14 śniežnia, padčas prakładki kamunikacyj kala Moładzievaha teatra ŭ Minsku, budaŭniki natyknulisia na paślavajennyja pachavańni.
Za čatyry hady rekanstrukcyi minskaha Moładzievaha teatra heta nie pieršy vypadak, kali budaŭniki znachodziać čałaviečyja kostki. Ale hetym razam adkapali całkam zachavanuju trunu z pachavanym u joj savieckim vajskoŭcam. Dobra zachavałasia jaho adzieža, znaki adroźnieńnia.
«Kali pry savieckaj uładzie praz 20 hod paśla pachavańnia mohiłki možna było znosić, to pa siońniašnich zakonach, niezaležna ad terminu pachavańnia, lubyja budaŭničyja pracy na terytoryi mohiłak zabaronienyja», — aburajecca historyk Uładzimir Dzianisaŭ.
«Da kanca XVIII stahodździa ŭ Minsku ŭsie chryścijanskija pachavańni znachodzilisia ŭ miežach horada. Pačynajučy z samych staražytnych časoŭ, u pieršuju čarhu chavali na terytoryi ich parafii ci kala muroŭ albo ścienaŭ toj carkvy abo kaściołu, da jakoj jany adnosilisia, — raskazvaje spadar Dzianisaŭ. — A ad 1793 u Minsku pačali dziejničać zakony Rasijskaj impieryi, u tym liku sanitarnyja normy. Usie pachavańni musili być vyniesienyja za miežy horadu.
I voś u 1795 byli stvorany mohiłki troch asnoŭnych rielihijnych kanfiesij: katalickija Kalvaryjskija mohiłki, unijackija mohiłki (rajon Załatoj Horki) i pravasłaŭnyja mohiłki (stvoranyja na hary Piarespa)». Kala apošnich i staić Moładzievy teatr.
Adtuliny ŭ ziamli — reštki pachavańniaŭ, źniesienych padčas prakładki kamunikacyj u saviecki čas.
«Hetyja mohiłki prykładna abmiažoŭvalisia sučasnym praśpiektam Mašerava i dachodzili da vulicy Krapotkina. Mohiłki pierasiakali navat sučasnuju trasu na vulicy Staražoŭskaj i faktyčna dachodzili da sučasnaha ofisa Biełaruskaj kalijnaj kampanii», — adznačaje Dzianisaŭ.
«Hetyja mohiłki praisnavali da 1950-ch. Paśla Druhoj suśvietnaj vajny była začynienaja carkva Maryi Mahdaleny, jaje pieradali pad archiŭ dakumientaŭ. Mohiłki ž byli źniesienyja, a pobač pabudavali kinateatr «Spartak», a paśla Moładzievy teatr. U toj čas nielha było budavać na śviežych mahiłach, a pachavańni byli navat i paśla druhoj suśvietnaj. Tamu kinateatr nie zakranaŭ adnosna novyja mohiłki. Daŭniejšyja ž prosta zaharnuli buldozieram», — raskazvaje Dzianisaŭ.
Paślavajennaja truna, znojdzienaja budaŭnikami ciapier. Jana dobra zachavałasia, bo staić pad pakładzienaj źvierchu plitoj. Mahčyma, pad joj jość jašče truny.
Dobra zachavałasia forma pachavanaha, budaŭniki navat asobna skłali pahony vajskoŭca.
U 1990-ja carkvu Maryi Mahdaleny viarnuli viernikam. I Biełaruski ekzarchat pastanaviŭ raspracavać prajekt achoŭnaj zony. Jon byŭ zaćvierdžany Minharvykankamam jašče pry savieckaj uładzie.
Pareštki jašče adnaho pachavańnia.
Siońnia čynoŭniki Ministerstva kultury mohuć kazać, što nijakaj achoŭnaj zony niama, bo hetyja dakumienty zaćviardžali nie jany. Ale ž jość takaja jurydyčnaja pracedura, što pakul stary zakon nie admienieny – jon dziejničaje.
Pa słovach budaŭnikoŭ, nijakaja kamisija paśla žudasnaj znachodki da ich nie pryjazdžała.
«Ja dumaju, što Ministerstva kultury maje adnosiny da rekanstrukcyi Moładzievaha teatru, bo heta abjekt kultury.
Jany abapirajucca na sučasnyja zakony i kažuć, što zabaronaŭ nijakich niama. A pa horadabudaŭničym zakanadaŭstvie heta surjoznaje parušeńnie. Voś užo cełyja truny znachodziać.
Samaje cikavaje, što va ŭsich hienieralnych płanach hetaja terytoryja adznačajecca jak mohiłki.
U hetaj situacyi vielmi zasmučaje pazicyja carkvy, jakaja robić vyhlad što ničoha nie zaŭvažaje,
a heta vielmi prykra, tamu što źniščajucca pachavańni nie tolki prostych haradžan, ale i śviataroŭ».
