Biełarusi ŭ pieršuju čarhu treba zrujnavać usie pomniki Leninu, pierakanany litoŭski palityk, były premjer Andrus Kubilus, ź jakim Svaboda pahutaryła pra adnosiny Litvy i Biełarusi, pra rasiejska-ŭkrainski kanflikt i rasiejskuju pahrozu Litvie.
Lider apazycyi, były premjer-ministar Litvy Andrus Kubilus całkam padtrymlivaje vostryja zajavy Dali Hrybaŭskajcie što da rasiejska-ŭkrainskaha kanfliktu, paraŭnoŭvaje Pucina z rasiejskamoŭnymi vilenskimi chulihanami i nia suprać uznačalić biełaruski Saviet ministraŭ.
— Spadar Kubilus, vy byvali ŭ Biełarusi jak premjer, padtrymlivajecie adnosiny ź biełaruskimi apazycyjnymi palitykami. Ci zaŭvažajecie vy jakija-niebudź źmieny ŭ pazycyi aficyjnaha Miensku ŭ bok demakratyzacyi i paciapleńnia adnosin z Eŭropaj, asabliva z ulikam taho, što na fonie Ŭładzimiera Pucina Alaksandar Łukašenka ŭžo nibyta nia samy apošni dyktatar u Eŭropie?
— Tak, u Eŭropie ŭžo jość inšaje staŭleńnie da ŭsiaho «Ŭschodniaha partnerstva» i krain, jakija ŭ jaho ŭvachodziać. Ja nia viedaju, nakolki hłybokaje paciapleńnie, jakoje nazirajecca da asoby Alaksandra Łukašenki. Ale i z boku biełaruskaha prezydenta možna zaŭvažyć novyja ŭčynki, jakija pakazvajuć, što jon moža być bolš samastojnym u dačynieńni da Eŭropy. Vielmi šmat budzie zaležać ad taho, jak buduć prachodzić tak zvanyja vybary ŭ Biełarusi ŭ hetym hodzie, nakolki spadar Łukašenka dazvolić apazycyi ŭdzielničać u ich. Ale my pavinny rychtavacca da doŭhaterminovych pracesaŭ. I tut losavyznačalnym dla Biełarusi budzie pośpiech Ukrainy, tyja demakratyčnyja źmieny, jakija tam adbyvajucca i jakija adbuducca.
— U suviazi z ukrainskaj sytuacyjaj jak by vy acanili miratvorčyja namahańni Alaksandra Łukašenki? Ci moža Alaksandar Łukašenka nasamreč usprymacca jak neŭtralny palityk?
— Samaje hałoŭnaje, što Alaksandar Łukašenka ŭ časie hetaha kanfliktu nia staŭ absalutna lajalnym klijentam Uładzimiera Pucina i chacia b na ŭzroŭni rytoryki pakazvaje svaju samastojnaść. Ja dumaju, što heta było niečakana dla spadara Pucina. Jak i kudy heta moža pryvieści, ciažka skazać. Nakolki niepustasłoŭnymi buduć haračyja zajavy Łukašenki pra padtrymku Ŭkrainy, składana acanić z ulikam asablivaściaŭ jaho asoby i stylu kiravańnia. Adnak toje, što pieršaja i druhaja mirnyja damoŭlenaści byli dasiahnutyja ŭ Miensku, — heta dosyć važna, i heta pakazvaje, što Miensk i Łukašenka mohuć zhulać svaju rolu ŭ hetaj historyi.
— Ciapier na paradku dnia ŭdzieł pradstaŭnikoŭ Biełarusi ŭ samicie «Ŭschodniaha partnerstva», jaki adbudziecca ŭ Ryzie. Jak vy ličycie, ci varta zaprašać tudy persanalna Alaksandra Łukašenku?
— Pakul my sami jašče nia viedajem, jak hety samit budzie adbyvacca. My sprabujem uhavaryć Eŭropu, kab na samicie ŭ Ryzie była bolš ambitnaja palityčnaja prahrama. Ale pakul z taho, što mnie viadoma, tam buduć abmiarkoŭvacca tolki techničnyja pytańni što da liberalizacyi vizavaha režymu, a taksama budzie ahulnaje abmierkavańnie perspektyvy «Ŭschodniaha partnerstva». My ličym, što paradak dnia pavinien być našmat bolš ambitny, asabliva ŭ dačynieńni da Ŭkrainy, Hruzii i Małdovy i ich budučaha siabroŭstva ŭ Eŭraźviazie. Ja dumaju, što prahrama «Ŭschodniaha partnerstva» budzie ŭ budučyni mieć roznyja padychody da roznych krain u zaležnaści ad vysiłkaŭ, jakija imi zroblenyja. Nia mohuć być adnolkavyja padychody da Biełarusi z Azerbajdžanam i da Ŭkrainy.
Ci treba zaprašać Łukašenku? Heta vielmi datklivaje dyplamatyčnaje pytańnie. Ja b asabista patrabavaŭ ad Łukašenki bolšaha — nia tolki ŭ mižnarodnaj palitycy, ale najpierš va ŭnutranaj palitycy Biełarusi. I tut ja maju na ŭvazie ŭsio, što źviazana z pravami čałavieka, vybarami, palitviaźniami. Pierad Łukašenkam treba stavić vielmi jasnyja ŭmovy, kab Biełaruś mahła być pradstaŭlenaja na ryskim samicie na ŭzroŭni prezydenta.
— Jak palityk, jaki maje bahaty dośvied udziełu ŭ vybarach, ci vy ličycie metazhodnym udzieł biełaruskaj apazycyi ŭ vybarach prezydenta 2015 hodu? Abo ŭdzieł apazycyi ŭ ich tolki dadaść lehitymnaści Łukašenku?
— Ja liču, što kali padrychtoŭka apazycyi da vybaraŭ źviazanaja z pošukam šlachu abjadnańnia i abrańniem, naprykład, adzinaha kandydata, to heta ŭžo plus. Abjadnańnie — heta zaŭsiody mocny bok. U Litvie my vyjhravali vybary tolki tady, kali niejkim čynam abjadnoŭvalisia. Vybarnikam treba pakazać svaju siłu. Kali hetaha nia budzie zroblena, jany prosta nie pavierać, što niešta možna źmianić. A kali jany nie pavierać, to i nia buduć udzielničać u vybarach. Hetaja dumka vielmi prostaja, ale ja liču, što tak i jość. Sami vybary, toje, jakim čynam u skryni traplajuć biuleteni i jak ich paśla ličać, — heta sprava technalohii. Ale vielmi važna, kab Łukašenka dazvoliŭ sumlennyja vybary ŭ techničnym planie i nie pierapisvaŭ hałasy na svaju karyść, a kab stvaralisia ŭmovy, kab ludzi mahli zrabić vybar na padstavie poŭnaj infarmacyi. A heta ŭžo pytańnie svabody słova i svabody infarmacyi, jakija jość nieadjemnaj častkaj vybarčaha pracesu.
Ci jość sens udzielničać dla apazycyi? Sens jość zaŭsiody. Treba abjadnoŭvacca, treba patrabavać ad spadara Łukašenki narmalnych umovaŭ. Miarkuju, što ŭ niejki momant u Eŭropie pytańnie pra spraviadlivyja vybary ŭ Biełarusi budzie stavicca našmat bolš surjozna.
— Vierniemsia da rasiejska-ŭkrainskaha kanfliktu. Litva zajmaje vielmi vyraznuju i žorstkuju pazycyju. Prezydent Hrybaŭskajcie robić važnyja zajavy. Ci zhodnyja vy ź jaje acenkami? I ci varta bajacca Litvie pomsty z boku Ŭładzimiera Pucina?
— Ja całkam zhodny z tym, što robić naš prezydent. Adzinaje, što my, apazycyja, całkam dumajem, što mahčyma zrabić i skazać jašče bolš. Navat budučy nie pry ŭładzie ciapier, my sprabujem naŭprost dapamahać ukrainskamu ŭradu, dzialicca našym dośviedam reformaŭ, pasyłać našych ekspertaŭ va Ŭkrainu, sprabujem palityčna cisnuć na eŭrapiejskija stalicy z tym, kab tam razumieli, nakolki Ŭkraina važnaja.
Nakont taho, ci baimsia my pomsty Kramla, ja mahu skazać nastupnaje. My pavinny bajacca taho, što Eŭropa budzie vielmi słabaja na dadzienaj stadyi rasiejskaj ahresii, što, u svaju čarhu, nia spynić Rasieju tolki na Ŭkrainie. A bajacca pomsty praz toje, što my najbolš žorstka vykazvajemsia… Nu, a što my vyjhrajem, kali budziem cišejšymi? Tolki toje, što krakadził, ź jakim my znachodzimsia ŭ adnoj kletcy, źjeść nas apošnimi. Kali taki vybar, što davajcie budziem cišejšymi i tady nas prahłynuć apošnimi, to my jaho nie prymajem. My pavinny zmahacca za toje, kab ahresija Rasiei była spynienaja jak možna raniej, i bajacca nia baču sensu.
— Spadar Pucin pryznaŭsia, što ŭ vypadku, kali b krainy NATO nadali ŭzbrojenuju padtrymku Ŭkrainie ŭ akvatoryi Čornaha mora, Kreml moh by zadziejničać jadzierny patencyjał. Heta nie sensacyja ŭ tym sensie, što prymianieńnie zbroi pieršymi prapisana ŭ Vajennaj daktrynie Rasiei. Ale novaje tut, biezumoŭna, toje, što havorka idzie pra lakalny kanflikt, a nia jadziernaje supraćstajańnie zvyšdziaržaŭ, jakoj Rasieja siabie ličyć. Jak Vy aceńvajecie hetuju zajavu Pucina?
— U mianie niadaŭna była sustreča z vysokapastaŭlenym eŭrapiejskim čynavienstvam. Ja tam skazaŭ, što my niapravilna nazyvajem niekatoryja źjavy. Voś havorym pra «hibrydnuju vajnu», kali apisvajem ahresiju Rasiei. Ale treba nazyvać rečy pa-sapraŭdnamu. Heta hanhsterskaja vajna. Ja sam asabista sustrakaŭsia z Pucinym, i ŭ mianie zaŭsiody było adčuvańnie, što ja viedaju jaho jak chłopca z «Krasnuchi» (nieprestyžnaja chulihanskaja miaścina ŭ Vilni, u rajonie byłoha praspekta Čyrvonaj Armii, dzie pražyvaje šmat rasiejskamoŭnych — RS), jaki razumieje tolki siłavyja pryjomy, nijakaj dyplamatyi tam nikoli nie byvała. Kali apynuŭsia tam, to albo ty addaješ, što jany prosiać, albo ty ŭciakaješ adtul, albo vyklikaješ palicyju. To bok, šantaž — heta narmalny pryjom «hanhsterskaj» vajny, i mienavita hetym pryjomam karystajecca Pucin. Paddavacca na šantaž — vielmi niebiaśpiečna. Treba adkazvać takim ža metadam, pakazvajučy, što šantažu nie paddadzimsia, a adkaz na jaho budzie vielmi rezki.
— Kreml zajaŭlaje, što hatovy siłaj zbroi abaraniać «ruski mir». A «mir» hety, adpaviedna, usiudy, dzie havorać pa-rasiejsku. U Litvie vialiki pracent tak zvanaha ruskamoŭnaha nasielnictva. Siońnia, praz 25 hadoŭ paśla dasiahnieńnia niezaležnaści Litvy, u jakoj stupieni hetaja častka nasielnictva niebiaśpiečnaja dla litoŭskaj dziaržaŭnaści, kali Pucin raptam vyrašyć nakiravać svaje tanki na Litvu?
— U Pucina moža być vialikaja fantazija, kab jon vypraviŭsia na Litvu ci kab baranić rasiejskamoŭnych, ci kab baranić tranzyt u Kalininhrad. Ale kali b jon chacieŭ uvarvacca siudy, to jon by nie šukaŭ pryčynaŭ, kab heta zrabić. Tak, u rasiejskamoŭnaha nasielnictva nastroj trochi inšy, čym u nas. Ale takich ludziej nia tak šmat — heta 7–8%. Kali ž kazać ahułam pra maładoje pakaleńnie, to hetyja ludzi adčuvajuć siabie eŭrapiejcami i hramadzianami Litvy. Moža, jany nia vielmi aktyŭna krytykujuć Pucina, choć takija hałasy jość, ale ŭ cełym z hetaha punktu hledžańnia niebiaśpieki niama.
— Kali b Biełaruś prapanavała vam zaŭtra partfel premjer-ministra, ci pahadzilisia b i što zrabili najpierš?
— Tak, pahadziŭsia b. Tym bolš, što svoj pieršy krok u Biełarusi baču absalutna dakładna — ja b zrujnavaŭ u vašaj krainie pomniki Leninu.
Andrus Kubilus — litoŭski palityk, siabra Sejmu Litoŭskaj Respubliki, premjer-ministar u 1999–2000 i ŭ 2008–2012 hadach, staršynia partyi «Źviaz Ajčyny (Kanservatary Litvy)».
