Zasnavalnik hurtoŭ «N.R.M.» i «Krambambula» raspaviadaje Mikicie Miełkazioravu z By.tribuna.com pra toje, ci treba našym spartoŭcam pieć himn, «čocieńkuju» kamiedyju pra chakiej, zabaronu čempijanata śvietu ŭ Miensku i rolu BATE ŭ asabistym viartańni da futbołu.
Čyž, Taškient, Dom viesłavańnia
– Vy lubicie Radzimu?
– Kaniešnie… Ja nie lublu dziaržavu, jak i luby anarcha-pank. Chaj «anarcha-pank» i śmiešna hučyć. Ale kraj hety, biezumoŭna, lublu.
– U čym heta vyjaŭlajecca?
– U tym, što ŭ adryvie ad viaskovaj pryrody, lesu, mnie dosyć niazvykła i ciažka.
– Ale ž viaskovaja pryroda i les jość nie tolki ŭ Biełarusi.
– Usio roŭna tut, u nas, jość niejki svoj duch. Pakul nie ŭsie ŭ vioskach vymierli. Ale ž ničoha – novyja zasialajucca. Jany taksama robiacca viaskovymi. Voś, naprykład, viadomy arhanizatar kancertaŭ Uładzimir Šablinski. Chto by moh padumać hadoŭ piatnaccać tamu, što jon budzie takim zaciatym chutaraninam? I navat prapišacca tam. I navat firma jaho budzie dziejničać tam. I vieś volny čas jon budzie pravodzić tam.
A što da rodnaha horadu Miensku, to ŭ mianie, nažal, zastałosia mała santymientaŭ. Na moj pohlad, jon pieratvarajecca ŭ dosyć chaatyčna zabudavanuju terytoryju.
Spačatku mnie było baluča, a potym, viedajecie, čałaviek nie moža pieražyvać biaskonca. Heta prosta ŭłaścivaść arhanizmu – doŭha nie pieražyvać. Kali heta zdarovy arhanizm. Tamu da mianie ŭ vyniku pryjšli takaja zdarovaja abyjakavaść i skiepsis. Ja zaraz hladžu na hety Kempinski, na toje, što robicca ŭ centry horada… Nu, chaj robiać.
Sprava ŭ tym, što naš horad – jon taki… Invalid.
U nas tut kaliści była zbolšaha cyvilizavana zabudanavanaja terytoryja. Ale paśla vajny vyrašyli nie adnaŭlać usio heta, jak zrabili palaki. Tuju ž Varšavu, naprykład, padniali zusim ź ničoha. Hdańsk – taksama. A naš horad paprostu zbudavali nanova.
– A što ŭ sučasnym Miensku zabudavana cyvilizavana?
– Vierchni horad, naprykład. Ale ž usio, što cyvilizavana zabudavana, schavana za niejkimi takimi hmachami. Heta pačałosia z Savieckaha Sajuzu, kali jany ŭziali i zbudavali handlovy dom na Niamizie, jaki začyniŭ usiu vydatnuju panaramu, na jakoj zaraz znachodzicca «Rakaŭski brovar» i hetak dalej.
Heta maleńkija kavałački staroha Miensku. Zaraz jany schavany i zabity ŭ bieton. Nie viedaju navošta. Ale ja ŭsio heta ŭžo pieražyŭ. Mnie ničoha nie irvie dušu. Na toj ža dom Čyža ja hladzieŭ užo takim zvykłym sarkastyčnym pohladam. Zdavałasia, absurdu ŭžo niama kudy raści, ale voś – raście ŭsio roŭna. Zbudavać taki hmach na Niamizie… Heta treba ŭmieć. A potym jašče treba ŭmieć kazać u intervju, što ŭsio narmalna, što heta vydatny prajekt.
Heta śviadomy chod. Tut pabudavali dom Čyža. Ź inšaha boku pabudavali Ścianu płaču. Zdajecca, jana zaviecca «Panarama». Usio pazačyniali. Navošta? Tam ža histaryčny centr. Naadvarot, z hetaj Niamihi možna było cukieračku zrabić. Ale ž jašče daŭno sapraŭdnuju Niamihu vyrašyli zrujnavać, a na jaje miescy zbudavać mulažy.
I ja ničoha nie mahu z saboj zrabić. Na dadzieny pieryjad žyćcia Miensk mianie nie natchniaje. Voś ja napisaŭ pieśniu «Miensk i Minsk», i paśla hetaha ŭsio… Adčytaŭsia:).
Ŭsio ž taki ja nie vielmi małady čałaviek, tamu pamiataju takuju miestačkovaść, pravincyjnaść savieckuju. I ŭ hetym było niešta mileńkaje. Takoje ŭsio nizieńkaje, simpatyčnaje, ampirčyk hety stalinski, «horad sonca», jak piša Klinaŭ. A potym jak pačali jany ŭsio heta babachać naprykancy 80-ch… Nichto ž nie pieraškadžaŭ budavać na piaćsot mietraŭ u bok, dzie jość navat i zaraz niezabudavanaja terytoryja.
Voś ciapierašni Pałac Respubliki – taksama vielmi dziŭnaja architektura:). Takaja… Dla Taškienta narmalnaja.
– Čamu?
– Nu, jana jarka vyražanaha azijackaha typu, jak pa mnie:).
– Voś jašče pra architekturu. Zaraz šmat kažuć pra restaŭracyju stadyjona «Dynama». Jakija ŭ vas dumki na hety kont?
– Ja liču, što lepiej jaho adrestaŭravać i zachavać ŭ ciapierašnim vyhladzie. Navošta pierabudoŭvać? U nas ža jość niejkija tam maniežy i druhija spartyŭnyja abjekty. Kaniešnie, možna jašče adnu harharu zbudavać u tym rajonie. Tam ža i znachodzicca ŭvieś ciapierašni horad sonca. Arena, maniež, Dom futbołu, Dom viesłavańnia:).
– Jak vam novyja spartyŭnyja abjekty?
– Narmalna. Ale mnie zdajecca, taja ž Arena kryšačku nie vielmi doraha zroblena. U nas ža ekanomiać. Moža, heta prosta asvojvańnie biudžetu? Kali hladziš na varšaŭski stadyjon, uražańni ad architektury kryšku inšyja. Moža, ja nie kampietentny. Ale našaja Arena zdajecca mnie mieniej uražlivaj i vieličnaj. Davoli ŭtylitarnaja pabudova.
A toje, što hetyja budynki tam znachodziacca, dyk ničoha strašnaha. Jak i ŭ vypadku ź biblijatekaj. Nu, staić jana tam, na bałocie, i nikamu nie pieraškadžaje. Tam i tak ničoha niama – spalnik i ŭsio.
– Biblijateka ŭsprymajecca vami jak simvał novaha Miensku?
– Nu, kaniešnie:). Kaniešnie, heta naturalny simvał Miensku. Hetyja niekalki hraniaŭ, byccam siakieraj zroblenyja. Pasiekli – i pastavili. Heta taki absurd. U sučasnym Miensku jaho vielmi šmat. Dziesiať hadoŭ tamu ŭ heta jašče nielha było pavieryć. Usialakija pierajmienavańni ŭ niejkich abstraktnych pieramožcaŭ. Zdajecca, što niechta prosta zmahajecca z proźviščami. Nibyta Skaryna i Mašeraŭ źjaŭlajucca kankurentami. Bo hetyja pieramožcy, niezaležnaści… Biez dušy heta. Niejkija abstraktnyja ŭjauleńni.
– Ujavicie, što pieraimienavańni praśpiektaŭ zaležać ad vas.
– Nu, heta treba rabić vielmi aściarožna. I, moža być, uličvać mierkavańni ludziej. Kali b ja siadzieŭ u halštuku niedzie ŭ hetych kabinietach, to pravioŭ by apytańnie. A potym by zrabiŭ tak, jak treba kiraŭnictvu:). Nie tak, jak treba ludziam, a tak, jak heta zaŭsiody ŭ nas robicca. Biedny hety praśpiekt. Kim jon tolki ni byŭ: i Hitleram, i Stalinym, i Skarynaj. A ciapier voś niezaležnaści…
Chakieizm, pakazucha, U.U.Pucin
– Vy da hetaha času ličycie sport najvažniejšym z mastactvaŭ Biełarusi?
– Ja liču, što kali kiraŭnictva zatočana pad sport i sielskuju haspadarku, to heta niakiepska. Sport krainie, biezumoŭna, patrebny. Biezumoŭna, jak i vyjaŭlenčaje mastactva, jak i muzyka, jak i sielskaja haspadarka. I kali kiraŭnictva siadzić adzin-dva terminy i robić niejkija roznyja istotnyja kroki ŭ hetaj halinie, to ŭsio narmalna. Ale kali ŭsio heta pierierastaje ŭ 20 hadoŭ, a pryjarytety inšymi nie robiacca i praciahvajecca sielskaja haspadarka sa sportam… Pryčym sport, nakolki ja razumieju, vyražajecca ŭ budaŭnictvie biaskoncych pałacaŭ…
Niešta ja ŭ krytykanstva ŭpaŭ. Prosto nie baču pośpiechaŭ u chakiei. Značyć, niešta nie tak idzie, darujcie za banalny vyraz. U, naprykład, Pružanach jość Ladovy pałac?
– Jość.
– I što jon tam, visić na bałansie dziaržavy? A dzie našyja pieramohi ŭ chakiei? My ž usim dujem pa strašnaj sile. A pieramahajem tam, kudy hrošaj asoba nie idzie. Naprykład, u tajskim boksie. U nas tam takija čempijony, što oj-joj-joj.
– Jak vam takoje paniaćcie, jak «Chakieizm»?
– U nas u krainie jość narmalnaja mažlivaść hulać u chakiej. Ja nie suprać. U junactvie, pamiataju, navat hladzieŭ. Ciapier času niama. Kali i traplaju, to na futboł. Ci na amierykanski futboł. Supierboŭł jaki-niebudź, kali ŭvieś restaran na vušach staić. U Złučanych Štatach, kaniešnie, spartovy patryjatyzm na ŭzroŭni.
A chakieizm… Nu, nakolki ja razumieju, heta ž nie samy masavy sport u śviecie. Dumaju, navat tenis vyzyvaje bolš ažyjatažu. Karaciej, cikavy taki ŭ nas pryjarytet.
– Jon narmalny?
– Nu nie, kaniešnie. Nie viedaju niuansaŭ, nie mahu kazać, kolki zarpłata ŭ chakieistaŭ ci ŭ futbalistaŭ.
– U futbalistaŭ siaredniaja zarpłata dzieści kala piaci-šaści tysiačaŭ dalaraŭ.
– U miesiac?
– Tak.
– Oj-joj… Tak navat ajcišniki adpačyvajuć… Nu, u pryncypie, pośpiechi ž byli. BATE davaŭ kaliści rezultat. Ja tady znoŭku pačaŭ hladzieć futboł.
– U BATE zarobki vyšejšyja za siarednija.
– A… Mnie zdajecca, heta nie zusim narmalna:). Ja ździŭleny, ščyra kažučy.
– Jak vam zdajecca, u našaj krainie jość niejkija pierabolšvańni ŭ dačynieńni da sportu?
– Mnie zdajecca, jość šmat pakazuchi. Voś hetaja viasieńniaja łyžnia. Usich pastavili na łyžy. Ludzi ŭ pieradynfarktnym stanie biahuć pa śniezie. A namienkłaturnaje pjanstva ŭ nas z časoŭ Sajuza nikudy nie dzievałasia. I voś našyja čynoŭniki iduć kudyśći na łyžach. Mnie zdajecca, dla ich heta nie vielmi naturalna.
– A što jašče pakazucha?
– Voś vy–spartovy žurnalist. Praviadzicie apytańnie na vulicach biełaruskaha horada nakont taho, kaho sa spartoŭcaŭ viedajuć ludzi. Moža być, skažuć: «Domračava». Nu, napeŭna, i ŭsio. Nichto nie skaža, chto taki Vital Hurkoŭ.
– Pra Hleba skažuć.
– I toje, kali ŭzhadajuć.
– Dobra. Vy kaliści kazali, što ŭ Biełarusi niama sapraŭdnych zorak.
– Kazaŭ.
– Domračava – nie zorka?
– Nu… Pa vialikim rachunku, u nas tolki adna sapraŭdnaja zorka. A Domračava tolki kryšačku paźziała pry hetaj zorcy. Heta časovaja źjava. Takoha, jak u Štatach, u nas niama. Viedać usie pieramohi jakoha-niebudź futbalista, sačyć za im, źbirać usiu infarmacyju… Niešta ja nie viedaju ŭ nas takich ludiej, ščyra kažučy.
Voś biłbordy visiać. Hetyja «Bolej za našich». Ja tak i nie viedaju, chto tam visić. Prajazdžaju, hlažu – niejkija chakieisty. A što za chakieisty, kali my ŭvieś čas dujem?:) Ale heta mierkavańnie čałavieka, jaki nie źviazany sa sportam štodzionna.
– Tamu i cikava. Jość spartovaja siekta, jakaja aktyŭna. Ale jaje kolkaść nievialikaja. Napeŭna, jak i intelihiencyi.
– Ščyra kažučy, u biełaruskaj muzycy toje ž samaje. Aproč vuzkaha koła ludziej (dziesiać tysiačaŭ u Miensku), usie isnujuść na kulturnaj terytoryi susiedniaj dziaržavy. Zorkami ŭ nas byli i zastajucca… Nie viedaju, DDT, Lumen, jašče chto-niebudź.
– Vy zajzdrościcie?
– Nie. Kali byŭ mały, ja, navat, sprabavaŭ zmahacca, niešta dakazvać… Nie. Pakul niešta nie źmienicca ŭ infarmacyjnaj prastory, nam niama pra što vieści razmovu.
– Jakija źmieny mohuć adbycca ŭ našaj infarmacyjnaj prastory? Pačniem razmaŭlać vyklučna na matčynaj movie?
– Sprava ŭ tym, čto zaraz uviadzieńnie biełaruskaha adnamoŭja było b silna pravalnaj štukaj. Biezumoŭna, narod by vielmi niehatyŭna da hetaha pastaviŭsia. Uvodzić adnu movu treba vielmi aściarožna. Praz škołu. Z prahramaj hadoŭ na dziesiać.
Biezumoŭna, heta treba rabić. Tamu što narod biez movy… Nu heta śmiech. Ale pravodzić biełarusizacyju treba nie tak, jak u pačatku 90-ch. Tady šmat ludziej byli vielmi zasmučanyja nastolki hvałtoŭnym uviadzieńniem. I potym niekatoryja siły vykarystali hetyja narodnyja zasmučeńni.
– Čamu biełarusizacyja ŭ 90-ch nie atrymałasia?
– Ja viedaju šmat ludziej, jakija šaleli ad pieraviadzieńnia na biełaruskuju movu adukacyi ŭ niekatorych humanitarnych navučalnych ustanovach. Doma dla ich była tradycyjnaj rasijskaja mova.
I ŭ škole jany vučyli biełaruskuju movu, jak zaviadzionku. Tolki kali nastaŭnik nie strašny entuzijast. Voś. Ludzi byli ŭ šalenstvie: «Čamu ja nikoli nie vučyŭ hetuju movu, a zaraz jana mnie stała patrebnaja?!»
Heta było pamyłkova. Adzin moj znajomy raspaviadaŭ, jak niejki prafesar na chimičnym fakultecie drukavaŭ svaje dośledy, kab adpravić ich u Maskvu. Vyjšaŭ na abied, pryjšoŭ – niama litary «Ŝ» u kłavijatury. Užo zamieniena na «Ŭ». A jamu treba terminova dasłać svoj list… Heta vielmi tonkija rečy. Treba rabić ich aściarožna.
– I ŭsio ž taki. Jakija źmieny ŭ infarmacyjnaj prastory nam patrebny?
– Spačatku musiać adbycca hłabalnyja źmieny ŭ krainie. Tak prosta my anijakich reformaŭ nie praviadziem. Hetaha nichto nie choča. Ludzi prystasoŭvajucca da taho, što jość, i z hetaha zarablajuć nievialikija, ale ž hrošy. I radyja tamu, što jość.
Ja nie hladžu televizar, nie słuchaju radyjo, ale ž viedaju, što ŭsio heta vielmi ruskaje. Našyja artysty śpiavajuć, jak ruskija zorki. Tolki kryšačku nižej uzroŭniem.
Prosta niama takich hrošaj na zapis fanahramy. A ruskija zorki – heta horšyja kłony halivudskich. Tamu što ŭ ZŠA jašče daražej i lepiej. I tam pa vialikim rachunku ŭsio bolš intelektualna … Prosta tak my ničoha nie zamienim. Heta toje, što jość.
– Sumna niejak.
– Nie, u rešcie rešt ŭsio źmienicca i ŭsio budzie kłasna.
– My z vami heta pabačym?
– Nie viedaju. U źviazku z krymskimi padziejami ja ničoha nie mahu skazać dakładna.
– Biełaruś da Rasii błižej za Krym.
– Ja pra toje i kažu. Tut i tak usio ŭžo kuplena ruskimi. Całkam moža być, što kali niešta pojzdie nie tak, jak jany chočuć… Naprykład, raptam źmienicca kiraŭnictva, pačnucca simpatyi ŭ druhi bok. U takim vypadku my možam stać biełaruskaj vobłaściu Rasii. Vielmi bajusia, što niekatoraja častka našaha narodu, naprykład, čverć, budzie heta padtrymlivać. Kašmar.
– Kali b zamiest mianie tut byŭ U.U.Pucin, ab čym by vy jaho zapytali?
– Ja navohuł nie budu razmaŭlać z takimi ludźmi. Nie-nie-nie. Heta čałaviek z KDB – ź im lepiej nie razmaŭlać. Navat nie varta savacca.
– A da biełaruskaj ułady ŭ vas jość pytańni?
– Taksama nie.
– Byli kaliści?
– Ja ŭ svaim žyćci zrabiŭ adzin niapravilny krok. I potym doŭha siabie ŭhavorvaŭ, što ŭsio narmalna. Heta kali šerah muzykantaŭ chadziŭ da adnaho ŭpłyvovaha ministru. Była hetkaja plama na majoj bijahrafii.
Tady źjavilisia pieršyja čornyja śpisy. Trochhadovaja zabarona na kancertnuju dziejnaść. I voś minuli hetyja try zabaronienyja hady. Mnie patelefanavali i zapytalisia: «Kali vas zaprosiać, ci pojdziecie vy na sustreču?» Ja hetak zadumienna paviedamiŭ, maŭlaŭ, moža być, schadžu. I voś ja apynajusia z šeraham muzykaŭ u rezydencyi prezydenta, u budynku, jaki ŭ mianie kankretna asacyjavaŭsia z «obitielju zła».
Potym panapisvali, byccam my abiacali, što bolej nie budziem hrać na mitynhach. Takoha nie było. Z nas nie brali podpis kryvioju pad niejkim pratakołam. Nam prosta skazali: «Ja ničoha nie zabaraniaju, ale b na vašym miescy hetaha nie rabiŭ. Tamu što tam ( i byŭ uźniaty palec uharu) ludziam vielmi nie padabajecca, kali vy vystupajecie na mitynhach i palityčnych akcyjach». Nu, i ŭsio.
Potym dazvolili hrać kancerty. Ja siabie pierakonvaŭ, što heta pravilna.
Tamu što kancerty treba hrać, tamu što jość žadańnie publiki. Ale ž pa kryšačku źjaviłasia ŭražańnie, što štości adbyłosia nie toje na toj sustrečy.
Tudy nikoli nie treba chadzić. Heta nikoli ničym dobrym nie skončycca. Nu my pajhrali dva hady kancerty – a potym znoŭ zabarona. I było zrazumieła, što tak atrymajecca. Stała jašče horš. Tamu što raniej možno było hrać u restaracyjach, niejkich kaviarniach biez hastrolnaha paśviedčańnia. A kali hanieńni viarnulisia pa-novaj, pačalisia tajamničyja zvanki z orhanaŭ, ź ministerstva kultury, jak tolko chtości źbiraŭsia niešta pravieści. A ŭ ludziej biznes. Jany nie mohuć ryzykavać.
I potym hety čałaviek, da jakoha my chadzili, ułasnaručna zadušyŭ adzinaje na toj čas niezaležnaje biełaruskaje radyjo. «Aŭtaradyjo». Pryčym byŭ pieršy sud, kali, redki dla Biełarusi vypadak, sudździa nie znajšoŭ składu złačynstva. Nu što rabić u hetaj situacyi? Šukać druhoha sudździu. Jon i začyniŭ «Aŭtaradyjo».
Elektračajnik, U-2, BT
– Biełaruski šoŭ-biznes adpaviadaje svajoj naźvie?
– Navat śmiešna pra heta havaryć. Naš šoŭ-biznes zaklučajecca ŭ tym, što tak zvany pradusar jakoha-niebudź estradnaha vykanaŭcy pryjazdžaje ŭ Salihorsk u šachciorski prafkam i havoryć: «Raspaŭsiudźcie 40 adsotkaŭ kvitkoŭ siarod vašych pracaŭnikoŭ». Heta adbyvajecca. I heta absalutna zvykłaja praktyka.
– Vy nie ŭdzielnik šoŭ-biznesu?
– Ja ŭžo, chutčej za ŭsio, udzielnik muzyčnaha supracivu. Ja ŭdzielničaŭ u šoŭ-biznesie napačatku 2000-ch, kali prajekt «Krambambula» byŭ paśpiachovym, nas zdymali, tranślavali pa televizii. Ja viedaju biełaruski šoŭ-biznes, jon vielmi śpiecyfičny i zaviazany na stasunkach ź dziaržavaj. Schiema savieckaja: kali chočaš niešta atrymlivać, budź łajalny, udzielničaj u kancertach u padtrymku. Jany ŭsie ŭdzielničajuć. Jość niejkija padački. No heta ž ciažka nazvać šoŭ-biznesam. Šoŭ-biznes maje duch niezaležnaści. Hurt U-2 ci Madona, kali im niešta nie padabajecca, kštałtu ahresii ŭ Iraku, pravodziać akcyi i fłešmoby. A heta artysty, jakija źbirajuć sotni tysiačaŭ na kancertach. I im usio možna. Ich navat bajacca lidary krainaŭ. A ŭ nas… Heta takaja ŭžo piasočnica.
– Voś vy prymali ŭdzieł u biełaruskim šoŭ-biznesie, i što?
– I ničoha. Absalutna ničoha. U našym šoŭ-biznesie ciabie ŭsio roŭna jak-niebudź skarystajuć.
– Jak karystalisia vami?
– Naprykład, ja hraŭ pad fanieru na niejkim tam jubilei BT.
– I jak siabie adčuvali?
– Ahidna. Ty prosta staiš i śpiavaješ na poŭny hołas u adklučany mikrafon. A biednyja muzyki robiać vid, čto hrajuć. Heta ž ustanoŭka jašče z Savieckaha Sajuzu. Zapisać žyvy kancert dla TB vielmi ciažka, tamu značna praściej zrabić heta pad fanieru, mahčyma pad «-1». A potym vyśvietliłasia, što ŭsio možna zapisać. Prosta z fanieraj kłopataŭ mienš.
A zamiežnyja artysty, jakija zhadžajucca prymać udzieł u roznych tak zvanych biełaruskich fiestyvalach, naprykład, hurt «Źvieri», nastojvajuć na žyvym huku.
Razumiejecie? Usie našy buduć hrać pad fanieru, a jany z žyvym hukam. I dla zamiežnikaŭ usio zrobiać – pastaviać nieabchodny apparat i hetak dalej.. A našyja: «Nu, ładna, pad fanieru».
Biełaruskija artysty navohuł dziŭnavatyja ludzi. Apošni raz, kali my ŭdzielničali ŭ typa konkursie adnaho z kanałaŭ, naš pradusar adrazu skazaŭ, što u nas musić być asobnaja hrymiorka, tam musić być harbata-kava i sneksy. U administratarki prosta movu zaniało: «Vy što?!» – «Dobra, tady my nie ŭdzielničajem». – «Ja parajusia». Patelefanavała kudyści, pryjšła: «Naša kiraŭnictva zhadziłasia. Ale ž u nas asobnyja hrymiorki tolki dla zamiežnych vykanaŭcaŭ». Ja kažu: «A čamu tak?» Jana: «Nu, tak pryniata».
I potym usie astatnija ŭdzielniki konkursu hladzieli na nas ździŭlena: «A jak heta ŭ vas atrymałasia?!» A kali nam jašče prynieśli elektračajnik… Heta byŭ prosta niejki nierealny pośpiech. Voś. Čajnik jak simvał pośpiechu. Razumiejecie, našy vykanaŭcy pieraapranalisia pa dziesiać čałaviek u hrymiorcy, albo na kalidory. Źniaŭ tak nahavicy – raz, kancertnyja nadzieŭ – i narmalna. Jany z hetym zhadžajucca. Ale ž nasamreč tełevizija ničoha nie daje. Voś vy viedajecie našych estradnych vykanaŭcaŭ? Nu Chlastoŭ, nu Afanaśjeva. A jašče?
– Saładucha, Darafiejeva.
– Nu. A ich ža dziasiatki, kali nie sotni. U nas u efiry 75 pracentaŭ biełaruskaj muzyki. Ale ž jana hraje tolki ŭ mašynie pa radyjo fončykam.
– Biełarusy nie lubiać svajo?
– Heta taki naš kompleks. Baćki pryjazdžali ź vioski ŭ horad. Treba było być haradskimi. Jany pieraskokvali na tutejšy varyjant rasiejskaj movy ŭ pieršym pakaleńni z akcentam. Jak naš hałoŭny kiraŭnik. Heta typovaja postać taho času. I atrymlivajecca, tuju viosku treba jak maha dalej zasunuć i nie ŭzhadvać. Adsiul ceły šerah kompleksaŭ.
Pa-pieršaje, ty nie viedaješ, chto tvoj pradzied, naprykład. Pa-druhoje, jość kompleks terytoryi. Ludzi nie adčuvajuć krainy. Jany viedajuć svaju terytoryju: chata, praca, dača. Terytoryja siamji, znajomych i siabroŭ.
– A jak svaju krainu adčuvajuć, naprykład, palaki?
– O, palaki. Rejtynhavy polski vykanaŭca spakojna moža sobrać na You-Tube paru socien tysiačaŭ prahladaŭ. Značyć, heta svajo, hetym hanaracca ludzi, heta hučyć u kožnaj kaviarni. Pryčym hučyć polski rok, muzyka, jakaja ŭ nas była b niefarmatnaj. Źjaŭlajucca novyja imiony. Staryja imiony i brendy šanujucca.
Ale ž vy sami viedajecie, što takoje 75 adsotkaŭ biełaruskaj muzyki. I chto heta słuchaje. Toje, što prapanujecca, – heta nizkajakasny pradukt. Šmat kali biełaruskaje nie zasłuhoŭvaje taho, kab jaho lubili. Da, siarod niezaležnych artystaŭ jość dobryja liryki, tyja, chto piša dobruju muzyku i teksty. Ale heta dla vuzkaha koła ludziej. Masa spažyvaje masavy pradukt. A masavy pradukt u nas taki, jaki jość.
A pakolki ad vioski ŭsie vyraklisia, to lepiej hladzieć u bok Maskvy. Tamu što tam kruciej. Heta taki vynik savieckaj kałanijalnaj palitiki.
Jeŭraźviaz, socspabornictvy, samahonka
– Chutka ŭ Miensku adbudziecca čempijanat śvietu pa chakiei.
– Chaj adbyvajecca. Ničoha drennaha. Biełaruś – heta vielmi zakrytaja terytoryja. Ja by nie chacieŭ, kab rabilisia niejkija zabarony i siudy navohuł nichto nie jechaŭ. Chaj tut źjaviacca čechi, kanadcy. Heta budzie niejki hłytok śviežaha pavietra. Tamu što masa biełarusaŭ nie vyjazdžaje na zachad navohuł. Rabić vizu vielmi ciažka. Ludziam prosta lanota, u ich niama žadańnia zajmacca hetym.
Ja nie prychilnik admieny čempijanatu. Chaj pahulajuć. Chaj zamiežniki kryšačku aphrejdziać hetuju terytoryju. Našy ludzi ź imi parazmaŭlajuć… A tak by zabaranili, i što? Pa kim heta tak mocna ŭdaryć?
– Viadoma, pa kim.
– Nu papłača noč, a što dalej? Kiniecca hajki zaciskać z novaj siłaj? Nie, heta nie surjozna. Lepiej čempijanat. Kab zaklikać da adkaznaści, patrebny ekanamičnyja sankcyi. A hetaha nie budzie. Tamu što Zachad handluje z nami. I kab uvieści niejkija sankcyi, tut pavinna być vajna. A vajny tut niama.
A ŭsialakija niaŭjezdy na terytoryju Jeŭraźviaza niejkich staršyniaŭ vybarkamaŭ – heta taksama nie padychod. Heta dekaratyŭnyja mietady, jakija ni na što nie paŭpłyvajuć. Naadvarot – chaj by našyja čynoŭniki jeździli. U ich ža dzieci tam žyvuć uva ŭsich. A tak čałaviek nie moža pabačycca z dačkoj.
– Chakieisty i inšyja spartoŭcy pavinny śpiavać himn?
– Ščyra kažučy, tut tak usio zabłytałasia… U Biełarusi ŭsiaho pa dva. Kalady ŭ nas dvojčy. Novy hod – dvojčy. Vialikdzień – dvojčy. Byvaje, supadajuć, ale redka. Ściahaŭ u nas jak minimum dva. Himnaŭ – niekalki. Tamu prava nakont vykanańnia himna zastajecca za spartoŭcam. Chaj sam vyrašaje, śpiavać jamu ci nie.
– A kali b vy pisali novy himn Biełarusi…
– Ja b napisaŭ.
– Na što b heta było padobna?
– Viedajecie, ja nie prahmatyčny tvorca. Ja intyvituist. Kali na mianie spuściłasia niešta, ja zapisvaju. Potym možno adredahavać. Nu, usim ža zrazumieła, što novy himn treba pisać. A to hety saviecki…
– Što vam nie padabajecca ŭ ciapierašnim himnie?
– Słovy i muzyka.
– Usie słovy?
– Ja, nažal, kiepska ich viedaju. Ja bolš viedaju beseseraŭski himn. My jaho ŭ škole vučyli. I ŭžo tady mnie ŭsio heta nie padabałasia… I viedajecie, pierapisać «Bratniuju Ruś» na «mirnych ludziej»… Aryhinalnamu tekstu prosta nanieśli niezrazumiełyja rany. Raniej usie było zbałansavana. Takoje savieckaje: kastrubavaty tekst, durnavataja miełodyja. Bałans. I tut hetaja pierarobka… Darečy, toje ž samaje adbyłosia i z hierbam, i sa ściaham. Za savieckim časam ich rabiŭ saviecki dyzajnier, z dobraj adukacyjej. Z punktu hledžańnia dyzajnu piśmienna. A zaraz – usio ŭ kuču, jak u nas u horadzie. Ściah u Biełarusi, jak i stalica, taksama invalid. Uvohule, usie pieraroblenyja savieckija simvały – heta śmiešna.
– Usie ž taki himn.
– Himn musić być vieličny, kab u ludziej paliłasia skupaja ślaza. A ciapierašni… Ta-tan-ta-ta-tan-tan – kankan niejki, kali apracavać naležnym čynam.
– Jak vy ŭvohule robicie svaje teksty?
– Raniej, kali nie jeździŭ za rulom, pisaŭ u hramadskim transparcie. Ja prosta abstrahavaŭsia ad taho, što vakoł adbyvajecca. A kali ty abstrahuješsia, to traplaješ u svoj śviet. Na mianie sychodziła natchnieńnie, niejkija radki. Ja ci to zapaminaŭ, ci to pisaŭ niedzie.
A ciapier bolšaść času za rulom. Treba ŭsio ž taki sačyć za darohaj z-za našych sportkiroŭcaŭ, jakija jeździać, jak na rali:). Tamu zaraz pišu doma ci ŭ vioscy.
Miž tym, u mianie majecca tvorčaja zadača, złučanaja sa sportam. Jość žadańnie i zapatrabavańnie napisać dla viadomych našych tajbaksioraŭ takuju reč, kab było niasoramna vyjści na rynh. Tamu što ŭva ŭsich astatnich spartoŭcaŭ hučać niejkija nacyjanalnyja matyvy. Treba zrabić i našym.
– A vaša ideja zrabić kamiedyju pra režym ciapierašniaha hałoŭnaha kiraŭnika jašče aktualnaja?
– Supieaktualnaja. Tolki hetym i možna zmahacca. Tamu što ŭ «Žyvie Biełaruś» usio tak surjozna… Mnie ciažka aceńvać film, ja ŭdzielničaŭ u stvareńni saŭndtreku da jaho. Ale zdajecca, što kamiedyja była by lepiej. Bo, naprykład, bolšaść savieckich kamiedyj vydatna krytykujuć režym.
– Vy surjozna źbirajeciesia rabić heta?
– Nie:). Patrabujecca biudžet. Heta nierealna. Nierealnyja ličby. Ale byli b hrošy, ja b pałovu Kupałaŭskaha teatra zadziejničaŭ.
– Chto b zhulaŭ hałoŭnuju rolu?
– Oj nie, Samoha zdymać nie treba. Uvohule liču, što dla kamiedyi ŭ našaj krainie isnuje vielmi šyroki padmurak. Pra chakiej darečy možna źniać «čocieńkuju» kamiedyju:). Tolki treba kolki času pavarycca ŭ tym asiarodździ, kab nichto potym nie skazaŭ, što źniata niešta nie toje, što takoha nie moža być.
Samaje cikavaje, što vialikaja častka ludziej, jakaja pahladzieła «Žyvie Biełaruś», taksama paličyła, što takoha nie moža być. Ale ž nasamreč moža. I samaje niepryjemnaje, što ludzi prosta zakryvajucca. Jany padazrajuć, dzie žyvuć, ale im nie chočacca ŭ heta vieryć.
Što, tak nie mohuć ździekvacca ŭ vojsku? Mohuć. Ja sam słužyŭ. Jašče ŭ saviecki čas. I ŭsio zaležyła ad taho, kudy ty patrapiš.
– Vy kudy patrapili?
– Ja kłasna patrapiŭ, dziakuj Bohu. Ja patrapiŭ u Słucak, u avijacyjnuju častku pa absłuhoŭvańni aeradromnaj techniki. I tam było tolki 63 čałavieki asabovaha składu. I tam navat byli videlcy i nažy ŭ stałovaj. I tam było vielmi nudna. Malavaŭ płakaty niejkija. Pisaŭ pra niejkija socspabornictvy.
– U jaki čas heta było?
– O, strašna havaryć. U 1986-m. U nas, pamiataju, byŭ svoj śvinarnik. I dva chłopcy z Paleśsia, jakija tam pracavali, zakapali ŭ hnoj butelku z brahaj. Kab potym zrabić samahonku. Niejkim čynam usio heta raskryłasia. Major pastaviŭ ich pierad šeraham. Naliŭ z hetaj butli i kaža adnamu z tych chłopcaŭ złosna: «Piej, ja tiebie hovoriu!» A toj što?
– Što?
– Uziaŭ i vypiŭ:). Major: «Čto ty diełaješ?! Nie piej!» – «Tak vy žie skazali: piť»:). Staršyni dumali, jak tych chłopcaŭ karać. Treba było ich na «hubu» pasadzić. A chto tady na śvinarniku budzie? Tolki jany i mahli. Abodva ź vioski, viedali, što rabić…
A niekatoryja pryzyŭniki ŭ «Piečy» zahrymieli. A Piečy – heta byŭ hamon… Niekatoryja ludzi, jakich ja viedaŭ pa škole, pryjšli z vojsku maralnymi invalidami. Prosta nastolki čałaviek nahladzieŭsia na ŭsio, što žach.
BRSM, Fejsbuk, Michałok
– «Dziaŭčynki vyhladajuć, jak prastytutki, chłopcy vyhladajuć, jak milicyjanty» – słovy ź pieršaha treku vašaha novaha albomu. Jakija jašče typy sučasnych biełarusaŭ vy vyłučajecie?
– Ja napisaŭ hetuju pieśniu dosyć daŭno. Heta ž vidać: padčas jakoha-niebudź śviata – usie chłopcy zbolšaha karotkastryžanyja, sini niz, čorny vierch, z takimi dosyć śpiecyfičnymi ŭchvatkami. A dziaŭčynki ŭ mini, apranutyja z vyklikam. Ich u centry horada, naprykład, na 9 maja budzie vielmi šmat. Heta asnoŭnyja typažy moładzi.
Jość jašče chipstary. Jeść jašče małady biurakrat z BRSM, redkaść dla inšych krain. Čałaviek u bliskučym harnitury, kuplenym u biełaruskim mahazinie:).
– «Komintiern»?
– Napeŭna, moža, jašče jakaja-niebudź «Kalinka». Jaho adrazu vidać. Metanakiravany pozirk. Jon užo rychtujecca pilić biudžet:). Robić karjeru. Adyjozna vyhladaje. Voś jon pryjechaŭ, naprykład, ź Ivacevičaŭ, adrazu pajšoŭ u mahazin i kupiŭ sabie hety harnitur.
– Zmahary z Fejsbuku – biełaruski typaž?
– Ja pamiataju, što pieršyja niekalki akcyj maŭklivaha pratestu mianie nie było ŭ Miensku. I tut raptam, navat nie napisaŭ u Fejsbuk, a patelefanavaŭ adzin kaardynatar. Dakładniej, nie mnie, a majoj žoncy. I hety kaardynatar, treba adznačyć, žyvie navat nie tut, a ŭ susiedniaj dziaržavie. Jon skazaŭ, kab žonka zaklikała mianie na akcyju pratestu. Kab ja pryjšoŭ i paciahnuŭ za saboj moładź.
– I što?
– Ja nie pajšoŭ. Choć i znachodziŭsia tut, i mieŭ žadańnie naviedać «płošču». Ale paśla hetkaje prapanovy čamuści ŭvieś impet niedzie źnik. Zrešty, pavodle vašaje terminałohii, ja j sam «fejsbučny zmahar» – dzialusia svaimi mierkavańniami i pohladami na žyćcio, jakija, zazvyčaj, roźniacca ad aficyjnych.
– Nazva vašaha albomu – «Hramadaznaŭstva». Vy pretendujecie na viedańnie našaha hramadstva?
– Nie. Ja pretenduju na toje, kab ludzi kryšačku pryhledzielisia da taho, što adbyvajecca. Mažliva, kaniešnie, nie pryhladacca, i bolšaść zvykliva starajecca ničoha nie zaŭvažać. Tamu što tak, moža być, lahčej. Ale hetaja absalutnaja nieintehravanaść ludziej u krainie ničoha dobraha nie niasie. U nas ničoha nie abmiarkoŭvajuć. Chiba tolki na kuchnie za butelkaj, kali ŭžo narmalna ciapnuli. A tak… Usie zašoranyja. Kvatera, dača, praca, siabry, svajaki… Usio ž taki treba niešta zaŭvažać. Polšča ci ZŠA – jany tam ŭsie vielmi aktyŭnyja. Moža, na hetym kavarnym Zachadzie čałaviek čałavieku voŭk, pa vialikim rachunku, ale ŭ žyćci krainy ŭdzielničaje bolšaść. Jakaja-niebudź akcyja suprać vajennaj ahresii źbiraje 50 tysiačaŭ.
– Dobra, jakija ŭ vas dumki nakont raspadu «Lapisaŭ»?
– Ja ŭžo adchiliŭ niekalki intiervju pra heta. Ja nie mahu być ekśpiertam. U Michałka svaje prajekty, u mienia – svaje. Čas ad času my telefanujem ź Siarhiejem adzin adnamu. Ale ž paśla taho, jak stała viadoma pra raspad hurta, my nie mieli nijakich kantaktaŭ. Tamu mnie ciažka mierkavać. Ja dumaju, što Siarhiej – vielmi talenavity i samarodkavy pijarščyk i kreatar. Jamu ŭsio niejak lohka dajecca: prasoŭvańnie prajektu, rebrendynh. Usio kłasna, u patrebny čas, u patrebnym miescy. Tak čto ja dumaju: jość peŭnyja padstavy. A kali niama, dyk znojducca.
Viedajecie, voś byŭ u mianie brend «Mroja». I pryśpieŭ čas, kali ja zrazumieŭ, što jaho čas začynić. Tamu, što jon pačaŭ na mianie cisnuć. My prosta prychodzili na repietycyi i niešta aŭtamatyčna rabili biez usialakaha natchnieńnia.
Vielmi šłakapadobna atrymoŭvałasia. Nie mieła vodhuku ŭ dušach ludziej. Kali takoje pačynajecca, varta zaviaršać. I, dziakuj Bohu, u 1994-m ja začyniŭ hety brend. Bo zaraz chadziŭ by stary i 20 hadoŭ hraŭ by adny i tyja ž pieśni.
– Štodatyčycca brenda «N.R.M.», vam škada?
– Ščyra kažučy, dla mienia heta tabu ŭ intiervju:).
– Dobra tady, dziakuj.
– I vam.
