Aleh Trusaŭ.
1. «Asnoŭny akcent ja rabiŭ na słavian i na toje, jak my stali biełarusami na hetym słavianskim substracie. My možam hanarycca, što paŭdniovaja Biełaruś, naša Paleśsie, — etničnaja prasłavianskaja terytoryja. Hetyja słavianie pryjšli z Dunaja, tamu samyja blizkija našy siabry — słavaki, jakija zastalisia na Dunai. Kali vy pryjedziecie ŭ Bracisłavu i zahavorycie pa-biełarusku, vas usie zrazumiejuć. Tam «dz» taksama jość, i «dziakuj» jany kažuć. Tak što słavaki i biełarusy — heta dva kavałki adnaho piraha».
2. «Ja staŭlu pytańnie: ź jakoha hoda my pavinny śviatkavać našu dziaržaŭnaść? A z taho, ź jakoha śviatkujuć rasijanie, — 862 hoda, kali Połack upieršyniu zhadvajecca ŭ letapisach».
3. «U siaredzinie — druhoj pałovie ChII st. my, faktyčna, užo stali biełarusami. Tamu što ŭ pieršaj pałovie — siaredzinie ChII st. ź letapisaŭ źnikli nazvy plamionaŭ. Heta značyć, na hetaj terytoryi ŭžo źmiašalisia słavianie i bałty, i ŭźnikła taja etničnaja supolnaść, jakaja žyvie pa siońniašni dzień.
Pieršymi biełarusami možna nazvać i Jeŭfrasińniu Połackuju, i Kiryłu Turaŭskaha. Heta elita, jakaja stała chryścijanami, jakaja pisała na adnoj movie i stvaryła litaraturnuju movu, bo da hetaha byli dyjalekty. Kožnaja vioska havaryła jak moža. Piśmovaja mova — heta jakraz ChII st.. U hetaj movie jość prykmiety budučaj biełaruskaj».
4. «U ChIII st. na pieršaje miesca vyjšaŭ Navahradak. Heta byŭ adzin z najbahaciejšych haradoŭ Uschodniaj Jeŭropy, centr mižnarodnaha handlu. Archieołahi znajšli tut takija rečy, jakija nie śnilisia ni Kijevu, ni Połacku, ni Noŭharadu. Znajšli navat atynkavanyja i raśpisanyja freskami draŭlanyja damy navahradskich bajar. Takoha nidzie niama! Kali Navahradak staŭ samastojny, na kniastva zaprasili kniazia Mindoŭha, jaki pačaŭ pravodzić niezaležnuju palityku i vajavać z susiedziami. Zabiŭ jaho svoj ža, Daŭmont, nie padzialili žonku. Potym jon uciok u Pskoŭ, dzie pryniaŭ pravasłaŭje i staŭ Śviatym Cimafiejem. Jamu molacca pa siońniašni dzień».
5. «U hetaj knižcy ja ŭpieršyniu apisaŭ słavianskija dziaržavy, jakija potym zachapiła Maskva. Tut šmat pra Vialiki Noŭharad, pra Pskoŭskuju respubliku, pra Vialikaje Kniastva Smalenskaje, Ćviarskoje, Razanskaje… Heta byli takija dziaržavy, asabliva Naŭharodskaja, što, kab ich nie źniščyli, my b mieli jašče adzin słavianski narod. Daśledčyki kažuć, kab nie źniščyli elitu, była b naŭharodskaja nacyja. Jany vielmi adroźnivalisia i ad ruskich, i ad biełarusaŭ, i ad ukraincaŭ».
Padčas sustrečy sa słuchačami kursaŭ «Mova Nanova».
6. «Ja padrabiazna apisaŭ historyju kryžackaha Ordena. Jak źjavilisia kryžaki, adkul pryjšli, jak pastupova zavajavali prusaŭ i, samaje hałoŭnaje, čamu stali z nami vajavać. Naš kniaź Trojdzień puściŭ prusaŭ, jakija ŭciakali ad niemcaŭ, u VKŁ i pasialiŭ ich na Hrodzienščynie. Tady niemcy pajšli da nas, i vajna z Ordenam pačałasia za prusaŭ. Niemcy vajavali z nami kala 200 hadoŭ i prajhrali. Paśla Hrunvalda i da Pieršaj suśvietnaj vajny nivodnaha niamieckaha sałdata na biełaruskaj ziamli nie było».
7. «Ja padtrymlivaju dumku historykaŭ, jakija ličać, što my naležym da ŭschodniejeŭrapiejskaj cyvilizacyi, a rasijanie — da jeŭrazijskaj. Tam zusim inšaja mientalnaść».
8. «Nakont słova «ruski». «Ruś» — słova varažskaje. Rusami nazyvali ludziej, jakija prypłyli z-za mora. Pieršaja ruskaja ziamla — Kijeŭščyna. I kali vojski Alhierda vyzvalili Kijeŭ ad tataraŭ, ruskimi stali nazyvać usich pravasłaŭnych žycharoŭ VKŁ. Heta značyć, što ruskimi byli i biełarusy, i ŭkraincy, bo my tady jašče nie padzialilisia na dva narody. Byŭ adzin narod, jaki razmaŭlaŭ na starabiełaruskaj albo staraŭkrainskaj movie. Ruskimi nas nazyvali ŭsie. Navat Skaryna nazyvaŭ siabie ruskim. U Statucie 1588 hoda napisana, što pisar ziemski pavinien ruskimi, a nie jakimi inšymi litarami pisać. Heta značyć, kirylicaj. A tyja, jakija ciapier ruskija, nazyvalisia ardyncami albo maskvičami, bo byli vasałami Załatoj Ardy. I svajoj niezaležnaści jany dasiahnuli tolki ŭ 1480 hodzie».
9. «U knizie ja dakazvaju, što Jahiełony — słavianskaja dynastyja. Da siońniašnich bałtaŭ jana maje nievialikaje dačynieńnie, tamu što Jahajła — syn ćviarskoj kniažny Uljany. A žonka, jakaja dała dziaciej, — naša Sofja Halšanskaja. Što cikava, kali Jahajła pryjechaŭ u Krakaŭ, jon pryvioz z saboj vialiki dvor z ukraincaŭ i biełarusaŭ. I tyja raśpisali freskami ŭsie kaścioły, navučyli palakaŭ mastactvu. Bolš taho, jany spynili hiermanizacyju, bo polski dvor užo byŭ napałovu aniamiečany».
10. «Kastuś Kalinoŭski ŭvioŭ słova biełarus. Pamiatajecie parol? «Kaho lubiš? — Lublu Biełaruś! — To ŭzajemna!» Na jakoj movie jon pisaŭ «Mužyckuju praŭdu»? Na movie sialan. Na biełaruskaj movie, pryčym vielmi blizkaj da našaj. Tamu my novaja madernovaja nacyja, jakuju zasnavaŭ Kastuś Kalinoŭski. I nie vypadkova, što jaho małodšy siabar Francišak Bahuševič staŭ nazyvać nas biełarusami».
Chutka vyjdzie dadatkovy nakład knihi «Historyja siaredniaviečnaj Jeŭropy V—ChV st.» Aleha Trusava. Ad 19 śniežnia možacie źviartacca pa jaje ŭ siadzibu TBM pa adrasie Rumiancava, 13 (ad 15 da 19 hadzin, akramia vychadnych).
Jakija histaryčnyja padziei zamoŭčvaje školnaja prahrama
