«Niekalki hod tamu maja siabroŭka pracavała na Vialikim adronnym kałajdary i rabiła abstalavańnie dla karektyroŭki drejfu pučku», — piša błohier Džozef Džentł. Pracavać pryjšłosia pobač z samym sercam kałajdera, a vynikam pracy stała aŭdyjo.
Čaścinki musiać prajści pa tuneli paskaralnika z peŭnaj častatoj, jakuju možna zamiarać admysłovym aŭdyjoabstalavańniem. Niekalki hadzin pracy pobač z tunelem dali vynikam «pieśniu» kałajdara.
Navukoŭcam pryjšłosia doŭha słuchać tuju «pieśniu» — kab źniać pakazańni, treba było prasiadzieć u avaryjnym bunkiery, adzinaje vyjście ź jakoha było praz tunel kałajdara, a padčas ekśpierymientaŭ tunel achałodžvajecca da maksimalna nizkich tempieratur. Dy i pratony, što lotajuć z chutkaściami, blizkimi da chutkaści śviatła, niebiaśpiečnyja dla čałavieka.
***
Asnoŭnaja meta stvareńnia zapuščanaha ŭ 2009 hodzie Vialikaha adronnaha kałajdara – vyvučeńnie ŭłaścivaściej bazona Chihsa, elemientarnaj čaścinki, jakaja była pradkazanaja tearetyčna i dokazy isnavańnia jakoj atrymanyja na kałajdary. Taksama navukoŭcy buduć praviarać hipotezy ab ciomnaj materyi i supiersimietryi. Za pradkazańnie bazona Chihsa Piteru Chihsu i Fransua Enhleru ŭ 2013 hodzie była ŭručanaja Nobieleŭskaja premija pa fizicy.
