Fota Kiryły Chilko.
5 maja pravaabarončy centr «Miemaryjał» vystupiŭ z zajavaj pa pytańni ŭšanavańnia pamiaci Stalina. Štohod uźnikajuć inicyjatyvy, kab pastavić jamu pomnik albo raźviesić płakaty ź jaho vyjavaj. «Časta hetyja sproby zakamuflavanyja — Stalin uźnikaje nie adzin, a ŭ składzie jakoj-niebudź hrupy: maršałaŭ, kavaleraŭ ordena Pieramohi, lidaraŭ antyhitleraŭskaj kaalicyi».
«Adnak źjaŭleńnie pobač sa Stalinym dadatkovych histaryčnych piersanažaŭ nie źmianiaje sutnaści spravy. Ustanoŭka luboha pomnika ź fihuraj Stalina — bluźnierstva. Złačynstvy Stalina nie majuć anałahaŭ u ajčynnaj historyi. Ich maštaby takija, što źjaŭleńnia jaho vyjavy ŭ publičnaj prastory ŭ jakim-niebudź pazityŭnym kantekście niedapuščalna i navat pavinna być zabaroniena zakanadaŭča», — havorycca ŭ zajavie.
Pravaabaroncy źviartajuć uvahu, što nie idzie havorka pra toje, kab vykreślivać Stalina z historyi i zabaraniać jaho ŭzhadvać. «Ale miesca dyktataraŭ — u muziejnych załach, padručnikaŭ, histaryčnych manahrafijaj — u kantekście ich dziejańniaŭ, a nie na płoščach haradoŭ».
U toj ža dzień hetuju zajavu zakranuli ŭ efiry radyjostancyi «Echo Moskvy» — pieradača «Asablivaja dumka». Hościem byŭ žurnalist Maksim Šaŭčenka.
«Ja liču, heta absurdnaja zajava, jakaja na samoj spravie źništažaje mahčymaść ŭźniknieńnia pazityvisckaha pohladu na historyju. Kali źjavicca partret Stalina, dzie budzie napisana: «Stalin, dziakujem tabie za vyniščeńnie vorahaŭ naroda. Dziakujem tabie za kalektyvizacyju, dziakujem tabie za haładamor. Dziakujem tabie, Stalin, za vysyłku čačencaŭ, bałkarcaŭ, kałmykaŭ, inhušaŭ, karačajeŭcaŭ» — takija płakaty, biezumoŭna, pavinny być asudžany. Ale kali budzie płakat, na jakim budzie napisana: «Viarchoŭny hałoŭnakamandujučy hienieralisimus Stalin, jaki kiravaŭ Savieckim Sajuzam, savieckimi vojskami ŭ Vialikaj Ajčynnaj vajnie» — što ž tut iłžyvaha? U čym tut tatalitarny niejki sens?» — miarkuje Šaŭčenka. I praciahvaje:
«Stalin — heta najvialikšy ŭ historyi. Jość takaja pazicyja, razumiejecie? Najvialikšy pravadyr — bieź jaho b my ŭsie zahinuli, biez Stalina. Druhaja pazicyja: Ni ŭ jakim razie nijakich partretaŭ Stalina, heta takaja pačvara, što prosta nijak nielha jaho partret ubačyć; dzieciam raskazvać, što hety čałaviek kiravaŭ 15-ci ci 20-miljonnaj Savieckaj Armijaj u hady vajny, arhanizoŭvajučy asabliva ŭ 42-m ci 43-m, 44-m, 45-m jaje pieramožnaje šeścia na Zachad, pačynajučy sa Stalininhrada».
«Tamu Stalin — tak, tak, kaniečnie — maršał, hienieralisimus, kiraŭnik. Padpisvaŭ pahadnieńni Patsdamskija, Jałcinskija. Partnior Čerčyla, Ruźvielta, Trumena. Možacie rabić vyhlad, što jon nie byŭ ich partnioram, što heta byŭ niejki nieviadomy čałaviek. Možacie zamaloŭvać jaho tvar čornym kvadratam na videa, ale heta ž dzikunstva, heta realnaje dzikunstva».
Jak Vy miarkujecie, čyja pazicyja bolš uzvažanaja?
