščalnika papiery taksama buduć spravabać uznavić pry dapamozie admysłovych kampjutarnych prahram.
— Što cikavaha žurnalisty znajšli ŭ hetych dakumientach?
— Analityčnych ci palityčnych natatkaŭ tam niama, heta finansavyja spravazdačy niekalkich kampanij, jakija finansavali budaŭnictva rezidencyi, zajmalisia zboram srodkaŭ dla jaje absłuhoŭvańnia. Dakumienty achoplivajuć pieryjad z 2006 pa 2014 hod i pakazvajuć, kolki kaštavała budaŭnictva abo akazańnie inšych pasłuh.
Na mnohich papierach my pabačyli formu raźliku «dva» – heta značyć najaŭnymi. Sumy, jakija fihurujuć u dakumientach, časta pieravyšajuć miljon dołaraŭ.
— U internecie fihuravaŭ zdymak raśpiski pra chabar na sumu $14 miljonaŭ najaŭnymi. Takija ličby ździvili ŭkrainskich žurnalistaŭ ci hetyja pakazalniki byli čakanymi?
— Mnohija našyja kalehi zajmalisia rasśledavańniami, tamu my mierkavali, što abaroty karupcyi varjackija. Ale znojdzienyja dakumienty dapamahajuć dakładna ŭstanavić fakty. Naprykład,
kampanija MTS na praciahu miesiaca pieradała $300 tysiač najaŭnymi ŭ kampaniju «Tantalit», jakaja absłuhoŭvaje Mižhorje.
Taksama my znajšli raschodna-kasavyja ordery na atrymańnie zarobku. Kiraŭnik kampanii «Delit», jakaja zajmałasia achovaj unutranaha pierymietru rezidencyi, za adzin miesiac atrymaŭ zarobak bolš za $300 tysiač.
— Pravaachoŭčyja orhany prajavili cikavaść da hetych dakumientaŭ?
— Śledčyja hienprakuratury pryjechali ŭ Mižhorje, kali my ŭžo adskanavali bolšaść papier, z pastanovaj suda ab vymańni dakumientaŭ i elektronnych nośbitaŭ pa kryminalnaj spravie -arhanizacyja naŭmysnych zabojstvaŭ padčas masavych akcyj pratestu, dzie padazravanymi vystupajuć eks-prezident Janukovič i były ministr unutranych spraŭ Zacharčanka. Kryminalnuju spravu pa karupcyi i finansavych machinacyjach pakul nie zavodzili. Dla hetaha śledčym treba detalova vyvučyć piśmovyja dokazy.
— Raspaviadzicie, jak źjaviŭsia sajt YanukovychLeaks?
— Paśla taho, jak byli skončanyja «palavyja» raboty, treba było sistematyzavać i apublikavać materyjały.
Tak źjaviŭsia nacyjanalny prajekt YanukovychLeaks, na jakim zaraz raźmieščana 6 225 dakumientaŭ. Dostup svabodny. My płanujem dadać na sajt pošukavuju bazu dadzienych z apisańniem kožnaha dakumientu – z ukazańniem sumaŭ chabaraŭ, asobaŭ, datyčnych da hetaha.
Žurnalisty ŭžo pačali pracavać nad rasśledavańniami.
* * *
Daviedka
Aleh Chamienok — naradziŭsia ŭ Biardziansku. Skončyŭ histaryčny fakultet Simfieropalskaha dziaržaŭnaha univiersiteta (1987-1992), aśpiranturu kafiedry historyi Ukrainy (1993-1997). Siertyfikavany miedyja-kansultant i trenier pa žurnalistycy, staršynia praŭleńnia HA «Instytut raźvićcia rehijanalnaj presy», daradca pa pytańniach ŚMI Internews Network (Kijeŭ). U 2012 hodzie jamu byŭ zabaronieny ŭjezd u Biełaruś.
