«Kładuć starca ŭ damavinu, ch*j tyrčyć napałavinu» — heta staražytnaja biełaruskaja zahadka, miarkujučy pa jakoj našych prodkaŭ nie nazavieš narodam saramlivym. I tak jano i było: erotyka i seks išli poruč z bytam, što i demanstruje vusnaja narodnaja tvorčaść. A adhadku, darečy, vy znojdziecie ŭ tekście.
Biełarusy pieśniami, prypieŭkami, zahadkami supravadžali lubuju značnuju padzieju ŭ žyćci. I mnohija piarliny falkłoru majuć padtekst, zaklikajučy nie prosta žyć pavodle zakonaŭ pryrody, ale i atrymlivać ad hetaha zadavalnieńnie: «Kab vy, dzietački, časta siejaliś, dy redka ŭschadzili». Kali vy nie zdahadalisia, to prymaŭka hetaja — pra biaśpiečny seks.
Mužčynskija seks-simvały
U biełaruskim eratyčnym falkłory jość try vobrazy mača, jakija simvalizujuć mužčynski pačatak. Heta try prafiesii, jakija ŭvasobili narodnyja ŭjaŭleńni pra «boskaje majsterstva»: jany, padobna Bohu, zdolnyja byli stvarać žyćcio.
Kaval — u falkłory praktyčna sinonim słova «samiec». Hanaravaŭsia hetaj rehalij za svaje šyrokija pradukcyjnyja funkcyi. Praca kavala, niesumnienna, nahadvaje seks: udary mahutnaha mołata — vidavočny faličny simvał — pa raspalenym žalezie na haračym kavadle, jakoje simvalizuje žanočy pačatak, — u vyniku jakich źjaŭlajecca vykavany pradukt dziejnaści, h.zn. dzicia.
«Nie toj kaval, chto kuje, a toj, chto žoncy spać nie daje».
«Vyhaniaj maci kavala z chaty, bo kaval małady choča načavaci».
«— Oj, dočka maja, chto pa sieniach chodzie?— Oj, mamka maja, kaval kania vodzie.Ci ja jamu nie kazała, ci nie havaryła,Nie kładzisia sa mnoj spać, bo budzie Haŭryła.A jon mianie nie pasłuchaŭ, usie pry boku kłaŭsia,Ciapier sama nie znaju, skul Haŭryła ŭziaŭsia».
Stalar abo Mular — falkłornyja alfa-samcy, stvaralniki, nie jakija sastupajuć Kavalu. Pamiatajecie historyju Buracina? Jaho stvaryŭ mužčyna-stalar pry dapamozie daŭhavatych vostrych instrumientaŭ — tyja ž faličnyja simvały. Mular tak mocna nidzie nie zaśviaciŭsia, ale zhodna z falkłornymi krynicami, zdolny źmianiać žančyn da niepaznavalnaści, vykarystoŭvajučy ŭvieś svoj kreatyŭ i instrumienty daŭhavataj formy. Vy ŭžo zrazumieli, pra što ja.
«Nie toj stolar, nie toj mular,
Što pry jasnaj śviačy.
A toj stolar, a toj mular,
Što pa ciemnaj načy
Vystalaryvaŭ, vymularyvaŭ
Hutata, hulala,
Usim susiedačkam – hulnia».
Araty. Atrymaŭ status falkłornaha seks-simvała, bo narod razhledzieŭ hłybokuju paralel pamiž voryvam, dzie mnohaje zaležyć ad čysta mužčynskich zdolnaściaŭ i vopytu arataha, i pracesam sukupleńnia. A jakija jašče mohuć być asacyjacyi, kali ty bačyš, jak žorstki vostry płuh płaŭna ŭvachodzić u syruju ziamlu i robić jaje miakkaj i padatlivaju?
«Pajšoŭ ža Kuziemka ziemlu pachaci, ziemlu pachaci, rosu vypuskaci».
«A jak miłaja pryšła, socha ŭ ziamielku pašła».
Nie zaŭsiody našy prodki karystalisia movaj inšaskazańnia: pry patrebie nazvać pałavyja orhany, časta nazyvali ŭsio, jak jość. Ź inšaha boku, časta vykarystoŭvali nazvy mužčynskaha pałavoha orhana, kab apisać navakolnuju rečaisnaść. Da prykładu, u zahadku «kładuć starca ŭ damavinu, ch*j tyrčyć napałavinu», havorka idzie pra hryb, što patrapiŭ u koš.
Žančyny i seks u biełaruskim falkłory
Samyja zvyčajnyja, na pieršy pohlad, rečy našy prababuli nadzialali eratyčnaj siemantykaj i prypisvali im cudadziejnyja ŭłaścivaści. Sa staražytnaści dajšli da nas žanočyja chitraści, jakija, budziem vieryć, za stahodździ dapamahli nie adnoj biełaruscy.
U pytańniach płanavańnia siamji moh dapamahčy zvyčajny fartuch. Doŭhi čas jon byŭ rytualnym, simvaličnym i dekaratyŭnym elemientam kaściuma. U fartuchu nie kvasili kapustu i nie smalili husaka ŭ kuchni. Vobłaść na ciele, jakuju jon zakryvaŭ i miesca zaviazvańnia asacyjavalisia z žanočymi hienitalijami. Fartuch, možna skazać, zamiaščaŭ samu ideju žančyny, ideju naradžeńnia. Achvotnym jak maha chutčej abzavieścisia naščadkami davali paradu: «Kali pieršy raz vyjści viasnoju arać i znojdzieny ŭ pieršaj baraźnie pieršy kamieńčyk kinuć u fartuch žančynie — budzie mieć u hety hod dzicia». Pieršy kamieńčyk, znojdzieny viasnoj — jak mietafara vielmi aktyŭnaha śpiermatazoida, jaki trapiŭ u fartuch — žanočaje ŭłońnie.
Akramia taho, fartuch simvalizavaŭ i dziavockuju niavinnaść. Tamu jaho treba było bierahčy, i nie dazvalać nikomu dakranacca da hetaj intymnaj rečy. Ličyłasia haniebnym, kali da fartucha dakraniecca mužčyna ci chłopiec.
«Ja ŭstała rana-rana,
Hladžu – fartuk razarvany.
Hladžu-hladžu tudy-siudy,
Ažno viecier usiudy».
Chamut — u pobycie heta častka zbrui, kruhlavy draŭlany karkas ź miakkim valikam na ŭnutranym boku, što apranajuć na šyju kania. Hetaja reč, u viaskovym žyćci niezamiennaja, znoŭ ža asacyjavalisia z žanočym ułońniem: «Babskaja chamucina ŭvieś śviet pamuciła». Adsiul, vidać, i pajšoŭ vyraz «zachamutać chłopca».
Ličyłasia, što pry dapamozie chamuta možna było palehčyć rodavyja pakuty. Kali asłabić chamut na kani, to raskryćcio rodavych šlachoŭ projdzie biez bolu i rody buduć paśpiachovymi.
Siarod sposabaŭ zrabić źniešnaść bolš efiektnaj i pavialičyć hrudzi mahła dapamahčy, jak ni dziŭna, šapka. Doŭhi čas jana była vyklučna mužčynskim atrybutam — žančyny pakryvali hałavu chustkami. Siarod biełaruskich sialan była papularnaja tak zvanaja mahierka, demisiezonnaja šapka z valanaj voŭny daŭhavataj formy. Apranańnie žančynaj šapki ŭ niejkaj stupieni simvalizavała blizkaść z mužčynam. Chutčej za ŭsio, našy prodki asacyjavali pa formie šapku z hałoŭkaj pienisa.
Dziaŭčatam stroha zabaraniałasia prymiarać mužčynskija šapki — inakš «zamuž nia pojduć». Razam z tym dziaŭčatki-padletki nacirali mužčynskaj šapkaj hrudzi, kab tyja lepš i chutčej raśli.
Niahledziačy na toje, što carkva va ŭsie časy vyśmiejvała vialikija žanočyja hrudzi, malujučy błudnic na abrazach «z tvarami strašnymi i hrudźmi vielizarnymi», u žonki ŭsio roŭna brali dzievak darodnych ź biustam vialikich pamieraŭ. Da našych dzion dajšoŭ recept ziella, nibyta jaki spryjaje pavieličeńniu hrudziej až da čaćviortaha pamieru: try łyžki žanočaha małaka, łyžka miodu, łyžka raślinnaha aleju i kubak advara miaty pieračnaj. Hrudzi, kažuć, raśli na vačach.
Biełaruski seks: dziakuj, što žyvy
Carkva, tatalitarny režym, śvieckija praviły, normy marali paśladoŭna karektavali pradstaŭleńni biełarusaŭ ab intymnym žyćci. Z prychodam pravasłaŭja navat šlubny seks staŭ ličycca hrachoŭnym, za vyklučeńniem «sukupleńnia dziela začaćcia», a ŭžyvańnie słoŭ, źviazanych z hetym pracesam, — biesaŭščynaj. U časy SSSR słovy «seks», «seksualnaść», «erotyka» byli sinonimami krajniaj (žyviolnaj) pałavoj razbeščanaści, raspusty i psichičnych vyčvarenstvaŭ na hetaj hlebie. I šmat u čym dziakujučy falkłoru spradviečnyja ŭjaŭleńni ab biełaruskim sieksie zakansiervavalisia, dajšoŭšy da nas.
Seksualnaść asacyjavałasia ŭ našych prodkaŭ sa śviatam, abaviazkovymi atrybutami jakoha byli śmiech, śpievy i niejkaje muzyčnaje supravadžeńnie. Tamu biełaruskuju kulturu možna adnieści da typu praseksualnych, heta značyć, jakija stanoŭča adnosiacca da seksu.
U biełarusaŭ, jak i ŭ mnohich inšych narodaŭ, seksualnaść ličyłasia kaśmičnym pačatkam. U ramantyčnych pieśniach doždž apładniaŭ Ziamlu-maci. U staražytnych rytuałach mužčyny siejali lon biez štanoŭ ci ž zusim biez adzieńnia, simvalična apładniajučy ziamlu. Žančyny, kab vyklikać doždž padčas zasuchi, taksama išli va-bank, zadzirajučy padoł i pakazvajučy niebu svaje hienitalii. Nie mienš ekstravahantny, pa siońniašnich mierkach, rytuał ździajśniali haspadar z haspadyniaj padčas zasieva chleba: zajmalisia kachańniem prosta na poli.
Biełaruskaja seksualnaść vyjaŭlałasia ŭ viasiołych hulańniach. Eratyčnaj zabavaj ličylisia śviatočnyja tancy: padčas skokaŭ ahalalisia intymnyja miescy, jakija, zhodna z modaj tych časoŭ, zvyčajna byli schavanyja ad pozirku spadnicaj, nakidkaj abo koftaj. Hetaja zabaŭka papularnaja i da našaha času. Chiba što, ruchi stali bolš płaŭnymi i pieramiaścilisia na tancpoły načnych kłubaŭ, a spadnicy z koftami prykmietna stracili ŭ daŭžyni.
Dziŭna, što, budučy sučasnymi ludźmi, jakija žyvuć u XXI stahodździ, my čyrvaniejem za pikantnyja svavolstvy prodkaŭ, jakija da pryniaćcia chryścijanstva ŭ 988 hodzie naohuł nie padumvali ab jakoj-niebudź cenzury, absalutna nie saromiejučysia pryrody naturalnych rečaŭ.
