Pra pracu ŭ morhu, «kodeks honaru», pra reakcyju ludziej na prafiesiju i niezvyčajnyja prośby blizkich niabožčyka — u intervju Kraj.baj raskazała doktar-patołahaanatam Vilejskaha mižrajonnaha adździeła Minskaha abłasnoha patołahaanatamičnaha biuro 29-hadovaja Maryja Karkotka.
— Maryja, kali Vy vyrašyli, što budziecie patołahaanatamam?
— Mnie zaŭsiody byli cikavyja daśledavańni i łabaratornyja raboty. Ja pastupiła ŭ miedycynski univiersitet i pieršapačatkova chacieła stać psichijatram. Na trecim kursie my vyvučali patałahičnuju anatomiju, i kali pryjšła ŭ navukovy hurtok, zrazumieła — heta majo.
— Uspomnicie svaju pieršuju praktyku. Jakija emocyi adčuvała maładaja dziaŭčyna na pieršym uskryćci?
— Ja prachodziła internaturu ŭ patołahaanatamičnym biuro ŭ Baraŭlanach. Mnie pašancavała: ja była adzinym internam, tamu ŭsia ŭvaha daśviedčanych daktaroŭ dastałasia mnie. Užo ŭ pieršy dzień praktyki treba było ŭskryć trup. Heta było majo bajavoje chryščeńnie. Nie, strachu nie było. Za šeść hadoŭ vučoby va ŭniviersitecie ja pabačyła nie adzin dziasiatak pamierłych. U momant pieršaha ŭskryćcia mnie było cikava, tamu što ja vystupała ŭžo nie ŭ jakaści hledača, a jak doktar.
— Uskryvajučy trup, ci dumajecie Vy pra ŭzrost niabožčyka?
— Zaŭsiody škada maładych. U majoj praktycy byli takija vypadki: uskryvała maładuju žančynu i chłopca. Vielmi ciažka maralna. U takija momanty ja dumaju pra toje, jak pieražyvajuć ich svajaki, i pieražyvaju razam ź imi. Uražańni zastajucca nadoŭha.
— A jak rassłablajeciesia?
— Zvyčajna adpačyvaju doma, lublu viazać, hladžu filmy. Vielmi ŭražvajuć artchausnyja karciny dackaha režysiora Łarsa fon Tryjera. Jaho filmy mianie sapraŭdy rassłablajuć, prymušajuć pra mnohaje zadumacca, užycca ŭ rolu hierojaŭ.
— Jakija emocyi adčuvaje doktar-patołahaanatam pry ŭskryćci cieła?
— Strach, chvalavańnie i inšyja pačućci — u pracesie ich niama. Jany ŭłaścivyja abyvacielu, kali toj kaža, ci dumaje ab hetaj prafiesii. Dla patołahaanatama cieła pamierłaha — materyjał daśledavańnia. I zadavalnieńnie ad pracy zaklučajecca nie ŭ tym, kab pakapacca ŭ orhanach, a ŭ tym, kab vyvučyć ciačeńnie chvaroby ad źjaŭleńnia i da kančatkovaha vyniku. A kali ŭ pracesie ŭskryćcia abo daśledavańnia vyjaŭlajecca redkaja chvaroba, cikavaść da prafiesii padvojvajecca.
— Praktyčna kožny dzień Vy sustrakajeciesia ź ludźmi, zabitymi horam. U niejkaj stupieni jany čakajuć ad Vas suciašeńnia. Vy škadujecie ludziej?
— Ja adčuvaju, kali ludzi pieražyvajuć ščyra. Niekalki miesiacaŭ tamu žančyna raptoŭna pamierła paśla apieracyi. Jaje muž vielmi mocna płakaŭ. Ubačyŭšy jaho stan, ja nie zmahła strymać śloz, tamu što raniej nikoli nie bačyła, kab mužčyny tak płakali.
Razam z tym, byli momanty, kali pavodziny blizkich niabožčyka mianie ździŭlali. Adnojčy pryjechali svajaki pamierłaha i stali dzialić pamiž saboj, chto zabiare jaho cieła z morha i, adpaviedna, atrymaje hrošy na pachavańnie. Paŭstała adčuvańnie, što dla ich u toj momant hrošy byli važniej…
A voś jašče adzin vypadak, paśla jakoha taksama zastaŭsia niepryjemny asadak. Kali žančyna pamierła, jaje syn byŭ u turmie. Jaho adpuścili, kab pachavać maci. Pryjšoŭ da nas i, pahražajučy, staŭ patrabavać paśviedčańnie ab śmierci. U vyniku kinuŭ maci i źjechaŭ biez dakumienta, a žančynu chavała dziaržava.
— Z čaho składajecca pracoŭny dzień patołahaanatama?
— U pradstaŭleńni abyvaciela patołahaanatam — «miaśnik» ŭ kryvavym fartuchu, jaki tolki i zajmajecca tym, što ŭskryvaje trupy. Heta stereatyp. Na samaj spravie ŭskryćcio zajmaje ŭ našaj pracy tolki 5%. Patołahaanatam źjaŭlajecca paŭnavartasnym udzielnikam lačebna-dyjahnastyčnaha pracesu. My daśledujem apieracyjny i bijapsijny materyjał chvorych pacyjentaŭ, u tym liku frahmienty ŭnutranych orhanaŭ i tkanak. Dajom zaklučeńnie, naprykład, złajakasnaja ŭ pacyjenta puchlina abo dabrajakasnaja, i ŭžo na padstavie hetaha daktary pryznačajuć adpaviednaje lačeńnie. U pracesie daśledavańnia siekcyjnaha materyjału taksama vyvučajem tkanki, frahmienty orhanaŭ, kab zrabić zaklučeńnie pra pryčynu śmierci.
Voś tak vyhladaje materyjał dla bijapsijnaha daśledavańnia
— Ci jość u daktaroŭ-patołahaanatamaŭ niejkija pryncypy, «kodeks honaru»?
— Naprykład, my nikoli nie ŭskryvajem cieła svajakoŭ i ludziej, jakich dobra viedali pry žyćci. Jość jašče adno praviła: stavicca da pamierłaha z pavahaj, jak da žyvoha čałavieka.
— Ci davodziłasia vykonvać niezvyčajnyja abo dziŭnyja prośby svajakoŭ pamierłaha?
— Adnojčy rabili pažyłoj žančynie manikiur. Kali ja pracavała ŭ Słucku, svajaki paprasili nakrucić vałasy pamierłaj na bihudzi. Mnohija prosiać nadzieć na pamierłaha piarścionki abo zavušnicy. Byli ŭ našaj praktycy i dziŭnyja prośby. Adnojčy ŭ nas prasili paznohci i vadu, jakoj abmyvali niabožčyka. Tyja, chto prasili paznohci, rastłumačyli, što źbirajucca lačyć svajaka ad ałkahalizmu.
— Ci pałochaje Vaša prafiesija novych znajomych, kali tyja daviedvajucca, kim Vy pracujecie?
— U ludziej roznaja reakcyja: darosłyja ŭ asnoŭnym reahujuć spakojna, a voś moładź zvyčajna nie chavaje emocyj: «Jak ty ŭ morhu pracuješ?!» Niekatoryja svajaki da hetaha času staviacca da majoj pracy skieptyčna. Ja zaŭsiody kažu ludziam: kab zrazumieć patołahaanatama, treba być patołahaanatamam. U niekatorych kaleh z-za prafiesii navat nie naładžvałasia asabistaje žyćcio. Kali ich pasii daviedvalisia, kim jany pracujuć, adrazu ž spyniali ź imi adnosiny.
Moj muž mianie razumieje. Jon taksama miedyk — chirurh, tamu maja prafiesija jaho nie pałochaje.
— Ci nie ŭźnikała ŭ Vas žadańnia pierakvalifikavacca, naprykład, na terapieŭta?
— Adnaznačna — nikoli. Ja nie vielmi lublu kamunikavać z pacyjentami. Kali my raźmiarkoŭvalisia, mnohija adnakurśniki byli šakavanyja maim vybaram, nie razumieli, jak ja vyrašyłasia pajści ŭ takuju prafiesiju. Ale, praz čas, kali papracavali daktarami, źmianili svajo mierkavańnie, tamu što ciapier im davodzicca dziažuryć pa načach, pracavać u vychodnyja, nie chapaje času na dziaciej, adpačynak.
