Vyjava: ICRAR/UWA/Cameron Yozin
Niekatoryja častki skopišča hałaktyk Abell 1656 u suzorji Vałasoŭ Vieraniki (skopišča Koma) majuć rekordnuju kancentracyju ciomnaj materyi, pišuć aŭstralijskija navukoŭcy ŭ časopisie Monthly Notices of the Royal Astronomical Society.
U Abell 1656 asobnyja vobłaści majuć u 100 raz bolš ciomnaj materyi, čym zorak ci inšaj zvyčajnaj materyi. Na ciomnuju materyju prychodzicca 99% masy niekatorych hałaktyk skopišča.
Hetyja hałaktyki majuć pamiery, blizkija da našaha Mlečnaha Šlachu, i źniešnie vielmi padobnyja da jaho, ale bačnaja materyja daje tolki 1% ich masy.
Skopišča Koma znachodzicca ŭ 300 młn śvietłavych hod ad nas, jano ŭvachodzić u najbližejšaje da nas zvyšskopišča hałaktyk.
Hałaktyki skopišča «sabralisia» kala 7-10 młrd hod tamu. Kali sučasnyja raźliki viernyja, niejmaviernyja abjomy ciomnaj materyi majuć «baranić» bačnuju materyju hałaktyk ad «razryvańnia» siłami pryciahnieńnia skopišča. Padobna, što hetyja hałaktyki ŭžo «miortvyja» — pracesy ŭtvareńnia zorak u ich spynilisia jašče tady, kali jany trapili ŭ skopišča. Mahčyma, ich «pahasiła» samo skopišča, «vysmaktaŭšy» ź ich haz, patrebny dla ŭtvareńnia novych zorak.
Kampjutarnaja madel aŭstralijcaŭ na čale z Kemieranam Jozinam upieršyniu prademanstravała mahčymaść isnavańnia takich «składak» ciomnaj materyi, asnoŭnaj ža metaj stvareńnia madeli było vyvučeńnie evalucyi hałaktyk da siońniašniaha ich stanu.
***
Miarkujecca, što Suśviet składajecca na 0,4% z zorak i inšych masiŭnych abjektaŭ, na 3,6% ź mižhałaktyčnaha hazu, na 22% ź ciomnaj materyi i na 74% — ź ciomnaj enierhii. Ciomnaja materyja daje kala 84% masy Suśvietu. Jana nie daje elektramahnitnaha vypramieńvańnia i nie ŭzajemadziejničaje ź im, ale vydaje siabie praz hravitacyjnyja efiekty.
