Biźnies i kryzis: «Pravilny biźnies nijaki kryzis nie zabje»
— Biełaruskaja ekanomika pieražyvaje, napeŭna, najhoršyja z pačatku 1990-ch hadoŭ časy. Mahu tolki vykazać zdahadku: dla vas jak biźniesmena i vašaha biźniesu — heta dakładna samy surjozny vyklik. Što samaje niebiaśpiečnaje ŭ situacyi, jakaja składvajecca, i što vyklikaje aptymizm? Ci možna zaŭvažyć užo dno kryzisu, ad jakoha možna adšturchnucca, kab ruchacca vierch?
— Sapraŭdy, prablemy biełaruskaj ekanomiki adbivajucca navat na internet-biźniesie, nie kažučy ŭžo ab rekłamie, jakuju pradpryjemstvy ŭrazajuć u pieršuju čarhu. Nijakaha dna niama, tamu što heta naohuł nie kryzis. Kryzisy prachodziać i sychodziać, a našy prablemy nosiać sistemny charaktar i źviazanyja z vyčarpańniem mahčymaściaŭ ekanamičnaj madeli sacyjalizmu ŭ dziaržsiektary, jaki nie zdolny zarablać i ŭmieje tolki raźmiarkoŭvać.
Samaje niebiaśpiečnaje — naša ŭłada nie razumieje, što palijatyŭnymi mierami spravu nie papraviš, para mianiać sistemu ekanamičnych adnosin. Aptymizm ža ŭ mianie vyklikaje ćviordy kurs krainy na zachavańnie dziaržaŭnaj niezaležnaści, jaki rana ci pozna vymusić źmianić ekanamičnuju palityku. Zrešty, da taho času, pakul jość padsiłkoŭvańnie z Rasii, pieramienaŭ čakać naŭrad ci varta. Praŭda, u hetym vypadku ab sapraŭdnaj niezaležnaści Biełarusi kazać nie davodzicca, jana chutčej dekaratyŭnaja.
— Jość dva mierkavańni, jak pavodzić siabie ciapier: zakasać rukavy i bolš pracavać ci ž, uličvajučy, što asnoŭnaja pryčyna biahučych prablem, znachodzicca pa-za, pačakać i pierahrupavacca. Jakaja vaša taktyka?
— Pamyłka dumać, što prablemy znachodziacca pa-za Biełaruśsiu. Drennamu tancoru viadoma, što zaminaje. Prablemy našy — unutranyja, ich treba lačyć. A ŭkałyvać treba zaŭsiody, kali chočaš damahčysia vyniku. Pravilny biźnies nijakaj kryzis nie zabje.
— Prablemy zaŭsiody dajuć hlebu dla kreatyŭnych rašeńniaŭ? Što vy vyniali karysnaha ź situacyi? Ci hatovaja, na vaš pohlad, heta zrabić biełaruskaja dziaržava?
— Usie recepty viadomyja. Nijakaha čaraŭnictva i kreatyvu nie patrabujecca, dastatkova pastupać pa rynkavaj situacyi i ŭkaraniać najlepšyja prykłady inšych krain.
Što tyčycca dziaržaŭnaha ŭzroŭniu, u pieršuju čarhu treba prosta dać volu ŭradu i pradprymalnikam. U sistemie dziaržkiravańnia patrebnyja surjoznyja kadravyja pieramieny, kab na źmienu «achavalnamu» myśleńniu dziaržavy pryjšło stvaralnaje. Adnak viarchi da hetaha pakul nie hatovyja, jany ŭsio jašče spadziajucca na cud. I — na Rasiju. A mnohija čynoŭniki siaredniaha ŭzroŭniu bolš skancentravanyja na vykanańni zahadaŭ, pošuku vinavatych i ŭłasnaj karjery, čym na kančatkovym vyniku.
— Kali čakać nastupny kryzis?
— Nastupnaha kryzisu nie budzie. Budzie płyŭnaje chvalepadobnaje paharšeńnie situacyi. U niejki momant z-za čarhovaha niespryjalnaha vonkavaha faktaru chraničnaja chvaroba piarojdzie ŭ vostruju fazu i nastupić kałaps. Kali jon adbudziecca — pradkazać nie biarusia, data zaležyć ad abjomu padtrymki Rasii. Kałaps moža zdarycca ŭžo ciapierašniaj zimoj, adnak pry padtrymcy zvonku całkam možam praciahnuć jašče hady ź pieramiennym pośpiecham, jak ciahniem da hetaha času.
Biźnies i biźnies: «Nie ŭjaŭlaju siabie na piensii, na treci dzień na ścienku palezu»
— Za hady, jakija vy ŭ biznesie, vy stvaryli adnu z najbujniejšych u Biełarusi kampanij, zasnavanych na novych technałohijach. Siońnia biznes abjadnoŭvaje i servisnuju častku (hoster.by), i e-commerce, i miedyja. Jak pa dachodnaści, pa pracentach ad ahulnaj sumy vystrojvajucca hetyja častki? Ci zmoh vaš biźnies tak vyraści biez hetaj sinerhii?
— Rekłama i zasnavanyja na joj partniorskija prahramy prynosiać nam ilvinuju dolu vyručki. Adnak chostynh, jak ni dziŭna, źjaŭlajecca ŭ biełaruskich umovach bolš maržynalnym biźniesam, čym rekłama. Pryčym sinerhija pamiž napramkami minimalnaja, dy i skład akcyjanieraŭ trochi rozny.
Miedyjny biznes u biełaruskich umovach nizkaprybytkovy, bo bolšaść biełaruskich pradpryjemstvaŭ dziaržaŭnyja, ich kiraŭniki nie razumiejuć, navošta patrebna rekłama, i nie marnujuć na jaje hrošy. Da taho ž pa inicyjatyvie ministerstvaŭ i viedamstvaŭ pastajanna źjaŭlajucca ŭsie novyja zakanadaŭčyja abmiežavańni, z-za čaho šmatlikija ahulnapryniatyja ŭ śviecie markietynhavyja instrumienty ŭ nas abmiežavanyja. Zarehulavanyja i zabiurakratyzavanyja navat rekłamnyja hulni, jakija ŭ inšych krainach zusim nie rehulujucca. Pamiataju, my na hoster.by paśla rozyhryšu dvuch «fłešak» za farmalnaje parušeńnie terminaŭ publikacyi vynikaŭ hulni ŭsiaho na niekalki dzion, pryčym nie pa našaj vinie, atrymali štraf u 100 bazavych vieličyń.
— Ci možna stvaryć prybytkovy biznes tolki ź miedyjnaj častki?
— Rekłamny rynak Biełarusi zanadta mały dla taho, kab prakarmić miedyja. Pieravažnaja bolšaść dziaržaŭnych ŚMI, kali nie ŭsio — na dziarždatacyi, bolšaść pryvatnych — na hrantach. Adsutnaść rekłamnaha rynku — hałoŭnaja pryčyna słabaści ajčynnych miedyja i ich nizkaj kankurentazdolnaści. Tamu da kardynalnaha rostu pryvatnaha biźniesu i, adpaviedna, rekłamnaha rynku ja nie baču vialikich pierśpiektyŭ u ajčynnych miedyja.
— Što moža być krynicaj prybytku čysta miedyjnaha prajekta akramia rekłamy? Vuzkija śpiecyjalizavanyja prajekty — heta budučynia miedyjnaha biźniesu z punktu hledžańnia jaho prybytkovaści?
— U peŭnaj stupieni — tak. Naprykład, u ramkach našaha partała vielmi paśpiachova raźvivajecca raździeł «Praca TUT». Pryčyna pośpiechu kryjecca, pierš za ŭsio, u supracoŭnictvie z «chedchantierami», u jaho ŭnikalnym «dvižku» i nou-chau, a taksama ŭ trafiku, jaki zabiaśpiečvaje naš partał. Vyručka zychodzić nie ad rekłamy, a ad abanienckaj płaty najmalnikaŭ za dostup da reziume. Adnak hałoŭnaje dla luboj manietyzacyi — heta trafik, a śpiecyjalizavanym prajektam jaho pryciahnuć ciažka. Ci davodzicca kuplać trafik, marnujučy vialikija sumy abo ŭstupajučy ŭ aljansy. Niekatoryja śpiecyjalizavanyja zamiežnyja internet-prajekty vydatkoŭvajuć na prasoŭvańnie svaich anłajn-servisaŭ u Biełarusi da paŭmiljona dalaraŭ u hod.
— Jak mianiaŭsia rekłamny rynak za čas isnavańnia TUT.BY? Jakija pierśpiektyvy jaho raźvićcia? Jak kryzis adbivajecca na rekłamadaŭcach z punktu hledžańnia halin?
— Rekłamny rynak Biełarusi stahnuje i ŭ apošnija 8 hadoŭ vahajecca vakoł ličby ŭ 100 młn dalaraŭ plus-minus 20 miljonaŭ. Dla takoj krainy, jak naša, heta ništo. 10 dalaraŭ na čałavieka ŭ hod! A ŭ hetym hodzie budzie i taho mienš. Što ž tyčycca internet-rekłamy, to jaje dola ŭ ahulnym pirahu kožny hod raście i jašče šmat hadoŭ budzie raści. U biahučym hodzie jaje dola moža dasiahnuć 18%. Jak zvyčajna ŭ kožny kryzis, macniej za ŭsio z rekłamadaŭcaŭ paciarpieli imparciory i mały biźnies, a z rekłamnych nośbitaŭ — telebačańnie i drukavanaja presa.
— U adroźnieńnie ad servisu i miedyja TUT.BY — pakul nie pieršaja onłajn-handlovaja placoŭka krainy? Čamu tak pozna vy pačali raźvićcio hetaha kirunku? Ci budzie jon raźvivacca i jakija pierśpiektyvy ŭ cełym raźvićcia e-commerce ŭ Biełarusi?
— My pieršapačatkova adšturchvalisia ad internet-servisaŭ, anałahaŭ jakim nie isnavała, i tolki paźniej zanialisia astatnimi. Naš servis anłajn-handlu funkcyjanalna nie sastupaje kankurentam. Darečy, u im amal nie sustrakajucca «śmiećcievyja» dempinhavyja prapanovy, a tavarnyja navinki ŭ nas časta źjaŭlajucca raniej za košt prapanoŭ i ad zamiežnych mahazinaŭ. Pasprabujcie sami.
Samaje śmiešnaje, što, niahledziačy na kankurencyju, naša handlovaja placoŭka prybytkovaja, ludzi ŭsio-tki karystajucca. Adnak u hałovach našych karystalnikaŭ zanadta tryvała zasieła asacyjacyja: TUT.BY — heta naviny. Tamu i handlovaja placoŭka, i šerah našych inšych servisaŭ nie nastolki papularnyja, jak mahli b.
Niadaŭna my zakryli servis «Muzyka TUT», zrobleny sumiesna z rasijskim servisam zajciev.niet. Heta byŭ lehalny muzyčny servis u Biełarusi, dzie vykonvalisia aŭtarskija pravy, dy jašče i biaspłatny dla karystalnikaŭ partała. Adnak jon nie «pajšoŭ», choć prasoŭvali jaho jak mahli. Tamu što za mnohija hady ŭ biełarusaŭ ukaraniłasia zvyčka słuchać muzyku na zamiežnych sajtach, i my jaje nie zmahli pieraadoleć.
Što ž tyčycca e-commerce, u Biełarusi kirunak vielmi pierśpiektyŭny i budzie tolki raści. Siońnia kožnaja čaćviortaja kupla ŭ krainie ździajśniajecca praź internet, choć abaroty elektronnaha handlu ŭ Biełarusi pakul nievialikija.
— Nakolki pierśpiektyŭnyja z punktu hledžańnia biźniesu sacsietki? Ci mohuć zarablać łakalnyja, śpiecyjalizavanyja sacsietki, błohi?
— Viadoma, jany mohuć zarablać. Adnak va ŭmovach vuzkaj śpiecyjalizacyi heta maleniečkija hrošy. Internet uładkavany tak, što luby sajt-lidar u svaim siehmiencie ŭ ličanyja hady dziakujučy trafiku pieraciahvaje na siabie ilvinuju dolu vyručki i zžyvaje kankurentaŭ sa śvietu. Kali tvoj trafik udvaja mienšy, čym u kankurentaŭ, ty zarablaješ nie ŭ dva, a ŭ piać ci dziesiać razoŭ mienš. A kali tvaja naviedvalnaść mienš dziesiaci tysiač unikalnych naviedvalnikaŭ u sutki, ty naohuł ničoha nie atrymlivaješ. Staviš na błoh partniorskuju prahramu, dachodaŭ ad jakoj chapaje ŭ lepšym vypadku na paru kuflaŭ piva ŭ miesiac. Vuzkaja śpiecyjalizacyja viadzie, pierš za ŭsio, da marhinalizacyi dachodaŭ. U 2014 hodzie navat vyručka takoj suśvietna papularnaj śpiecyjalizavanaj sacyjalnaj sietki, jak LinkedIn, uklučajučy płatny servis pa pošuku talentaŭ, skłaŭ 2,2 młrd dalaraŭ, a facebook — 12,5 młrd dalaraŭ.
— Davodziłasia čuć roznyja acenki vašaha biźniesu — ad 20 da 50 młn dalaraŭ. U kolki vy sami aceńvajecie svajo stvareńnie? Jakaja vaša dola ŭ im? Ciapier biźnies kaštuje mienš, čym da kryzisu?
— Luby biźnies kaštuje stolki, kolki za jaho dajuć. Za ŭsie hady cikavaści da kupli partała (a heta byli dvuchtysiačnyja hady) da abmierkavańnia kankretnych ličbaŭ ni razu nie dajšło: mnie zaŭsiody chapała hrošaj, a ničoha inšaha inviestary nie prapanoŭvali. U vypadku TUT.BY važnuju rolu dla acenki hrajuć nie stolki finansavyja pakazčyki, kolki centralnaje stanovišča partała i asabliva jaho hramadska-palityčnaje značeńnie, jakoje acanić u hrošach naŭrad ci mahčyma. Z kožnym hodam značeńnie partała ŭ biełaruskim hramadstvie i jaho vyručka rastuć, a značyć, pastajanna raście i acenka našaha biźniesu. U niejkim sensie hety biźnies biascenny.
Što tyčycca majoj doli, to ad pačatkovych 100% jana ŭpała da 82% i budzie praciahvać padać, tamu što kožny hod ja dzialusia ź mieniedžmentam partała. U nas užo vosiem akcyjanieraŭ, i heta nie miaža.
— Nakolki viedaju, vam pastupała niekalki prapanoŭ ab prodažy častki doli, u tym liku ad suśvietnych internet-biźniesaŭ i Jeŭrapiejskaha banka rekanstrukcyi i raźvićcia. Čamu vy nie pradali? Nie škadujecie?
— Ad zachodnich stratehičnych inviestaraŭ prapanoŭ nikoli nie było. Dumaju, Biełaruś jany va ŭpor nie bačać, tamu što ŭ joj niama hrošaj. Što tyčycca, JEBRR, to jon nie prapanuje kupić dolu (cash-out), a pradastaŭlaje inviestycyi (cash-in) na abmiežavany termin, jakija my pryniać nie možam, pakolki nie razumiejem, jakim čynam u biełaruskich umovach ich akupić.
Dapuścim, my prymajem ad ich dva miljony dalaraŭ inviestycyj na piać hadoŭ. Ale pa ŭmovach JEBRR ich pavinien sabie viarnuć z pracentami šlacham pieraprodažu stratehičnamu inviestaru. Jak my možam zabiaśpiečyć viartańnie inviestycyj u biahučych umovach — my nie bačym, tamu što nie razumiejem, kudy ŭ Bajnecie možna ŭkłaści dva miljony tak, kab ich viarnuć z 15-20%-j prybytkovaściu.
— «TUT BAJ MIEDYJA» na IPO — heta mahčyma?
— Dla biržaŭ my zanadta małyja, navat dla biełaruskaj. Na biržu vychodziać kampanii choć by z acenkaj ŭ sotni miljonaŭ dalaraŭ, kali jany vyraśli nastolki, što ich nie ŭ stanie kupić adzin abo dva inviestary i patrabujecca mnostva. Pry biełaruskich abjomach, kali ciabie moža kupić usiaho adzin pryvatny inviestar, na biržu vychodzić prosta niama čaho.
— Niekalki hadoŭ tamu vy, pa mienšaj miery, aficyjna adyšli ad apieratyŭnaha kiravańnia biźniesam. Ci atrymałasia na samaj spravie heta zrabić? Nie nadyšła para, uličvajučy situacyju, viarnucca da pramoha kiravańnia?
— Try z pałovaj hady tamu ja adyšoŭ ad apieratyŭnaha kiravańnia — pierš za ŭsio tamu, što pierastaŭ hłyboka raźbiracca ŭ pradmiecie. Za 12 hadoŭ śfiera internet-markietynhu pieratvaryłasia ŭ cełuju navuku. Mianie z pośpiecham zamianiŭ Alaksandr Čakan. Prafiesijny markietołah, jon skončyŭ MVA ŭ Vilni i advučyŭsia ŭ Stenfardzie. Jon kruty žorstki profi, i kali jaho chtości naohuł moža jaho zamianić u kryzis — heta dakładna nie ja. Praŭda, raz ci dva ŭ tydzień ja ŭsio roŭna pryjazdžaju ŭ ofis i sustrakajusia z kalehami, kab być u kursie taho, što adbyvajecca i mianie bačyli ludzi.
— Vam — 55 hadoŭ. Nie chočacca ŭžo zafiksavać prybytak, pradaŭšy biźnies, kupić jašče bolš akcyj EPAM abo stać akcyjanieram Alibaba i vyjści ŭ razrad ranćje, inviestara?
— Mnie niecikavaja rola piensijaniera abo biržavoha inviestara, tamu što mianie nikoli nie cikavili hrošy sami pa sabie. Žyćcio zanadta karotkaje, kab pracavać dziela hrošaj abo materyjalnych kaštoŭnaściaŭ, jakija z saboj u mahiłu nie zabiareš. Tamu pracuju dziela zadavalnieńnia. Ja daŭno nie dyrektar TUT.BY i nie viedaju dobruju pałovu supracoŭnikaŭ. Adnak usio ž taki partał patrabuje i budzie patrabavać peŭnaj zony majoj uvahi — jak minimum tamu, što i narod, i ŭłada tryvała źviazvaje mianie z partałam. Mianie nie cikavić Alibaba, mnie cikavaja Biełaruś i našy ludzi. A padarožničać i muzicyravać ja mahu i ciapier. Nie ŭjaŭlaju siabie na piensii, na treci dzień na ścienku palezu.
— Vy sočycie za startapami? Ci jość u vas inviestycyi ŭ jakija-niebudź ź ich?
— Ja saču i naviedvaju startap-mierapryjemstvy. Akramia TUT.BY i hoster.by z maim udziełam stvorany i raźvivajucca startapy ŭ śfiery internet-biznesu. Heta adukacyjnaja płatforma dla škoły effor.by i biletny apieratar dla arhanizataraŭ małych mierapryjemstvaŭ eventer.by. Narešcie, usio bolšuju viadomaść nabyvaje konkurs sacyjalnych prajektaŭ socialweekend.by, jaki staŭ miescam sustreč važnych dla hramadstva samadziejnych hramadskich inicyjatyŭ ź ich sponsarami. Samy viadomy z prajektaŭ, jakija atrymlivali finansavańnie ŭ ramkach konkursu — pošukava-vyratavalny atrad «Anioł». Adnak byli i buduć dziasiatki mienš viadomych prajektaŭ, taksama značnych.
Darečy, u hetym hodzie konkurs upieršyniu vyjšaŭ za miežy Minska i pravodziŭsia ŭ Viciebsku i Breście. Bačyli b vy vočy ludziej, jakija atrymali finansavańnie na prajekty svajoj mary! U nastupnym siezonie pajedziem i ŭ inšyja harady.
— Kudy b inviestavali sami i rekamiendavali heta zrabić pa-za internetam?
— Pry ciapierašnim stanie biełaruskaha rynku i ciapierašnich adsotkavych staŭkach vidavočnaja rekamiendacyja — pakłaści depazit u biełaruski bank. Nijaki zachodni bank i nie ŭsiaki inviestycyjny fond prapanuje 6% hadavych u valucie, tym bolš harantavana. Nie kažučy ŭžo pra azartnyja hulniach z układami ŭ biełaruskich rublach.
— Nazavicie samy jarki biźnies-prajekt abo prajekty, jaki vy ŭbačyli ŭ Biełarusi za apošnija 15 hadoŭ.
— Samyja jarkija dla mianie dva — Wargaming i EPAM Systems. Adnak jość mnostva krychu mienš za bujnych «zornych» biełaruskich biznesaŭ: «Santa Bremar», «Konte», «Rehuł», «Alutech», «Junifleks», «Apałon», «Vajbier», Turaŭski małočny kambinat. Heta naŭskidku, mnohich zabyŭsia. Jany zdoleli zavajavać rynki inšych krain, zavajavać na ich istotnyja doli i navat vyjści na kankurencyju z najbujniejšymi viadomymi kampanijami Jeŭropy i śvietu.
— Vy nie zadumvalisia, čym by vy ciapier zajmalisia, kali b niekalki hadoŭ tamu nie ryzyknuli inviestavać u TUT.BY?
— Dumaju, kiravaŭ by raspracoŭkami prahramnaha zabieśpiačeńnia — ci va ŭłasnaj kampanii, abo ŭ čužoj. Heta značyć rabiŭ by toje ž, što i da partała.
Biźnies i ŭłada: «Naš boh — infarmavańnie hramadstva i niejtralitet»
— Miedyjny biźnies — heta kamunikacyja z hramadstvam, z uładaj. TUT. BY staŭ adnym z samych upłyvovych resursaŭ krainy i ŭ hetym płanie nahadvaje «BDH» ŭzoru kanca 1990-pačatku 2000 hadoŭ. Ale los samoj haziety i «BDH» jak kamiercyjnaha prajekta akazaŭsia niezajzdrosnym. Ci nie baiciesia, što TUT. BY i vaš biźnies moža paŭtaryć hety šlach?
— Ja ŭvieś čas pra hety prykład pamiataju, dy i zabyć nie dajuć. Adnak pry ŭsich vartaściach «BDH» — a ja vypisvaŭ jaje ŭsie hady — jana była praźmierna palityzavanaj i zanadta niehatyvisckaj i naŭrad ci była asabliva prybytkovaj. Stratehija ž našaha partała — ułasna biźnies. Dla našaj redakcyi niama dobrych i drennych hierojaŭ, naš boh — infarmavańnie hramadstva i niejtralitet, centryzm. My nie złyja. Tamu ŭpeŭnienyja, što nas čakaje bolš ščasny los.
— Jak usprymajecca vami aktyŭnaść dziaržavy ŭ internet-śfiery? U čym jana apraŭdana i ŭ čym niebiaśpiečnaja dla raźvićcia siektara?
— Dziaržava zrabiła internet pa-sapraŭdnamu tannym, što dazvoliła miljonam biełarusaŭ dałučycca da jaho. Dziaržava ŭkaraniaje elektronny ličbavy podpis i raźliki płastykavymi kartkami, prymaje apłatu dziaržpasłuh praź internet. Usio heta dobra.
Ale tolki što abvieščany prysud šeść hadoŭ Alaksieju Kamku za «niezakonnuju pradprymalnickuju dziejnaść u sietcy Internet». Mnohija paličyli prysud niespraviadlivaj raspravaj dziaržavy nad IT-pradprymalnictvam z daloka idučymi nastupstvami. U bližejšyja hod-dva adbudziecca sud nad inšym IT-pradprymalnikam. Vidavočna, jaho pryznajuć kiraŭnikom «arhanizavanaj złačynnaj hrupy» i daduć maksimalna mahčymaje pakarańnie — siem hadoŭ z kanfiskacyjaj majomaści. A jon uvioz u krainu miljony dalaraŭ i pryciahnuŭ by jašče sotni miljonaŭ, ale dla našaj dziaržavy jon bandyt. Viadoma, na biźniesie daŭno pracujučych u Biełarusi bujnych biełaruskich IT-kampanij hetaja historyja naŭrad ci adabjecca. Adnak novyja IT-biźniesy naŭrad ci chutka nakirujucca ŭ Biełaruś, tamu vierahodna zapavoleńnie tempaŭ rostu haliny, a taksama biźnies-emihracyja startapaŭ, jakaja pazbaŭlaje našu krainu IT-budučyni.
— Davodzicca čuć, što na fonie hłybokaha ekanamičnaha kryzisu viartajucca ciomnyja časy dla biełaruskaha biźniesu: dziaržava, nie majučy resursaŭ na padtrymańnie dziaržsiektara, pačynaje ŭzmacniać cisk na biźnies, hledziačy na jaho znoŭ jak na dojnuju karovu. Adčuvajecca heta vami? Abo situacyja z pačatkam 2000-ch, kali pa hetaj pryčynie adbyvałasia masavaja mihracyja biełaruskich biźniesmienaŭ, nie moža paŭtarycca?
— Na žal, padobna da praŭdy. Pa miery nabližeńnia kałapsu dziaržava moža ŭsio čaściej źviartacca da eksprapryjacyi. Raspracoŭkaj rekłamnych sajtaŭ u internecie, za jakuju Kamku dali šeść hadoŭ z kanfiskacyjaj, u Biełarusi zajmalisia tysiačy IT-śpiecyjalistaŭ. Zabiaśpiečyć aficyjnaje pastupleńnie vyručki ŭ tyja hady nie ŭjaŭlałasia mahčymym. Niekatoryja biełaruskija śpiecyjalisty ŭžo emihravali, nie čakajučy prysudu, mnohija inšyja ŭ bližejšyja tydni i miesiacy taksama pakinuć krainu.
