U Minsku prachodzić mižnarodnaja knižnaja vystava. Na joj pradstaŭleny stendy bolš čym dziesiaci krain. Karespandentka «Našaj Nivy» pahutaryła z Alaksandram Afoninym, prezidentam ukrainskaj asacyjacyi knihavydaŭcoŭ i kniharaspaŭsiudnikaŭ, jaki ačolvaje delehacyju z Ukrainy.
— Čytačy našaj haziety źviarnuli ŭvahu, što nacyjanalny stend Ukrainy sioleta na vystaŭcy biedny. Niama ni mastackaj litaratury sučasnaj, ni navukova-papularnych knih. Knihi pieravažna ruskamoŭnyja. Čamu tak?
— Pytańniami vystavačnaj palityki da apošniaha času zajmaŭsia dziaržaŭny kamitet pa telebačańni dy radyjoviaščańni. Ale hod tamu byŭ pryniaty zakon pra stvareńnie ŭkrainskaha Instytuta knihi, jaki znachodzicca pad patranatam Ministerstva kultury. Mienavita Ministerstvu kultury i voś hetamu, pakul nie isnujučamu, Instytutu knihi pieradadzienyja paŭnamoctvy zajmacca knižnymi vystavami za miažoj. Ale ŭ hetym hodzie Ministerstva kultury admoviłasia zajmacca minskaj vystavaj, matyvujučy tym, što heta niasvoječasova. Mnie, jak kurataru vydavieckaj dziejnaści, pryjšłosia zajmacca arhanizacyjaj udziełu Ukrainy praktyčna samomu ŭ vodhuk na prośbu pasolstva Ukrainy ŭ Biełarusi. Dziaržkamitet trochi dapamoh, ale jany padkreślivali, što ŭžo nie majuć času hetym zajmacca. Ja źviarnuŭsia da vydaŭcoŭ, kab jany prezientavali svaje knihi. Niechta adhuknuŭsia, u bolšaści ž užo byli inšyja płany — voś tak i sfarmiravałasia ekspazicyja. U inšym farmacie udzieł u vystavie byŭ niemahčymy.
— Dla mnohich biełaruskich čytačoŭ taki stend — heta rasčaravańnie. Padobnaja vystava ŭ Minsku praktyčna byvaje tolki raz na hod, i dla šerahu biełarusaŭ heta adzinaja mahčymaść paznajomicca z ukrainskaj litaraturaj.
— Ja heta razumieju i spadziajusia, što stanovišča źmienicca ŭžo na nastupny hod. Da arhanizacyi zamiežnych knižnych vystavak zaraz buduć dałučany ludzi, jakija prafiesijna zajmajucca arhanizacyjaj takich mierapryjemstvaŭ va Ukrainie — Lvoŭskaha knižnaha forumu, «Knižnaha arsienału» u Kijevie i h. d., — a taksama adpaviednyja ministerstvy.
Na žal, našych sił mała. Ale razumieńnie, što takija mierapryjemstvy vielmi važnyja dla imidžu Ukrainy, prychodzić.
— Raz nie atrymałasia pryvieźci šyrokaha śpiektru litaratury, to chacia b raskažycie, jakija knižki zaraz zapatrabavanyja va Ukrainie, jakija pradajucca najlepš?
— Letaś takoj knižkaj, biassprečna, byŭ «Iłavajsk. Apoviedy pra sapraŭdnych ludziej» Jaŭhiena Pałažyja, «Aeraport» Siarhieja Łojki, uvohule zapiski z frontu — heta taja litaratura, jakoj ludzi cikaviacca, bo heta inšy pohlad i inšy ŭzrovień u paraŭnańni z tym, što ludzi daviedvajucca sa ŚMI. Jość cikavaść da histaryčnaj litaratury — ale da takoj, jakaja hruntujecca na dakumientach, na nieabvieržnych śviedčańniach, bo ludzi nie chočuć prapahandy, a prahnuć asabista razabracca, što i jak było. Litaratura non-fikšn vychodzić na pieršy płan.
Uvohule, dobra zapoŭnienyja nišy mastackaj, dziciačaj litaratury, knih dla adpačynku i pa niejkich chobi.
Navukovyja knihi, na žal, vychodziać zaraz va Ukrainie redka. Mała litaratury, nakiravanaj na adukacyju, — maju na ŭvazie nie školnyja padručniki (jany, darečy, składajuć kala 50% rynku, u toj čas jak u Jeŭropie — kala 20%), a litaraturu pa biznesie, pavyšeńni kvalifikacyi. Zaraz vydaviecki biznes va Ukrainie biedny. Dla taho, kab vydavać suśvietnyja biestsielery, jakija datyčacca biznesu, technałohii, inžynieryi, prosta niama hrošaj. Nakłady dla takoj litaratury — pa 300—400 asobnikaŭ. Pytańnie napoŭnienaści rynku hetaj litaraturaj patrabuje dziaržaŭnaj padtrymki, bo ad hetaha naŭprost zaležyć i ekanomika, i los reform.
Isnuje i prablema ź pierakładčykami takoj litaratury. Za apošnija hady my stracili škołu navukovaha pierakładu. Treba viartacca da pytańnia słoŭnikaŭ. Źjaŭlajucca novyja terminy vielmi chutka, i ich treba zanosić u słoŭniki.
— Jak raźvivajecca rynak elektronnych knih?
— Vielmi kiepska. Zaraz va Ukrainie isnuje tolki 5—6 vydaviectvaŭ, jakija namahajucca rabić elektronnyja knihi. Heta źviazana ź vialikim uzroŭniem piractva. Isnuje masa sajtaŭ, na jakich praktyčna lubuju knihu možna skačać biaspłatna. U Jeŭropie za heta karajuć. Pakupniki elektronnych ukrainskich knih — heta zamiežniki. A voś ukraincy praktyčna nie kuplajuć elektronnyja knihi. Pakul nie budzie ŭviedziena jeŭrapiejskaja sistema kantrolu za pravami aŭtara, pakul nie budzie pakarańnia za piractva, rynku elektronnaj knihi va Ukrainie nie budzie.
— Kolki knih vydajecca ŭkrainskaj movaj?
— Prykładna 60% nakładaŭ. Adsotkaŭ 35 — heta knihi na ruskaj movie, a astatniaje — vydańni na movie nacyjanalnych mienšaściaŭ (krymska-tatarskaja, małdaŭskaja, vienhierskaja i inšyja).
